της Ηρώς Κουνάδη
Λένε πως ο καλύτερος τρόπος για να αξιολογήσεις μία σειρά ταξιδιωτικών οδηγών είναι να διαβάσεις αυτόν που αναφέρεται στη χώρα σου. Η υποσημείωση εδώ (θα έπρεπε να) λέει πως το tip απευθύνεται μόνο σε όσους διαθέτουν αρκετή ψυχραιμία, μεγάλες –έως τεράστιες– δόσεις χιούμορ και πατρίδα που δεν εκλαμβάνεται ως couleur local από τους επισκέπτες της.
Διότι, όταν ζεις στην Αθήνα των 00s, πόσα ”kamaki”, ”syrtaki” και ”οι Έλληνες είναι φοβερά θρήσκοι, νηστεύουν τις μισές ημέρες του χρόνου και δε γιορτάζουν γενέθλια, παρά μόνο γιορτές αγίων, μετά την ηλικία των 12” να αντέξεις;
Αφήστε, λοιπόν, την ανάγνωση των ταξιδιωτικών οδηγών Αθηνών και πάσης Ελλάδος για όταν δε θα έχετε πρόχειρο κανένα άλμπουμ του Αρκά, ή για τη στιγμή που θα επιθυμείτε διακαώς να ξεσπάσετε τα νεύρα σας στέλνοντας γράμματα στους εκδότες, και αναζητήστε άλλη μέθοδο αξιολόγησης.
Ξεφυλλίστε μερικούς διαφορετικούς τίτλους για τη χώρα ή την πόλη που σας ενδιαφέρει, διαβάστε τα reviews, ξοδέψτε ώρες χαζεύοντας τα online shops των εκδοτικών οίκων στο internet. Εμείς βάλαμε στο μικροσκόπιο μερικές από τις καλύτερες σειρές και σας παρουσιάζουμε τα... ευρήματα, για να επιλέξετε αυτήν που θα σας ”οδηγήσει” καλύτερα.
Lonely Planet: Δέστε τα κορδόνια σας
Μια φορά κι έναν καιρό, ένα ζευγάρι Αυστραλών backpackers έκανε το γύρο της νοτιοανατολικής Ασίας με δυο σακίδια κι ένα budget τόσο πενιχρό που, για τον ιδιωματισμό της αγγλικής γλώσσας, ισοδυναμούσε με ένα… κορδόνι παπουτσιού. Επιστρέφοντας στην πατρίδα τους, έγραψαν ένα βιβλίο για να πουν στον κόσμο πως τα οικονομικά ταξίδια είναι εφικτά –και πολλές φορές καλύτερα από τα πολυτελή.
Τριάντα χρόνια αργότερα, το ”Southeast Asia on a Shoestring” βρίσκεται στην 13η έκδοσή του, ενώ ο Tony και η Maureen Wheeler διευθύνουν έναν από τους πλέον επιτυχημένους και αναγνωρίσιμους εκδοτικούς οίκους ταξιδιωτικών οδηγών του πλανήτη.
Με τακτικές ανανεώσεις, εξειδικευμένες σειρές και έμφαση στους ”off the beaten track”, όπως αποκαλούν τους άγνωστους εν πολλοίς προορισμούς, οι οδηγοί του Lonely Planet δεν έχουν τυχαία κατακτήσει την πρώτη θέση στις προτιμήσεις των ταξιδιωτών.
Όσοι ταξιδεύετε low budget θα εκτιμήσετε ιδιαίτερα τη σειρά ”on a shoestring”, που καλύπτει τις πέντε ηπείρους, ενώ οι οπαδοί της περιπέτειας θα λατρέψουν τους activity guides, που περιλαμβάνουν εξειδικευμένους οδηγούς για trekking, καταδύσεις, snorkeling, road trips και wildlife watching σε διάφορα μέρη του κόσμου.
Γραμμένοι από ταξιδιώτες με γνώση της εκάστοτε περιοχής, οι ”κλασσικοί” οδηγοί πόλεων, χωρών και ευρύτερων περιοχών δίνουν έμφαση στο κείμενο, τις έγκυρες πρακτικές πληροφορίες και τους χάρτες, αφήνοντας τις φωτογραφίες στους ίδιους τους ταξιδιώτες.
Αναζητήστε στο online κατάστημα τους νέους τίτλους που εκδίδονται κάθε μήνα, και έχετε τα μάτια σας ανοιχτά για εκδόσεις – έκπληξη και μικρά διαμαντάκια ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, όπως το άρτι αφιχθέν ”Bad Lands” του Tony Wheeler, που καλύπτει χώρες όπως το Ιράν, το Ιράκ, η Αλβανία, η Σαουδική Αραβία, η Βόρειος Κορέα και η Λιβύη. Σημειώστε, επίσης, πως παραγγελίες άνω των 37 ευρώ δεν επιβαρύνονται με έξοδα αποστολής, ενώ κατά καιρούς πραγματοποιούνται εκπτώσεις που φτάνουν έως και το 20%.
Time Out: Ο οδηγός πόλης πάει... ταξίδι
Γραμμένοι αυστηρά και μόνο από μόνιμους κατοίκους, οι οδηγοί πόλεων Time Out αποτελούν, ίσως, την εγκυρότερη πηγή σε ό,τι αφορά τις επιλογές εξόδου, γαστριμαργικών αναζητήσεων, ψυχαγωγίας και δραστηριοτήτων σε κάθε προορισμό.
Με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, που δεν περιορίζεται σε τοπία, αλλά περιλαμβάνει και στιγμιότυπα από τα club, τα εστιατόρια και τις εκδηλώσεις στις οποίες αναφέρονται, αποτελούν την ιδανική επιλογή για τις πρώτες σας επισκέψεις στον εκάστοτε προορισμό, ή για τα city breaks του Σαββατοκύριακου.
Η εξειδικευμένη σειρά Shortlist ανανεώνεται κάθε χρόνο και καλύπτει ό,τι νεότερο έχουν να επιδείξουν οκτώ πόλεις –συγκεκριμένα, η Βαρκελώνη, η Ρώμη, η Πράγα, το Μάντσεστερ, το Βερολίνο, το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη και το Παρίσι– σε νυχτερινή ζωή, εκδηλώσεις, εστιατόρια και εν γένει hot spots.
Μία ολόκληρη σειρά είναι αφιερωμένη στο Λονδίνο –όπου βρίσκεται η έδρα, αλλά και η αρχή της ιστορίας του εκδοτικού οίκου, που ξεκίνησε με την έκδοση του γνωστού ψυχαγωγικού οδηγού πόλης– με οδηγούς που καλύπτουν τα εστιατόρια, τις διαδρομές, τις παιδικές δραστηριότητες, τη νυχτερινή ζωή, την υγεία και το fitness, αλλά και τα… χίλια πράγματα που πρέπει να κάνετε στη βρετανική πρωτεύουσα.
Για τους νεαρότερους ταξιδιώτες, υπάρχει η σειρά Travel Magazines, με τους ταξιδιωτικούς οδηγούς πέντε χωρών και δύο πόλεων τυπωμένων σε format περιοδικού, ενώ δε λείπουν και οι ειδικές εκδόσεις, όπως το Fly Europe, για τις αεροπορικές εταιρείες και διαδρομές της Γηραιάς Ηπείρου.
Dorling Kindersley: Ξεφυλλίζοντας τον κόσμο
Αν το δυσπρόφερτο όνομα δε φαίνεται να σας θυμίζει κάτι, σκεφτείτε καλύτερα. Eyewitness, Top 10, Real City Travel Guides είναι μερικές από τις σειρές που, στα 30 και πλέον χρόνια ιστορίας του εκδοτικού οίκου, έχουν αποσπάσει αναρίθμητα βραβεία, έχουν γίνει best sellers και έχουν εισάγει στο χώρο ένα νέο trend –αυτό της φωτογραφίας.
Με motto που δηλώνει πως ”εμείς σας δείχνουμε ό,τι οι άλλοι απλά σας λένε”, η πρώτη σε πωλήσεις σειρά του οίκου, Eyewitness Travel Guides, δίνει τέτοια έμφαση στον καλαίσθητο σχεδιασμό και στην πληθώρα εντυπωσιακών φωτογραφιών, ώστε οι εν λόγω ταξιδιωτικοί οδηγοί μπορούν κάλλιστα να χρησιμεύσουν ως coffee table λευκώματα, όταν επιστρέψετε από το ταξίδι –ή χωρίς καν να πάτε.
Παρά το γεγονός πως το εντυπωσιακό layout θα σας δελεάσει –και οι πιθανότητες να βρεθείτε να ξεφυλλίζετε ταξιδιωτικούς οδηγούς χωρών που δε σκοπεύατε να επισκεφθείτε είναι αυξημένες–, οι πληροφορίες, ιδιαίτερα σε κάποιους τίτλους που δεν ”πουλάνε” ιδιαίτερα, οπότε δεν ανανεώνονται και αρκετά συχνά, ενδέχεται να σας απογοητεύσουν.
Οι σελίδες που καλύπτουν την ιστορία, τον πολιτισμό και τα αξιοθέατα είναι εξαιρετικές –με λεπτομερή χρονοδιαγράμματα και ενδιαφέρουσα εικονογράφηση–, τα πρακτικά ζητήματα, όμως, όπως οι ώρες λειτουργίας των μουσείων, τα μέσα μεταφοράς και οι προτάσεις εξόδου και δραστηριοτήτων συχνά αποτελούν εξίσου… ιστορία, αφού δεν έχουν ενημερωθεί για αρκετά χρόνια.
Πολύ καλύτερη είναι η σειρά Top 10, η οποία θεωρητικά απευθύνεται σε όσους έχουν περιορισμένο χρόνο στη διάθεσή τους, πρακτικά όμως μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη για όλους, αφού περιλαμβάνει τις δέκα καλύτερες επιλογές σε διάφορες κατηγορίες –εστιατόρια, πολυτελή ξενοδοχεία, οικονομικούς ξενώνες, αξιοθέατα, περιπάτους, αλλά και… έθιμα, συμβουλές ”επιβίωσης” και κινδύνους. Οι Top 10 οδηγοί καλύπτουν ως επί το πλείστον πρωτεύουσες και μεγάλες πόλεις, υπάρχουν όμως και κάποιοι που αναφέρονται σε μικρές χώρες, όπως η Κύπρος ή η Δομινικανή Δημοκρατία.
Ο οίκος εκδίδει δύο ακόμη μικρότερες σειρές, τους μικρούς και εύχρηστους Pocket Map & Guides, και τους γραμμένους από μόνιμους κατοίκους Real City Guides, που προς το παρόν καλύπτουν οκτώ μόνο πόλεις. Στο ηλεκτρονικό κατάστημα υπάρχει η δυνατότητα να αγοράσετε τρεις οδηγούς της σειράς Eyewitness, πληρώνοντας μόνο τους δύο, ή δύο οδηγούς της σειράς Top 10 προς μόλις 10 λίρες Αγγλίας.
Rough Guides: Μετρώντας... εμπειρίες
Ήταν το καλοκαίρι του 1981, όταν ο Mark Ellingham επέστρεφε από ένα ταξίδι στην Ελλάδα, απογοητευμένος από το γεγονός πως δεν είχε καταφέρει να βρει έναν ταξιδιωτικό οδηγό που να καλύπτει κάτι πέρα από τα ιστορικά μνημεία και αξιοθέατα.
Ο πρώτος Rough Guide to Greece, με πληροφορίες τόσο για την ιστορία όσο και για τη σύγχρονη κουλτούρα, τον τρόπο ζωής και τις επιλογές διασκέδασης και δραστηριοτήτων, εκδόθηκε την επόμενη χρονιά, κέρδισε το βραβείο Thomas Cook και επανεκδόθηκε έντεκα φορές μέσα σε 26 χρόνια. Τα υπόλοιπα ήταν απλά θέμα χρόνου.
Οι Rough Guides κέρδισαν την υπόληψη και τις υψηλές πωλήσεις τους χάριν στις λεπτομερείς περιγραφές, τα εξαιρετικά σχεδιαγράμματα μνημείων, μουσείων και αξιοθέατων, την έμφαση που δίνουν στη σύγχρονη κουλτούρα, τις ενημερωμένες πληροφορίες –ανανεώνονται τακτικότατα– και τα ενδιαφέροντα κείμενα, που διαβάζονται ευχάριστα ακόμη και από τον καναπέ του σπιτιού.
Σήμερα, οι 200 και πλέον τίτλοι διανέμονται από την Penguin, περιλαμβάνουν πληροφορίες που καλύπτουν ένα ευρύτατο πεδίο ενδιαφέροντος –από τα budget ταξίδια μέχρι τις πολυτελείς αποδράσεις– ενώ αρκετά συχνά βγαίνουν εξειδικευμένες σειρές, όπως η First Time, για τις πρώτες επισκέψεις σε διάφορους προορισμούς, και η World Party.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η σειρά 25s, με 25 οδηγούς που καλύπτουν ο καθένας 25 μοναδικές εμπειρίες σε διάφορα μέρη του πλανήτη –όπως διαβάζουμε στο site του οίκου, ”ό,τι πρέπει να κάνετε, για να εκμεταλλευτείτε όσο το δυνατόν καλύτερα το χρόνο σας στον πλανήτη”. Από την Ανατολική Ευρώπη στη Μέση Ανατολή, από τη Νότια Αμερική στη Νοτιοανατολική Ασία και από την Ισπανία στα νησιά του κόσμου, αυτή η σειρά οδηγών τσέπης δεν περιγράφει αξιοθέατα• διηγείται εμπειρίες.
Σημειώστε, επίσης, τους εξαιρετικούς οδηγούς για τα νησιά του Ιονίου και τα Δωδεκάνησα –η μόνη περίπτωση όπου τα ελληνικά νησιά δεν περιλαμβάνονται όλα σε έναν τίτλο– , καθώς και τη δυνατότητα να διαβάσετε δωρεάν μεγάλα αποσπάσματα από επιλεγμένους τίτλους online.
Frommer’s: Shopping και πάρτι εκτός συνόρων
Με την εκτενέστερη ίσως συλλογή προορισμών στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αμερικανικός εκδοτικός οίκος μπορεί να μην απολαμβάνει τη δημοτικότητα που θα του άξιζε στη Γηραιά Ήπειρο, έχει όμως να επιδείξει μερικές από τις πλέον ενδιαφέρουσες εξειδικευμένες σειρές.
Από τα road trips της σειράς Best Loved Driving Tours σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες και δύο αμερικανικές πολιτείες στην εξαιρετικά αφιερωμένη στους shopaholics σειρά Born to Shop, με όλες τις λεπτομέρειες που θα διευκολύνουν όσους ταξιδεύουν –και ζουν– για να ψωνίζουν, και από τη σειρά Dummies Travel, για όσους δε θεωρούν εαυτούς guru του ταξιδεύειν –και δε φοβούνται να το παραδεχτούν– στα tips για budget ταξίδια της σειράς $ a day, η εξειδίκευση μοιάζει να είναι το κλειδί της επιτυχίας του εκδοτικού οίκου που διευθύνει η Pauline Frommer.
Οι νεότεροι θα λατρέψουν τους MTV Guides, που περιγράφουν με ζωντάνια και attitude την Ευρώπη, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ισπανία, το Μεξικό και τα road trips στις ΗΠΑ, αλλά και τους Irreverent Guides, με όλες τις τελευταίες… ασεβείς πληροφορίες για τα δημοφιλέστερα hot spots του πλανήτη.
Επίσης, οδηγοί για τα εθνικά πάρκα των ΗΠΑ, για περιπάτους σε πόλεις όπως το Παρίσι, η Ρώμη και η Νέα Υόρκη αλλά και για budget διακοπές, όπως το αξιοπρόσεκτο ”Η Ελλάδα με 45 δολάρια την ημέρα”, που ακούγεται εξαιρετικά χρήσιμο και για τους μόνιμους κατοίκους. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η ιστορία του οίκου ξεκινά το 1957, με την έκδοση του γραμμένου από τον Arthur Frommer ”Η Ευρώπη με 5 δολάρια την ημέρα”. Εσείς ποιον θα εμπιστευόσασταν για τις οικονομικές σας αποδράσεις;
Insight Guides: Τέχνη και καλλιτεχνία
Στην ιστορία των ταξιδιωτικών εκδόσεων, ένας μόνο οδηγός έχει κερδίσει διεθνές βραβείο φωτογραφίας. Πρόκειται για τον Insight Guide για το Bali, που έγραψε ο Γερμανός ιδρυτής του εκδοτικού οίκου, Hans Hoefer, το 1970. Από τότε μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 100 τίτλοι, μεταφρασμένοι σε δέκα γλώσσες, συμπληρώνουν τις επτά θεματικές σειρές του οίκου, ενώ η έμφαση παραμένει στο πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Πέραν αυτού, οι οδηγοί διακρίνονται για τους λεπτομερείς χάρτες τους, ίσως τους καλύτερους του χώρου, καθώς και τις αναλύσεις σχετικά με τον πολιτισμό και τη σύγχρονη κουλτούρα κάθε χώρας. Λίγη προσοχή απαιτείται στους τίτλους που δεν ανανεώνονται συχνά, προφανώς λόγω χαμηλής ζήτησης. Προσέξαμε πως η τελευταία έκδοση ορισμένων τίτλων ήταν το 2002.
Μοναδική είναι η σειρά Museum & Galleries Guides, που καλύπτει τα μουσεία και τις γκαλερί της Νέας Υόρκης, της Φλωρεντίας, του Λονδίνου και του Παρισιού, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, αναλυτικά σχεδιαγράμματα των χώρων, κριτικές, δοκίμια και αναλύσεις κριτικών τέχνης και όλες τις απαραίτητες χρηστικές πληροφορίες –ωράρια λειτουργίας, εστιατόρια κλπ.
Οι λάτρεις των γαστριμαργικών αναζητήσεων θα επενδύσουν στους Eating Guides για Λονδίνο, Παρίσι και Νέα Υόρκη, ενώ για τους λάτρεις του shopping ιδανική πρόταση είναι οι Shopping Guides για Λονδίνο, Παρίσι, Ρώμη και Νέα Υόρκη.
Και ακόμη…
Οι ”σοβαροί” Blue Guides –γνωστοί και ως… πρώτοι διδάξαντες, αφού εκδίδονται από το 1918– είναι οι αγαπημένοι όσων ταξιδεύουν για να δουν από κοντά σπουδαία μνημεία, μουσεία, γκαλερί και αξιοθέατα, τα οποία καλύπτουν λεπτομερέστατα, με ακαδημαϊκές αναλύσεις και εξαντλητικά διαγράμματα, αφήνοντας εκτός αναφορές σε εξόδους για φαγητό, διασκέδαση και λοιπές ανάλαφρες δραστηριότητες. Η νέα –περιορισμένη, πλην πολλά υποσχόμενη– σειρά του εκδοτικού οίκου, υπό τον τίτλο art/shop/eat, επιχειρεί το απαραίτητο, πλέον, άνοιγμα σε ένα περισσότερο νεανικό κοινό.
Οι ευρηματικοί Inside Out θυμίζουν περισσότερο μικρά μπλοκ σημειώσεων παρά ταξιδιωτικούς οδηγούς. Μικροί και εύχρηστοι, με εξώφυλλα βινυλίου, ενσωματωμένο στυλό για σημειώσεις και τον πιο ευέλικτο αναδιπλούμενο χάρτη που έχετε δει, περιλαμβάνουν όλες τις τελευταίες πληροφορίες για το nightlife, τον gourmet χάρτη και όλα τα hot spots 35 πόλεων.
Οι νεανικοί Let’s Go απευθύνονται στους low budget ταξιδιώτες, δίνοντας έμφαση ”σε ό,τι είναι hip, νεανικό ή δωρεάν”, σύμφωνα με το Associated Press. Στο ομώνυμο site θα βρείτε τους οδηγούς που ανανεώθηκαν φέτος, καθώς και τις εξειδικευμένες σειρές, που περιλαμβάνουν road trips στις ΗΠΑ, ταξίδια περιπέτειας και οδηγούς πόλεων. Focus στα οικονομικά ταξίδια κάνουν και οι οδηγοί υπό τον τίτλο Independent Traveller, των εκδόσεων Thomas Cook, από τους οποίους ξεχωρίσαμε τα Europe by Rail και Greek Island Hopping 2007.
