Οι 11 σπουδαιότεροι άνθρωποι του σύγχρονου θεάτρου
Ο Μπέκετ, ο Ιονέσκο, ο Ίψεν και οκτώ ακόμη ιερά τέρατα του σύγχρονου θεάτρου που πρέπει να γνωρίζετε, σε μια σύντομη λίστα για αρχαρίους.
Παλαιότερο των 360 ημερών
της Ηρώς Κουνάδη
Τα βασικά τα ξέρετε: Ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης έγραφαν τραγωδίες επάνω στις οποίες στηρίχτηκε όλη η μετέπειτα θεατρική δραματουργία (έχουμε και μια εθνική υπερηφάνεια, πώς να το κάνουμε!) και μετά ήρθε ο Σαίξπηρ που μας έμαθε τα πάντα για τους βρετανούς βασιλιάδες και για τους έρωτες των αριστοκρατικών οικογενειών της αναγεννησιακής Ευρώπης. Από εκεί και πέρα το χάος. Μέχρι σήμερα –που το in2life συγκεντρώνει για εσάς δέκα σπουδαίους ανθρώπους του θεάτρου σε μια λίστα με τα βασικά για αρχαρίους, για να μην ξαναπάτε αδιάβαστοι στο Φεστιβάλ Αθηνών.
Χένρικ Ίψεν Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Τζον Γαβριήλ Μπόρκμαν, Αρχιμάστορας Σόλνες, Ο Εχθρός του Λαού, Πέερ Γκυντ.
Γεννήθηκε στη Νορβηγία το 1828, έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο σε ηλικία 20 ετών και θεωρήθηκε ο «μπαμπάς» της σύγχρονης ευρωπαϊκής δραματουργίας –κάτι σαν τον Σαίξπηρ του 19ου αιώνα, με σαφώς λιγότερο πομπώδες ύφος. Τα έργα του θίγουν κατά βάση κοινωνικά ζητήματα, όπως η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, ο πλούτος, το κοινωνικό status και η συσχέτιση όλων αυτών μεταξύ τους.
Άουγκουστ Στρίντμπεργκ Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Ο Πατέρας, Δεσποινίς Τζούλια, Η πιο δυνατή, Ο παρίας.
Γεννημένος στη Στοκχόλμη το 1849, είναι ο πολυγραφότατος θεατρικός συγγραφέας τον οποίο ο Ευγένιος Ο’ Νηλ χαρακτήρισε «πατέρα του σύγχρονου θεάτρου». Στα έργα του είναι φανερές οι επιρροές της φιλοσοφίας του Ρουσσώ, του Νίτσε και του Κίρκεγκορ. Τον απασχολεί ιδιαίτερα η ανθρώπινη συμπεριφορά, το υποσυνείδητο, η βία στις διαπροσωπικές σχέσεις και η αδυναμία επικοινωνίας που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες κοινωνίες. Η ταραχώδης παιδική του ηλικία, αλλά και ενήλικη ζωή, αποτελούν την πηγή από την οποία εμπνέεται τους «δύσκολους» χαρακτήρες του.
Ευγένιος Ο’Νηλ Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα, Δυναμό, Πόθοι κάτω από τις λεύκες, Ερημιά, Ο πρώτος άνθρωπος.
Ο πρώτος αμερικανός θεατρικός συγγραφέας με ευρωπαϊκές επιρροές, που ασπάστηκε τον ρεαλισμό συγγραφέων όπως ο Τσέχοφ και ο Ίψεν, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1888. Έγραφε στην αμερικανική αργκό (πράγμα ανήκουστο για την εποχή του) και είχε για πρωταγωνιστές περιθωριακούς τύπους βουτηγμένους στη διαφθορά, που πασχίζουν να διατηρήσουν όνειρα και φιλοδοξίες, φτάνοντας σχεδόν ανεξαιρέτως στο τέλος σε απόγνωση. Τα έργα του είναι κατά βάση απαισιόδοξα και οι ιστορίες του τραγικές. Έγραψε, όμως, και μια κωμωδία, το “Ω, ερημιά”.
Μπέρτολντ Μπρεχτ Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Η όπερα της πεντάρας, Ο Κύκλος με την Κιμωλία. Και λιγότερο τα: Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν, Αγία Ιωάννα των Σφαγείων, Ο κύριος Πούντιλα κι ο δούλος του ο Μάττι, Η άνοδος του Αρθούρου Ουί. Ο Γερμανός «πατέρας του επικού θεάτρου» γεννήθηκε το 1898 και έζησε για να δει τον μισό 20ο αιώνα. Τα πρώτα του έργα διακρίνονται από το αντιπολεμικό τους μήνυμα και την καταδίκη του μιλιταρισμού, ενώ στα επόμενα είναι εμφανείς οι επιρροές από την μαρξιστική φιλοσοφία. Η πολιτική είναι το βούτυρο στο ψωμί του, ενώ τα έργα του είναι από τα πιο ενδιαφέροντα και πολυδιάστατα του σύγχρονου θεάτρου.
Σάμιουελ Μπέκετ
Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Περιμένοντας τον Γκοντό, Ευτυχισμένες Μέρες, Τέλος του Παιχνιδιού, Ο Ακατανόμαστος.
Ο Ιρλανδός συγγραφέας που έχετε –αν μη τι άλλο– ακουστά για τα πρώτα δύο έργα που αναφέρθηκαν πιο πάνω, γεννήθηκε στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας το 1909, τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ και αποχαιρέτισε τον μάταιο τούτο κόσμο από το Παρίσι το 1989. Τα έργα του διατρέχονται από μια πολύ ιδιαίτερη (έως και παράξενη) αίσθηση του χιούμορ και αντανακλούν την απαισιόδοξη θεώρησή του απέναντι στη ζωή. Παρ’ όλα αυτά, ο τρόπος που περιγράφει τα εμπόδια στις ζωές των πρωταγωνιστών του κλείνει ενίοτε το μάτι στους θεατές, σαν να λέει ότι όλο αυτό το ταξίδι αξίζει, παρά τις δυσκολίες.
Ευγένιος Ιονέσκο
Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Η φαλακρή τραγουδίστρια, Ρινόκερος, Οι καρέκλες, Το Μάθημα.
Γεννημένος το 1909 στη Ρουμανία, είναι ο πιο διάσημος εκπρόσωπος του περίφημου θεάτρου του παραλόγου. Στα έργα του διακωμωδεί τις πιο κοινότοπες καταστάσεις, και απεικονίζει τη μοναξιά του ανθρώπου και την ασημαντότητα της ύπαρξής του. Είναι ένας από τους λίγους θεατρικούς συγγραφείς που έχει έναν κεντρικό ήρωα, τον Μπερανζέ, να πρωταγωνιστεί σε διαφορετικά έργα (Δολοφόνος χωρίς αμοιβή, Ρινόκερος, Ο βασιλιάς πεθαίνει, Ο πεζός στον αέρα). Ο Μπερανζέ είναι στην πραγματικότητα ο ίδιος ο Ιονέσκο, ένας κωμικός και αφελής τύπος που απορεί και αγωνιά με την –παράλογη στα μάτια του– πραγματικότητα γύρω του.
Τένεσι Ουίλιαμς Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Λεωφορείο ο Πόθος, Γυάλινος Κόσμος, Λυσσασμένη Γάτα, Ουρά τίγρης, Ανοιξιάτικη θύελλα, Προς κατεδάφιση.
Ένας από τους σπουδαιότερους αμερικανούς θεατρικούς συγγραφείς, γεννήθηκε το 1911 στο Μισισιπή. Υπέφερε από εθισμό στο αλκοόλ και ψυχολογικές διαταραχές, ενώ δεχόταν έντονη κριτική στη συντηρητική Αμερική του ’50 για τον «έκλυτο τρόπο ζωής του» (βασικά, για το γεγονός ότι ήταν ανοιχτά ομοφυλόφιλος). Συνήθης φυσιογνωμία στα έργα του είναι μια ηρωίδα στα όρια της παράνοιας, την οποία βασίζει στην αδερφή του, Ρόουζ. Την περίοδο που έγραφε το “Λεωφορείο ο Πόθος” πίστευε, όπως και η ηρωίδα του Μπλανς Ντιμπουά, ότι θα πέθαινε κι ότι αυτό θα αποτελούσε το κύκνειο άσμα του.
Άρθουρ Μίλλερ
Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Ο θάνατος του εμποράκου, Το τίμημα, Ήταν όλοι τους παιδιά μου, Μετά την πτώση, Πάνω από τη γέφυρα, Οι μάγισσες του Σάλεμ.
Ένας από τους σπουδαιότερους αμερικανούς θεατρικούς συγγραφείς, γεννήθηκε το 1915 στη Νέα Υόρκη. Άσκησε έντονη κριτική μέσα από τα έργα του στην αμερικανική κυβέρνηση και τον τρόπο ζωής των συμπατριωτών του και έβαλε στο στόχαστρο το αμερικάνικο όνειρο και τα ψεγάδια του, πράγμα που του κόστισε την δημοφιλία στην πατρίδα του. Οι αριστερές του πεποιθήσεις δεν βοήθησαν πολύ προς την αντίθετη κατεύθυνση την εποχή του μακαρθισμού, από τον οποίο καταδικάστηκε. Για τα έργα του, αντλεί τη θεματογραφία του από τη ζωή και προβάλλει το ανθρώπινο δίλημμα περί επιλογής ανάμεσα στο καλό και το κακό, όπως και τους προβληματισμούς για την εξάρτηση του καθενός μας από τον κοινωνικό του περίγυρο. Στα αγαπημένα του μοτίβα συγκαταλέγονται η οικογένεια, η ηθική και η ατομική υπευθυνότητα.
Πήτερ Βάις
Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Μαρά/Σαντ, Η ανάκριση, Το σκιάχτρο.
Γερμανός συγγραφέας, ζωγράφος και σκηνοθέτης (μεταξύ πολλών άλλων) γεννημένος το 1916, που αποκήρυξε την γερμανική του υπηκοότητα και πολιτογραφήθηκε Σουηδός. Έγινε παγκοσμίως γνωστός για το πολιτικό του θέατρο και για τη συγκλονιστική βιογραφία Μαρά/Σαντ, με θέμα τη γαλλική επανάσταση και τα… απόνερά της. Ήταν, επίσης, ο άνθρωπος που παρακολούθησε λεπτό προς λεπτό τις δίκες για τα εγκλήματα στο Άουσβιτς, κρατώντας εξαντλητικές σημειώσεις από τα πρακτικά, τα οποία μετέτρεψε στο συγκλονιστικό (και βαρύ σαν την Ιστορία) έργο του «Η Ανάκριση».
Χάρολντ Πίντερ
Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Ο επιστάτης, Το υπόγειο, Τοπίο, Προδοσία, Σταθμός Βικτόρια.
Βρετανός συγγραφέας που γεννήθηκε το 1930 στο Λονδίνο και άφησε τον κόσμο του θεάτρου φτωχότερο το 2008. Βραβεύτηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2005, γιατί, σύμφωνα με την Ακαδημία Νόμπελ, «στα έργα του αποκαλύπτει τον γκρεμό κάτω από την καθημερινή μωρολογία και σπρώχνει προς τα κλειστά δωμάτια της καταπίεσης». Τα θέματά του περιστρέφονται γύρω από την πολιτική, την καταπίεση και την άσκηση εξουσίας σε προσωπικό επίπεδο.
Ντέιβιντ Μάμετ
Έργα του που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στην Αθήνα: Αμερικάνος Βούβαλος, Οικόπεδα με θέα, Ολεάννα, Τώρα που Γυρίζει.
Ο μοναδικός εν ζωή σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας της λίστας μας, ο γεννημένος το 1947 αμερικανός Ντέιβιντ Μάμετ μπορεί να σας είναι πιο γνωστός ως σεναριογράφος του Χόλιγουντ –ήταν το μυαλό πίσω από ταινίες όπως το Wag the Dog και το Ο Ταχυδρόμος χτυπά πάντα δυο φορές. Τα λίγα και καλά θεατρικά του έργα έχουν κερδίσει, μεταξύ άλλων, βραβεία Pullitzer και ανεβαίνουν συνεχώς σε όλο τον κόσμο.