Φροσύνη: Τραγικόν Μελόδραμα εις τέσσαρας πράξεις

Το αριστούργημα της Επτανησιακής Σχολής και του λαμπρού εκπροσώπου της Παύλου Καρρέρ, η Όπερα «Φροσύνη» παρουσιάζεται από την Ομάδα Μουσικού Θεάτρου Ραφή το Σάββατο 14, την Κυριακή 15 και τη Δευτέρα 16 Ιανουαρίου στις 8:00 μ.μ. στην Αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του Κύκλου Όπερα στο Μέγαρο.

Το μεγαλύτερο μέρος του αριστουργήματος του συνθέτη βρέθηκε από έναν ρακοσυλλέκτη στη χωματερή Άνω Λιοσίων το 1992 και δεν έχει παρουσιαστεί σκηνικά για παραπάνω από έναν αιώνα. Για το συγκεκριμένο εγχείρημα συμπράττουν με την Ομάδα δύο από τους πιο πρωτοποριακούς δημιουργούς της εγχώριας καλλιτεχνικής σκηνής, η σκηνοθέτις-χορογράφος Ζωή Χατζηαντωνίου και ο εικαστικός Πέτρος Τουλούδης, επιχειρώντας μία τολμηρή και ρηξικέλευθη ανάγνωση του Επτανησιακού μελοδράματος που αφηγείται την ιστορία της Ευφροσύνης Βασιλείου και την τύχη του παθιασμένου έρωτά της με τον Μουχτάρ Πασά.

Η ανάγνωση της Φροσύνης συμπυκνώνει τα ζητήματα που εγείρει η εποχή μας και γεννά επίκαιρα ερωτήματα που αφορούν τη διαχείριση της ιδεολογίας, της θρησκείας, της αστικής ηθικής, του αλλόφυλου, των κοινωνικών συμβάσεων, του απαγορευμένου έρωτα, της ιστορίας.
Πώς μεταγράφεται η ιστορία προκειμένου να δημιουργηθούν εθνικά ή θρησκευτικά σύμβολα;
Πού συναντά η αλήθεια τον μύθο και πού η ιστορία τον θρύλο;

Κι αν η εξιστόρηση των παθημάτων της Φροσύνης γινόταν από μια ομάδα Τούρκων τι θα αφηγούνταν άραγε; Τι θα ακούγαμε αν ο ίδιος ο Αλή Πασάς αφηγείτο την ιστορία;

Με αναφορές στην αρχική πηγή έμπνευσης του λιμπρετίστα Ελισσαβέτιου Μαρτινέγκου, το έργο του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη «Η κυρα Φροσύνη, ποίημα εις τέσσαρα άσματα διηρημένον», η σκηνική σύνθεση ακολουθεί τις μουσικές ακροβασίες της παρτιτούρας του Καρρέρ που δεν διστάζει να ενσωματώσει στο ρομαντικό εθνικό μελόδραμα αστικά δημοφιλή τραγούδια, λαϊκά άσματα, ανατολίτικους αμανέδες αλλά και χορωδιακά εμβατήρια.

Η ενορχήστρωση του μαέστρου Μιχάλη Παπαπέτρου, με την ευφάνταστη χρήση της βιόλας, του κοντραμπάσου, της κιθάρας, του σαξόφωνου και του μπαγιάν, συνδιαλέγεται με τη γραφή του συνθέτη, αναδεικνύοντας τον μελωδικό πλούτο και την ποικιλία των ηχοχρωμάτων που διαπερνούν την όπερα «Φροσύνη», μια δημιουργία ιδιαίτερα τολμηρή για την εποχή της.

Η Αύρα Ξεπαπαδάκου, λέκτωρ του Πανεπιστήμιου Κρήτης, στο βιβλίο της «Παύλος Kαρρέρ» από τις εκδόσεις Fagotto, που βραβεύτηκε πριν λίγες εβδομάδες από την Ένωση Ελληνων Κριτικών, αναφέρει για τη μουσική της Φροσύνης : «Ήδη από την πρώτη σκηνή η ανατολίτικη χλιδή και η νωθρότητα συμπλέκονται με τον νευρώδη, θριαμβευτικό και πολεμοχαρή χαρακτήρα. Ο Καρρέρ θέλει τη Φροσύνη γνήσια Γιαννιώτισσα και, προκειμένου να τονίσει τον αισθησιασμό της, δημιουργεί για εκείνη μία φωνητική γραφή που μας παραπέμπει σε εκείνα τα «μακρόσυρτα», «λυπητερά» γιαννιώτικα τραγούδια για τα οποία έγραψε αργότερα ο Κωστής Παλαμάς. Η επιλογή του να συνομιλήσει με την αστικολαϊκή μουσική που εκτελούσαν οι Γύφτοι οργανοπαίκτες στο παλάτι του Αλή-πασά των Ιωαννίνων στις αρχές του 19ου αιώνα, μπορεί να θεωρηθεί τουλάχιστον πρωτοποριακή».

Φροσύνη
Τραγικόν Μελόδραμα εις τέσσαρας πράξεις
ή Μια εκδίκηση του έθνους

Σκηνοθεσία, Δραματουργία: Ζωή Χατζηαντωνίου
Ενορχήστρωση, Μουσική Διεύθυνση: Μιχάλης Παπαπέτρου

Σκηνικά, Κοστούμια: Πέτρος Τουλούδης
Σχεδιασμός Φωτισμού: Αλέκος Γιάνναρος
Σχεδιασμός βίντεο: Στάθης Αθανασίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Ανδρέας Ανδρέου
Μουσική προετοιμασία: Θάνος Μαργέτης

Φροσύνη: Λητώ Μεσσήνη
Αλή Πασάς: Σωτήρης Τριάντης
Μουχτάρ: Γιάννης Καλύβας
Ειρήνη/Χάμκω: Αναστασία Κότσαλη
Ταχήρ/Ιγνάτιος: Γιάννης Σελητσανιώτης

Μαρίνα Σταλιμέρου βιόλα
Αντώνης Χατζηνικολάου κιθάρα
Δημήτρης Τίγκας κοντραμπάσο
Γιώργος Λώλας μπαγιάν
Guido De Flaviis σαξόφωνο

Μια συνεργασία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με την ομάδα μουσικού θεάτρου Ραφή