Κουίζ: Ξέρεις από Θεσσαλονίκη;

του Γιώργου Κόκουβα

Δοκιμάσαμε τις γνώσεις σας στο «τουριστικό» κουίζ για την Αθήνα. Μετρήσαμε τις δυνάμεις σας στην «Κυκλαδογνωσία» στο αντίστοιχο πρόχειρο διαγώνισμα για το αγαπημένο σας σύμπλεγμα νησιών. Τώρα ήρθε η ώρα να κινηθούμε πιο βόρεια. Πόσο καλά (νομίζετε ότι) ξέρετε την Θεσσαλονίκη;

Είτε είστε μόνιμος κάτοικος της συμπρωτεύουσας, είτε σας έχει πάρει το μυαλό και γι’ αυτό την επισκέπτεστε συχνά, σίγουρα υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες, ιστορικές, τουριστικές ή απλώς «καθημερινές», που σας διαφεύγουν. Δοκιμάστε τις θεσσαλονικιώτικες γνώσεις σας στο παρακάτω κουίζ και στην συνέχεια διαβάστε τις σωστές απαντήσεις με τις αντίστοιχες εξηγήσεις.  

*1. Ποιος ίδρυσε την Θεσσαλονίκη;

Την πόλη της Θεσσαλονίκης την ίδρυσε ο Κάσσανδρος, ένας από τους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην θέση της Θέρμας, και την ονόμασε Θεσσαλονίκη προς τιμήν της συζύγου του, της γνωστής ετεροθαλούς αδελφής του Μ. Αλεξάνδρου (που σύμφωνα με τον μύθο ρωτούσε τους ναυτικούς αν ζει ο αδελφός της). Εκείνη με τη σειρά της, είχε πάρει το όνομά της επειδή γονείς της ήταν ο Φίλιππος Β’ και η Θεσσαλή πριγκίπισσα Νικησίπολη, γάμος που συμβόλιζε την νίκη Μακεδόνων και Θεσσαλών ενάντια στο καθεστώς των Φερών.

*2. Τι γίνεται κάθε Νοέμβριο στις αποθήκες του λιμανιού της Θεσσαλονίκης;

Τον Νοέμβριο, το κέντρο της Θεσσαλονίκης βάζει τα καλά του, οι δρόμοι γεμίζουν αφίσες και το γυάλινο κουβούκλιο έξω από το Ολύμπιον στην πλατεία Αριστοτέλους στήνεται, σηματοδοτώντας την έναρξη του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Μπορεί τα «κεντρικά» να είναι στο Ολύμπιον, αλλά όπως κάθε σινεφίλ ξέρει, οι πιο ενδιαφέρουσες προβολές «κρύβονται» στις αίθουσες του λιμανιού, και τα πιο τρελά πάρτι γίνονται κάθε βράδυ στην Αποθήκη Γ.

*3. Τι λείπει σήμερα από την Ρωμαϊκή Αγορά της Θεσσαλονίκης;

Όχι, η Αψίδα του Γαλέριου, γερή να ‘ναι, δεν έπεσε από κανένα σεισμό, και στέκεται σήμερα ως ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μνημεία της πόλης, γνωστότερη ως Καμάρα. Αυτό που λείπει από την Ρωμαϊκή Αγορά, η οποία βρίσκεται πάνω από την πλατεία Αριστοτέλους, είναι οι περίφημες «Μαγεμένες». Πρόκειται για συστοιχία κιόνων της Αγοράς, που αποτελούνταν από οκτώ ειδώλια, αυτά της Μαινάδας, του Διονύσου, της Αριάδνης, της Λήδας, του Γανυμήδη, του Διόσκουρου, της Αύρας και της Νίκης. Οι «Μαγεμένες» μεταφέρθηκαν το 1864 στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, όπου βρίσκονται ακόμη και σήμερα. 

α. Σιδηροδρομικός Σταθμός – Καλαμαριά

β. Σιδηροδρομικός Σταθμός – Αεροδρόμιο

γ. Σιδηροδρομικός Σταθμός – Νέα Ελβετία

Σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς, το μετρό της Θεσσαλονίκης αναμένεται να λειτουργήσει στα τέλη του 2016, ενώ θα είναι ένα από τα πιο σύγχρονα μετρό της Ευρώπης, βασισμένο σε αυτό της Κοπεγχάγης, με σύστημα αυτόματων θυρών στις αποβάθρες. Η βασική γραμμή θα συνδέει τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό με την περιοχή της Νέας Ελβετίας, με 11 ενδιάμεσους σταθμούς. Σε βάθος χρόνου (πολύ βάθος όμως) έχουν μελετηθεί άλλες πέντε επεκτάσεις και διακλαδώσεις, προς την Ευκαρπία, τον Εύοσμο, την Τούμπα, την Νέα Κρήνη και το Αεροδρόμιο. 

*5. Τι γιορτάζει φέτος η Θεσσαλονίκη;

Ας αρχίσουμε με την βασική διαπίστωση, πως ο Λευκός Πύργος λειτουργεί ήδη, εδώ και πολλά χρόνια, ως μουσείο, και ντροπή σας αν δεν τον έχετε επισκεφτεί. Αυτό που γιορτάζει η Θεσσαλονίκη το 2012 είναι η συμπλήρωση ενός αιώνα από την απελευθέρωση της πόλης, που πραγματοποιήθηκε στις 26 Οκτωβρίου του 1912, υπό την απειλή ταυτόχρονης βουλγαρικής εισβολής. Η ημέρα συμπίπτει με την γιορτή του πολιούχου Αγίου Δημητρίου και ο δήμος Θεσσαλονίκης ήδη έχει προγραμματίσει πολλές εκδηλώσεις. 

*6. Πώς «γεννήθηκε» ο πατροπαράδοτος φραπές το 1957, που ως γνωστόν είναι… Θεσσαλονικιός;

Είναι Φθινόπωρο του ’57, και στην ΔΕΘ έχει στήσει το περίπτερό της η Nestle, για να διαφημίσει το νέο της προϊόν για παιδιά, ένα στιγμιαίο σοκολατούχο ρόφημα. Ο Δημήτριος Βακόνδιος, υπάλληλος της εταιρίας, ετοιμαζόταν για το καθημερινό του ζεστό καφεδάκι, όταν συνειδητοποίησε πως δεν έχει ζεστό νερό. Έτσι, αποφάσισε να δοκιμάσει με κρύο νερό, χτυπώντας το μαζί με τον καφέ σε σέικερ. Ο πρώτος φραπέ(ς) της Ιστορίας ήταν γεγονός. 

*7. Ως τι χρησιμοποιήθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα το Φρούριο του Επταπυργίου στα Κάστρα της Άνω Πόλης;

Ίσως η τούρκικη ονομασία του επταπυργίου να σας δώσει ένα hint: Γεντί κουλέ. Όντως, ο χώρος μέσα στους επτά βυζαντινούς πύργους αναδιαμορφώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, ώστε να γίνει από οχυρωματικό κάστρο, φυλακή για σωφρονισμό έγκλειστων, ανεξαρτήτως φύλου και εγκλήματος. Μάλιστα, λειτούργησε ως τέτοια μέχρι το 1984, ενώ το 1989 αποδόθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού. 

*8. Τι βρισκόταν παλιότερα στην θέση που χτίστηκε η σημερινή Πανεπιστημιούπολη;

Κάτω από την μεγάλη Πανεπιστημιούπολη του σημερινού ΑΠΘ κάποτε βρισκόταν το εβραϊκό κοιμητήριο – όσο μακάβριο κι αν αυτό ακούγεται. Ακόμη πιο μακάβρια όμως είναι η Ιστορία του και ο τρόπος που καταστράφηκε. Κατά την διάρκεια της Κατοχής, οι Γερμανοί ζήτησαν από την εβραϊκή κοινότητα το κτήμα του κοιμητηρίου (μαζί με μερικά δισεκατομμύρια δραχμές) για να τους απαλλάξουν από καταναγκαστικά έργα. Οι Εβραίοι έδωσαν περισσότερα χρήματα για να γλιτώσουν το κοιμητήριό τους, το οποίο όμως τελικά οι Γερμανοί κατέστρεψαν, και χρησιμοποίησαν τις ταφόπλακες ως οικοδομικό υλικό, ακόμη και για πισίνα. Με το τέλος της Κατοχής, το ελληνικό δημόσιο κατέλαβε το νεκροταφείο ως «ακίνητο που έχει εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες του». Λίγοι φοιτητές του Αριστοτελείου γνωρίζουν σήμερα την Ιστορία που κρύβει η περιοχή του Πανεπιστημίου τους. 

*9. Πώς πήρε το όνομά του ο Λευκός Πύργος;

Αν λάβει κανείς υπόψη ότι η Άνω-Βυζαντινή εποχή, ο Λέοντας ο Λευκός και η Λευκή Επανάσταση αποτελούν όλα πλάσματα της φαντασίας του in2life, τι μας μένει; Ότι κάποιος κάποτε έβαψε τον Πύργο άσπρο. Ο Πύργος – που παλιότερα ονομαζόταν Πύργος του Λέοντος, Φρούριο των Γενίτσαρων και Πύργος του Αίματος (Kenli Kule)- αποτελούσε το νοτιότερο άκρο των οθωμανικών τειχών της πόλης, ενώ χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή βασανιστηρίων και θανατοποινιτών – γι΄αυτό και ο χαρακτηρισμός «του αίματος». Ένας Εβραίος κατάδικος, όμως, είχε την ιδέα να προτείνει να ασβεστώσει ολόκληρο τον Πύργο, σε αντάλλαγμα με την ελευθερία του. Έτσι κι έγινε…

*10. Βρίσκεστε στην γωνία Τσιμισκή και πλατείας Αριστοτέλους, από την πλευρά της θάλασσας. Τι σας μυρίζει;

Από τα πιο δημοφιλή σημεία συνάντησης στο κέντρο, εκείνη η γωνία μυρίζει κάστανο, ιδιαίτερα αν πλησιάσεις την «σχάρα» του δαπέδου, δίπλα από το ζαχαροπλαστείο του Τερκενλή. Και μέχρι να έρθει το ραντεβού σου, μπαίνεις και τσιμπάς ένα κομμάτι.

*11. Ποιος ηγέτης ξένου κράτους γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη;

Στην Άνω Πόλη, ένα ροζ κτίριο πίσω από το τουρκικό προξενείο στεγάζει το Μουσείο Κεμάλ Ατατούρκ, που παραχωρήθηκε από τους Έλληνες στο τουρκικό κράτος, καθώς σε αυτό γεννήθηκε ο μετέπειτα ηγέτης των Τούρκων. Σήμερα, η επίσκεψη των Τούρκων στην Άνω Πόλη έχει πάρει χαρακτήρα προσκυνήματος. 

*12. Τι βρίσκεται απέναντι από την Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης;

Κάποιο ευτυχές παιχνίδισμα της μοίρας, έφερε στην ίδια γειτονιά τον μητροπολίτη Άνθιμο και τον «μεγάλο εχθρό» του, Γιάννη Μπουτάρη. Δεν ξέρουμε αν βγαίνουν καθημερινά στα παράθυρα για να χαιρετηθούν, αλλά σίγουρα η σύμπτωση της γειτνίασης, και μάλιστα δεδομένου ότι το διαμέρισμα του Μπουτάρη είναι… της εκκλησίας, κάνει το σκηνικό της οδού Μητροπόλεως ελαφρώς σουρεαλιστικό. 

Οι σωστές απαντήσεις: 

0-4 σωστές απαντήσεις: Αποκαλείτε το πιτόγυρο "σουβλάκι", δεν ξέρετε τι διαφορά έχει η μπουγάτσα από την τυρόπιτα, και προφανώς, δεν είστε από την Θεσσαλονίκη. Αν είστε, θα πρέπει να την γνωρίσετε λίγο καλύτερα. Αν δεν είστε, ισχύει το ίδιο. 

5-10 σωστές απαντήσεις: Όχι κι άσχημα! Έχετε μια γενική ιδέα της Ιστορίας της πόλης αλλά μάλλον, αν σας δινόταν η δυνατότητα να καθίσετε για καφέ αντί να πάτε μέχρι τα Κάστρα, ή να πιάσετε τραπέζι για φαγητό αντί να κάνετε βόλτες στην πόλη, θα επιλέγατε με βάση το στομάχι σας. 

11-12 σωστές απαντήσεις: Γνωρίζετε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της πόλης. Ο τίτλος του Θεσσαλο-νικητή σας αξίζει. Ξέρετε, όμως, επίσης, πολύ καλά, πως η Θεσσαλονίκη είναι πολλά περισσότερα από τα παραπάνω. Συνεχίστε να γνωρίζετε και να ζείτε την πόλη.