Η μεταμόρφωση της χρυσαλλίδας: Μονόλογος για μια μεγάλη παραγνωρισμένη

της Μάνιας Ζούση

Διανοούμενη και στρατευμένη αριστερή, συγγραφέας με γλώσσα τολμηρή και μοντέρνα, η Μέλπω Αξιώτη αγνοήθηκε από τους επίσημους κριτικούς και λογοτεχνικούς κύκλους και το έργο της παρέμεινε για χρόνια υποφωτισμένο και σχεδόν άγνωστο.

Ο σκηνοθέτης Νίκος Χατζόπουλος και η ηθοποιός Σοφία Σεϊρλή που παρουσιάζουν στο Φεστιβάλ Αθηνών τον μονόλογο «Μέλπω Αξιώτη - Η μεταμόρφωση της χρυσαλλίδας», μια σύνθεση κειμένων βασισμένη στα έργα «Δύσκολες νύχτες» και «Κάδμω», συνδυάζοντας εύστοχα μυθοπλαστικά και αυτοβιογραφικά στοιχεία, μιλούν στο in2life για την δική τους σκηνική περσόνα που δίνει μάχη να κρατήσει ζωντανή τη μνήμη της γλώσσας και της Ελλάδας ενάντια στην απειλή της λήθης και της εξορίας.

«Η παράσταση προβάλλει τον γοητευτικό κόσμο της Αξιώτη βασισμένο κυρίως στην πολύ ιδιαίτερη γλώσσα της η οποία κατάγεται από την ντοπιολαλιά της Μυκόνου, που χωρίς να είναι γραφική, περνά σχεδόν σε ένα επίπεδο σουρεαλιστικό, έτσι ώστε ο κόσμος και τα πρόσωπα που πλάθει να έχουν μια προσωπική τρέλα.

Στην πρωτοπορία της διανόησης και της λογοτεχνίας, στρατευμένη αριστερή και τολμηρή μοντερνίστρια, η Μέλπω Αξιώτη πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής της στο εξωτερικό ως πολιτική πρόσφυγας. Στη σκηνή εμφανίζεται μια γυναίκα με βιωματική πορεία, σε κατάσταση προϊούσας άνοιας, όπως συνέβη και στην ίδια την συγγραφέα. Είναι μια γυναίκα που επιστρέφει από την εξορία –το κείμενο έχει πολλές αυτοβιογραφικές αναφορές– και προσπαθεί να επανασυγκολλήσει το διαλυμένο από τον χρόνο και τα βάσανα παρελθόν της.
 
Την ίδια ώρα που αγωνίζεται να ανασυνθέσει τα κομμάτια της μνήμης της, ακούγεται μια φωνή που της λέει ότι όλη αυτή η προσπάθεια είναι μάταιη, η ρήξη είναι οριστική, ο χρόνος έχει επιφέρει τη φθορά σώματος και συναισθημάτων, η παρακμή έχει επέλθει. Είναι η φωνή της Κάδμως, της ηρωίδας του ομώνυμου βιβλίου της. Μέσα από τις λέξεις και την πάλη να μην τις χάσει, χάνοντας με αυτόν τον τρόπο την ίδια την γλώσσα, και αγωνιζόμενη να βρει τον παλιό εαυτό της, γυρνά στα παιδικά της χρόνια και στις αναμνήσεις της, από το βιβλίο «Δύσκολες Νύχτες».

«Η μεταμόρφωση της χρυσαλλίδας» είναι αυτούσιος ο τίτλος ενός διηγήματος της Αξιώτη, καθώς σε όλα της τα έργα η συγγραφέας «ενδύεται» τις ηρωίδες που έχει πλάσει κατά καιρούς στα μυθιστορήματά της και μέσα από αυτά μιλά για τον εαυτό της και τα βιώματά της.

Με καταγωγή από εύπορη αστική οικογένεια της Μυκόνου με υψηλό επίπεδο κουλτούρας, εμφανίζεται στα γράμματα τέλη της δεκαετίας του ‘30, αποσπώντας πολλούς επαίνους, καθώς ήδη από το πρώτο της μυθιστόρημα ανέδειξε μια επαναστατική και μοντέρνα γραφή, σχεδόν σουρεαλιστική. Ακολούθησε η στράτευσή της στο κομμουνιστικό κόμμα και η αυτοεξορία της μετά τον εμφύλιο στο Παρίσι από όπου απελάθηκε στις ανατολικές χώρες.

Εξόριστη από πόλη σε πόλη για περίπου 20 χρόνια, επιστρέφει στην Ελλάδα το 1964 ξαναβρίσκοντας τον παλιό καλό λογοτεχνικό της εαυτό και γράφει τα δυο τελευταία της έργα. Όμως η ταλαιπωρία που είχε υποστεί όλα αυτά τα χρόνια περιπλανώμενη, έχει κλονίσει την υγεία της με αποτέλεσμα την εξασθένηση της μνήμης και τον θάνατό της από άνοια.

Πέθανε πάμπτωχη.»

Ταυτότητα
Σύνθεση κειμένων: Νίκος Χατζόπουλος, Σοφία Σεϊρλή
Σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνικά – Κοστούμια: Μαγιού Τρικεριώτη
Βίντεο: Χρήστος Δήμας
Μουσική επιμέλεια: Νίκος Μαστοράκης
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Ερμηνεία: Σοφία Σεϊρλή

3-5 Ιουλίου Ώρα 21.00
Πειραιώς 260 
Τιμές εισιτηρίων 20 και 10 ( φοιτητικό)
Διάρκεια 1 ώρα 15 λεπτά περίπου

Το κείμενο της παράστασης αποτελεί σύνθεση από τα έργα της Μέλπως Αξιώτη «Δύσκολες νύχτες», «Η Κάδμω», «Το σπίτι μου», «Ποιήματα» και «Εικοστός αιώνας», εκδόσεις Κέδρος.
Μια παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας.