Το Ξύπνημα των Νεκρών: Άγνωστος Ίψεν επί σκηνής

της Μάνιας Ζούση

Το τελευταίο έργο που έγραψε ο Ίψεν και που μεταξύ άλλων μελέτησε και ο Τζόυς, επηρεαζόμενος βαθιά από αυτό, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στο «Από Μηχανής Θέατρο» της οδού Ακαδήμου 13 στο Μεταξουργείο, σε σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη. Για «Το ξύπνημα των νεκρών», που ανεβαίνει σε πανελλήνια πρώτη στις 11 Ιανουαρίου 2012 και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα του Νορβηγού δραματουργού, μιλά στο In2life ο ηθοποιός και καλλιτεχνικός διευθυντής του "Από Μηχανής Θεάτρου", Άκις Βλουτής.

«Πρόκειται για ένα γοητευτικό, παράξενο κείμενο, αρκετά διαφορετικό από όλα όσα έγραψε ο Ίψεν, και το οποίο είχα διαβάσει πολλά χρόνια πριν. Ο ίδιος το θεωρεί έναν δραματικό επίλογο της συγγραφικής του καριέρας και με αυτό κλείνει τον κύκλο των δέκα μεγάλων πορτραίτων του. Από «Το ξύπνημα των νεκρών» και μετά, ο Ίψεν θα γράψει πια εντελώς διαφορετικά. Έχει ήδη διαβάσει το 1898 το «Προς Δαμασκόν» του Στρίντμπεργκ, και έχει επηρεαστεί βαθιά. Έτσι γράφει «Το ξύπνημα των νεκρών» που μοιάζει πιο πολύ με την πρώιμη γραφή του, επιστρέφοντας με αυτόν τον τρόπο σε ένα πιο ποιητικό θέατρο.

Πρόκειται για ένα μεικτό κείμενο πρόζας και ποίησης. Μοιάζει λίγο ονειρικό, κάτι σαν την αυτοβιογραφία που ήθελε να αφήσει. Περιγράφει την ιστορία ενός σπουδαίου γλύπτη ο οποίος ζει σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης εξόριστος από την πατρίδα του. Επιστρέφει με τη σύζυγό του και συναντά μια γυναίκα από το παρελθόν, που υπήρξε μοντέλο του και πηγή της έμπνευσής του. Μέσα από αυτήν την συνάντηση εξελίσσεται και η ιστορία της καλλιτεχνικής του ταυτότητας.

Ο Ίψεν με αυτό το έργο είναι σαν να μας αφήνει με έναν τρόπο ένα credo της τέχνης, όπου εξηγεί τι είναι τέχνη, καλλιτέχνης, έργο τέχνης, τι σημαίνει δημιουργία, ποιες θυσίες πρέπει να κάνει κάποιος εάν θέλει να ακολουθήσει τον δρόμο της τέχνης. Είναι ένα έργο αρκετά δύσκολο στην αναπαράστασή του καθώς εκτυλίσσεται σε εξωτερικά τοπία και στις τρεις πράξεις. Άλλωστε πρόκειται για το μόνο έργο που έγραψε ο Ίψεν σε διαφορετικά επίπεδα: το πρώτο επίπεδο εξέλιξης είναι σε ένα spa στη θάλασσα, το δεύτερο σε ένα σανατόριο που βρίσκεται πάνω σε ένα υψίπεδο και το τρίτο είναι στις βουνοκορφές.

Επομένως έχει δύσκολη σκηνογραφία, που προϋποθέτει μεγάλη σκηνοθετική ματιά. Ίσως αυτό να ήταν και ένας λόγος για τον οποίο το έργο δεν έχει έως τώρα παρουσιασθεί. «Το ξύπνημα των νεκρών», επηρεασμένο από τα «ονειρικά δράματα» του Στρίντμπεργκ, αποτελεί και το ίδιο ένα «dream play», περιέχοντας συμβολισμούς. Άλλωστε όταν γράφεται είναι μια εποχή τεράστιων αλλαγών στα ρεύματα της σκέψης, της λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας, της ζωγραφικής και της γλυπτικής. Βρισκόμαστε στο 1899, στο τέλος του αιώνα με τις μεγάλες αλλαγές στην ιστορία της τέχνης και του πολιτισμού. Έτσι κουβαλά στοιχεία από το κίνημα του συμβολισμού που φεύγει και του μοντερνισμού που έρχεται.

Πρόθεση της Ρούλας Πατεράκη είναι το έργο να γίνει αφορμή για μια συζήτηση, συνάντηση και διάλογο ανάμεσα στις τέχνες. Από την αρχιτεκτονική, με την δημιουργία μιας ειδικής κατασκευής, την γλυπτική, και την αίσθηση φορμαλισμού που αποπνέουν τα σώματα, την ζωγραφική με την παράθεση εικαστικών-εσωτερικών τοπίων σαν μια υπαίθρια φρίζα. Πρόθεση και προσπάθειά μας είναι να πετύχουμε κάτι σημαντικό, να καταθέσουμε μια πρόταση".

Η ιστορία
O Άρνολντ Ρούμπεκ, διάσημος γλύπτης και μέλος της Ακαδημίας Τεχνών της Νορβηγίας έχει βρεθεί σε ένα παραθαλάσσιο spa μαζί με τη σύζυγό του Μάγια. Η σχέση τους περνάει κρίση. Η Μάγια παρασύρεται από έναν βάναυσο κυνηγό, τον Ούλφχαϊμ, στην κορυφή ενός γειτονικού βουνού σε ένα ταξίδι πάθους. Ο Ρούμπεκ αναγκάζεται να αποτινάξει την ψυχρότητα και τον κυνισμό του, όταν συναντάει μια όμορφη γυναίκα από το παρελθόν του, την Ειρήνη, που του ξυπνά μνήμες και πόθους και τον αναγκάζει να έρθει αντιμέτωπος με τη δημιουργική του δύναμη. Στο τέλος όλοι χάνονται κάτω από μια χιονοστιβάδα που τους παρασέρνει.

Ταυτότητα
«Το Ξύπνημα των Νεκρών» του Ίψεν

Μετάφραση-Σκηνοθεσία : Ρούλα Πατεράκη
Σκηνικά : Λίλη Πεζανού
Σκηνοθεσία βίντεο : Γιώργος Σκεύας
Φωτισμοί : Αλέκος Γιάνναρος
Βοηθός Σκηνοθέτη Α' : Τασία Σοφιανίδου
Βοηθός Σκηνοθέτη Β' : Αλεξάνδρα Κουρούσια
Ερμηνεύουν : Άκις Βλουτής, Γιώργος Γιαννώτας, Δέσποινα Γκάτζιου, Γιώργος Ντούσης, Ρούλα Πατεράκη, Τασία Σοφιανίδου

Από Μηχανής θέατρο
Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο, τηλ.: 210 5231131

Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό: 20 & 15 ευρώ, Φοιτητικό: 10 & 5 ευρώ