Θανάσης Σαράντος: "Ο Παπαδιαμάντης στο θέατρο είναι ένα στοίχημα"

της Μάνιας Ζούση

Το «Όνειρο στο κύμα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη εμπεριέχει την πρώτη περιγραφή γυναικείου γυμνού που γίνεται στα νεοελληνικά γραπτά: «…Έβλεπα την αμαυράν και όμως χρυσίζουσαν αμυδρώς κόμην της, τον τράχηλόν της τον εύγραμμον, τας λευκάς ως γάλα ωμοπλάτας, τους βραχίονας τους τορνευτούς, όλα συγχεόμενα, μελιχρά και ονειρώδη εις το φέγγος της σελήνης. Διέβλεπα την οσφύν της την ευλύγιστον, τα ισχία της, τας κνήμας, τους πόδας της, μεταξύ σκιάς και φωτός, βαπτιζόμενα εις το κύμα. Εμάντευα το στέρνον της, τους κόλπους της, γλαφυρούς, προέχοντας, δεχομένους όλας της αύρας τας ριπάς και της θαλάσσης το θείον άρωμα. Ήτον πνοή, ίνδαλμα αφάνταστον, όνειρον επιπλέον εις το κύμα. Ήτον νηρηίς, νύμφη, σειρήν, πλέουσα, ως πλέει ναυς μαγική, η ναυς των ονείρων…»
 
«Πρόκειται για ένα από τα πιο βιωματικά έργα του Παπαδιαμάντη όπου, μέσα από την αφήγηση, οι πλούσιες εικόνες και οι ήχοι περιγράφουν την σκιαθίτικη φύση και κατά προέκταση την ίδια την Ελλάδα. Σε αυτό το διήγημα ο Παπαδιαμάντης αναγάγει την ελληνική φύση –κατά κάποιο τρόπο– στα όρια του θείου», υποστηρίζει στο in2life ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Θανάσης Σαράντος.

«Είναι ένα στοίχημα ο τρόπος που μπορεί να μεταφερθεί στο θέατρο ο Παπαδιαμάντης. Ελπίζω με βάση την εμπειρία που αποκτήθηκε από τον «Αμερικάνο», η παράσταση να ακουμπήσει στις ψυχές του κόσμου. Έχουμε αντιμετωπίσει το έργο με μια απλότητα, άλλωστε ο Παπαδιαμάντης δεν χρειάζεται σκηνοθεσία, καθώς με έναν τρόπο είναι καλύτερος σκηνοθέτης, σκηνογράφος, και φωτογράφος.

"Αυτό που χρειάζεται είναι να μιλήσεις τον λόγο του, αυτό ήταν και το στοίχημα. Στο διήγημα γίνεται η πρώτη περιγραφή γυναικείου γυμνού στα νεοελληνικά γραπτά. Ήταν το 1900 όταν ο Παπαδιαμάντης βρισκόταν στην Αθήνα και ένοιωθε κατά κάποιο τρόπο «περιορισμένος», όπως ο κεντρικός ήρωας, ένας δικηγόρος που παρότι έμαθε γράμματα και μορφώθηκε, αναπολεί έντονα το παρελθόν του, και την εποχή που ήταν φτωχό βοσκόπουλο επιστρέφοντας μέσα από τις μνήμες σε αυτό το παρελθόν. Και θυμάται τη γνωριμία του με την Μοσχούλα, μια κοπέλα από την οποία ο Παπαδιαμάντης εμπνέεται μια μεγαλειώδη περιγραφή του γυναικείου γυμνού σώματος.

"Και εγώ προσπαθώ να «πω» όλο αυτό το συναισθηματικό του ταξίδι και την ιστορία του. Στον σκηνικό χώρο υπάρχει ένα γραφείο – σχεδία που περικλείεται από νερό και το οποίο έχει φιλοτεχνήσει η Εύα Μανιδάκη και καταδεικνύει αυτό που λέει και το διήγημα: «Όνειρο στο κύμα», το όνειρο του συγγραφέα που αναπολεί το παρελθόν του. Το διήγημα από μόνο του είναι μουσική, η ποίηση και ο λυρισμός του δεν χρειάζονται να τονιστούν, παρ' όλα αυτά σε κάποια σημεία ακούγονται κάποια «ηχοτοπία» της ελληνικής φύσης και κάποια μουσικά κομμάτια που έχουν επηρεαστεί από την βυζαντινή υμνογραφία.

"Βρίσκω καταφύγιο στον Παπαδιαμάντη, καθώς σήμερα υπάρχει ανάγκη για γνησιότητα και αλήθεια. Μέσα από την μοναξιά του ο ίδιος είχε την σοφία να αγαπήσει. Δεν φοβάται και δεν δειλιάζει να πει την άποψή του, ακόμα και για τα πολιτικά της εποχής του, όπως π.χ για τους «αγροφύλακας» που τους έβαλαν να φυλάνε τα χωράφια και αυτοί έκλεβαν «τας καλυτέρας οπώρας…». Όλα αυτά περνάνε υποσυνείδητα σαν ένα υπόγειο ρεύμα, χωρίς τονισμούς και διδακτισμό και μέσα από μια γλώσσα που περικλείει τα πάντα. Είναι ένα μικρό αριστούργημα αυτό το διήγημα». 

Ταυτότητα
«Όνειρο στο κύμα» Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
18 Ιουλίου στις 21.00, 19-20 Ιουλίου στις 21.00 και στις 23.00,
Πειραιώς 260, Κτίριο Ε

Σκηνοθεσία – Ερμηνεία: Θανάσης Σαράντος
Σκηνικά – Κοστούμια: Εύα Μανιδάκη
Μουσική - σχεδιασμός ήχων: Λάμπρος Πηγούνης
Kινηματογραφικές προβολές: Θανάσης Σαράντος
Εμφανίζονται στο βίντεο: Μοσχούλα, Kαλλιόπη Σίμου, Βοσκοπούλα, Μιχάλης Θεοφάνους
Σχεδιασμός φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης
Επιμέλεια κίνησης: Καλλιόπη Σίμου
Βοηθός σκηνοθέτη: Μάρκος Τσούμας
Βοηθός σκηνογράφου: Eλίνα Λούκου
Επεξεργασία εικόνας: Arctic pictures
Φωτογραφία: Γαβριήλ Τζάφκας, Νίκος Χαλδούτας, Βασίλης Μεντόγιαννης
Μοντάζ: Αντώνης Γασπαρινάτος
Μουσικός: Μαρία Παπαθανασίου, φλογέρα