Κρασί από τον τόπο σου;

του Θόδωρου Λέλεκα

Η χώρα μας ανήκει στον παλαιό οινικό κόσμο. Με λίγα λόγια το κλήμα, ως φυτό, είναι μέρος της χλωρίδας του τόπου μας εδώ και αιώνες - μάλιστα, είμαστε μία από τις χώρες που διεκδικούν την «πατρότητά του». Και έτσι να μην είναι όμως, το αμπέλι, το σταφύλι και το κρασί είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία και την παράδοσή μας. Και το κυριότερο: είμαστε μία από τις χώρες με τις περισσότερες γηγενείς ποικιλίες στον αμπελώνα του παλαιού κόσμου – πάνω από τριακόσιες, συγκεκριμένα. Αυτό σημαίνει ότι συγκεκριμένες ποικιλίες σταφυλιού έχουν αμιγώς Ελληνική «καταγωγή» και, τις περισσότερες φορές, είναι συνδεδεμένες με συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας.

Ελλάδα, πατρίδα του σταφυλιού

Για να μιλήσουμε με παραδείγματα, το Ασύρτικο προέρχεται από τη Σαντορίνη και οφείλει – κατά ένα μεγάλο μέρος – τα «ορυκτά» του αρώματα και την εκρηκτική του οξύτητα στο μαγικό ηφαιστειογενές έδαφος του αγαπημένου Αιγαιοπελαγίτικου νησιού. Το Ξινόμαυρο είναι ταυτισμένο με τη Βόρεια Ελλάδα, με τα βασικά του χαρακτηριστικά να «παραλλάσσονται» ανάλογα με την ακριβή οινοπαραγωγική ζώνη από την οποία προέρχεται – πιο γεμάτο στη Νάουσα, πιο κομψό στο Αμύνταιο, πιο στρογγυλό στο Βελβεντό. Και πάει λέγοντας. Από αυτές τις πιο γνωστές και δημοφιλείς ελληνικές ποικιλίες μέχρι τις λιγότερο «διάσημες», όπως ο Κακοτρύγης, ο Σκυλοπνίχτης ή η Βάφτρα, ο Ελληνικός αμπελώνας διαθέτει πλούτο και βάθος που ελάχιστες άλλες χώρες μπορούν να ανταγωνιστούν.

Και οι διεθνείς ποικιλίες ποιες είναι;

Ας μην κρυβόμαστε, όταν μιλάμε για διεθνείς ποικιλίες σταφυλιού, τις περισσότερες φορές αναφερόμαστε σε Γαλλικές ποικιλίες: το Cabernet Sauvignon, το Syrah, το Chardonnay κλπ. Κι αυτό γιατί το χρονικό προβάδισμα των Γάλλων στην σύγχρονη ιστορία του κρασιού, καθώς και οι απαράμιλλες ικανότητές τους στο οινικό μάρκετινγκ, τους βοήθησαν να καθιερωθούν παγκοσμίως πριν από όλους τους άλλους. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι, όταν ακόμα το κρασί για τον περισσότερο υπόλοιπο κόσμο ήταν ένα αλκοολούχο ποτό απροσδιόριστης μορφής ή ταυτότητας που σερβιριζόταν σε ταβέρνες και καπηλειά ή πωλούνταν «χύμα» για τα σπίτια, στη Γαλλία κυκλοφορούσε ήδη εμφιαλωμένο στα παλάτια των βασιλιάδων και στις αυλές των αριστοκρατών και των αξιωματούχων της κυβέρνησης και της εκκλησίας. Όπως δεν είναι τυχαίο ότι, μέχρι και σήμερα, για πολύ κόσμο, Γαλλικό κρασί ίσον καλό κρασί.

Και πώς έγιναν οι γαλλικές ποικιλίες διεθνείς;

Όπως είπαμε, οι Γάλλοι ξεκίνησαν πολύ νωρίς. Την περίοδο λοιπόν που οι περισσότερες άλλες χώρες (η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα – δεν μιλάμε καν για χώρες όπως η Αργεντινή και η Αυστραλία που ξεκίνησαν πολύ αργότερα) έκαναν τα πρώτα τους βήματα στην σύγχρονη εμφιάλωση και το εμπόριο του κρασιού, ο κόσμος ήξερε ήδη και αγαπούσε το Γαλλικό κρασί. Αυτό σημαίνει ότι οι Γαλλικές ποικιλίες ήταν ήδη δοκιμασμένες και επιτυχημένες τόσο στην καλλιέργεια και την οινοποίηση, όσο και στο εμπόριο, οπότε ελάχιστοι οινοποιοί ρίσκαραν να ποντάρουν στις – τότε – πρωτοεμφανιζόμενες γηγενείς ποικιλίες των χωρών τους. Έτσι το πλεονέκτημα των Γαλλικών ποικιλιών συνεχίστηκε, καθώς ακόμα και εκτός Γαλλίας παρέμεναν φαβορί και στους παραγωγούς, αλλά και στους καταναλωτές.

Όταν πλέον οι οινόφιλοι άρχισαν να συνηθίζουν τις Γαλλικές ποικιλίες – απ’ όπου κι αν προέρχονταν – και να κουράζονται από αυτές, τότε άρχισε να γίνεται μία σημαντική στροφή προς τις γηγενείς ποικιλίες του κάθε τόπου. Οι οινοποιοί που ήδη ασχολούνταν με αυτές – είτε λόγω παράδοσης είτε λόγω «λόξας» - καθιερώθηκαν, αρκετοί από τους υπόλοιπους «το γύρισαν» στις ντόπιες ποικιλίες, ενώ οι περισσότεροι καινούριοι αφοσιώθηκαν σχεδόν αποκλειστικά σε αυτές. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε Ιταλοί, Ισπανοί, ακόμα και Γερμανοί δίνουν σημαντική έμφαση στις γηγενείς τους ποικιλίες, ενώ οι Πορτογάλοι, ο αμπελώνας των οποίων είναι αυτός με τις περισσότερες ντόπιες ποικιλίες, σχεδόν δεν «αγγίζουν» καμία ξένη.

Στις μέρες μας, βέβαια, τα πράγματα έχουν εξελιχθεί αρκετά. Διεθνείς ποικιλίες δεν θεωρούνται μόνο οι Γαλλικές, καθώς κάμποσες Ιταλικές, Ισπανικές, Πορτογαλέζικες έχουν υπερπηδήσει τα σύνορα των χωρών τους. Οι οινοποιοί όλου του κόσμου πειραματίζονται με κάθε γνωστή ή και άγνωστη ποικιλία και, τις περισσότερες φορές, τα αποτελέσματα είχαν μεγάλο ενδιαφέρον. Αν μάλιστα αναρωτιέστε κατά πόσο οι Ελληνικές ποικιλίες είχαν ως τώρα τέτοια πορεία, θα πρέπει να ξέρετε ότι ξένα κρασιά από ποικιλίες μας μπορεί να μην έχουν ακόμα κυκλοφορήσει στο εμπόριο, ωστόσο ήδη υπάρχει καλλιέργεια Αγιωργίτικου στην Καλιφόρνια και Ασύρτικου στην Ισπανία!

Οπότε τι κάνουμε; Πίνουμε ελληνικά ή στην υγειά της παγκοσμιοποίησης;

Μα ποιος είπε ότι ένα ελληνικό κρασί από μία διεθνή ποικιλία δεν είναι πραγματικά ελληνικό ή –πόσο μάλλον– καλό; Υπάρχει πολύ σοβαρός λόγος να υποστηρίζουμε τις γηγενείς μας ποικιλίες και να πιστεύουμε σε αυτές, και αυτός είναι οι εξαγωγές μας, ωστόσο θα ήταν λάθος κάποιος να αποκηρύξει τα Ελληνικά κρασιά από διεθνείς ποικιλίες, ειδικά χωρίς πρώτα να τα δοκιμάσει. Σε μια τέτοια περίπτωση θα έχανε την ευκαιρία να απολαύσει εκλεκτά (και σε κάποιες περιπτώσεις ιστορικά) κρασιά όπως το Κτήμα Αβέρωφ, ο Όβηλος ή ο Αμέθυστος από Cabernet Sauvignon, τα απολαυστικά ερυθρά από την πικάντικη ποικιλία Syrah των Κτημάτων Αβαντίς από την Εύβοια, Γεροβασιλείου από τη Θεσσαλονίκη ή Μανουσάκη από την Κρήτη, το βραβευμένο Merlot Κοκκινόμυλος του Κτήματος Τσέλεπου από την Αρκαδία, το πρωτοποριακό ερυθρό από την Ισπανική ποικιλία Tempranillo του Κτήματος Παυλίδη στη Νάουσα, τα απολαυστικά λευκά από ποικιλίες όπως το Sauvignon Blanc και το Chardonnay των Κτημάτων Σκούρα, Κατσαρού, Άλφα και πολλά άλλα. Οι ποικιλίες αυτές έχουν προσαρμοστεί απόλυτα στα γεω-κλιματικά δεδομένα του Ελληνικού αμπελώνα, συχνά εκφράζουν κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες ακριβώς επειδή καλλιεργούνται «έξω από τα νερά τους», ενώ σε πολλές περιπτώσεις συνδυάζονται τέλεια με τις γηγενείς μας ποικιλίες σε ευφάνταστα και άκρως ταιριαστά χαρμάνια που προορίζονται για πολυ-ποικιλιακά κρασιά.

Γενικά πάντως, είναι καλό στο κρασί να αποφεύγουμε τις δογματικές και απόλυτες αντιλήψεις. Κι αυτό επειδή το να δοκιμάζει κανείς πριν αποφασίσει δεν είναι μόνο σωστό, αλλά στην προκειμένη περίπτωση είναι και άκρως απολαυστικό! Γι' αυτό λοιπόν, ας δώσουμε μία αλλά και παραπάνω ευκαιρίες σε κρασιά από γηγενείς ποικιλίες, από διεθνείς ποικιλίες ή κι από χαρμάνια των δύο και το πιο πιθανό είναι ότι τα περισσότερα από αυτά θα μας γοητεύσουν. Να θυμάστε ότι ο πραγματικός οινόφιλος δεν προτιμάει ποικιλίες ή ετικέτες, αλλά το καλό κρασί. Η ζωή, άλλωστε, είναι πολύ μικρή για να κάνουμε εκπτώσεις στην απόλαυση που ένα πραγματικά καλό κρασί μπορεί να προσφέρει!

Εις υγείαν!