Νύχτα της Ιγκουάνα: Η M. Μαγκανάρη μας μυεί στον «άλλο» Τ. Ουίλιαμς

Ένας εξαιρετικός Τένεση Ουίλιαμς ανεβαίνει απο τις 20 Οκτωβρίου και για ένα μήνα στο Θέατρο Πορεία, με βασική αυτουργό την σκηνοθέτη, Μαρία Μαγκανάρη.

Μετά την μεγάλη επιτυχία του αξέχαστου Θείου Βάνια στο Bios, η σκηνοθέτης επιστρέφει με ένα ακόμη κλασικό αριστούργημα, το οποίο σκηνοθετεί με παρόμοια ματιά και σεβασμό στο θαυμάσιο  κείμενο.

Σε μια τοποθεσία οργιώδους βλάστησης στο Μεξικό, το ξενοδοχείο της Μαξίν θα φιλοξενήσει μερικούς από τους καταραμένους ήρωες του Ουίλιαμς. Ο αποσχηματισμένος ιερέας Σάνον θα κουβαλήσει μέχρι αυτή «την άκρη του κόσμου» τους δικούς του δαίμονες που τον οδηγούν στην άβυσσο, η πληθωρική και σκοτεινή Μαξίν θα απλώσει τον καμβά όπου θα συμβούν όλα, ενώ η Χάννα Τζελκς θα βρεθεί εκεί με τον υπέργηρο παππού της για να «αλλάξει δέρμα» και να αναζητήσει ακόμη μια κάθαρση.

Η Νύχτα της Ιγκουάνα είναι μια νύχτα γεγονότων. Όχι εξωτερικά καταιγιστικών, αλλά εσωτερικά καθοριστικών για την ζωή των πρωταγωνιστών, για την εντύπωση που έχουν για τον εαυτό τους και για την ψυχική τους ευστάθεια. Οι ήρωες αναζητούν ό,τι τους αφήνει μισούς. Επιδίδονται σε έναν χορό με ντουέτα που σχηματίζονται από τους ίδιους και τους απωθημένους χαρακτήρες τους∙ τις άλλες φύσεις τους.

Η Μαρία Μαγκανάρη στο σκηνοθετικό σημείωμα που συνοδεύει την παράσταση, μνημονεύει την ρήση του Καρλ Γιουγκ: «είναι ανήθικο να είσαι μακριά από τη φύση σου». Η επιρροή των θέσεων του Γιουγκ και η ψυχανάλυση στην οποία υποβαλλόταν ο Ουίλιαμς τα τελευταία χρόνια πριν ολοκληρώσει την Νύχτα της Ιγκουάνα, είναι παρούσες στο έργο. Ίσως η έντονη παρουσία της φύσης στο έργο να σχετίζεται ακριβώς με την πρόθεση του συγγραφέα για μια παρήχηση νοημάτων (φύση/φυσικό περιβάλλον), που όμως έχει να προσφέρει σε βάθος. Η φύση της Ιγκουάνα έχει ρόλο στο έργο- όμως ως τι; Παρίσταται σε κάποιου είδους απολογία του συγγραφέα για «φυσικά» πράγματα που δυσκολευόταν να αναγνωρίσει στον εαυτό του; Λειτουργεί σαν ένας ιδανικός  προορισμός συμφιλίωσης για τους ήρωες; Οι απαντήσεις δεν έρχονται εύκολα και η Μαγκανάρη δεν μοιάζει να θέλει να τις εκβιάσει.    

Φαίνεται δύσκολο να μιλήσει κανείς για μια παράσταση στην οποία τα λόγια ενός σπουδαίου συγγραφέα αφήνονται να φτάσουν τόσο καθαρά στους θεατές. Όμως αυτός φαίνεται να είναι ο σκοπός της σκηνοθέτιδας: μια φαινομενικά γραμμική σκηνοθεσία χωρίς θεατρικούς πειραματισμούς, μια συνοδοιπορία με το κοινό προς μια εμπειρία σχεδόν αναγνωστική. Το προσωπικό και ταυτόχρονα δημόσιο βίωμα του έργου εκ μέρους του θεατή είναι ίσως το βασικότερο επίτευγμα της παράστασης.      

Οι ηθοποιοί, σωστά καθοδηγημένοι και όχι «υπερσκηνοθετημένοι», απολαμβάνουν την ελευθερία και φτιάχνουν ενδιαφέρουσες ερμηνείες, που αν και δεν είναι όλες στο ίδιο μήκος κύματος, συμβάλουν σε ένα αρμονικό συνολικό αποτέλεσμα. Ξεχωρίζει η Σύρμω Κεκέ που αναλαμβάνει τον απαιτητικότερο ρόλο της διανομής, αποδίδοντας μια χαμηλών τόνων και με εσωτερική δύναμη περσόνα που μοιάζει να προσωποποιεί την έννοια της «εσωτερικής γαλήνης». Ο πολυπρισματικός ρόλος ήταν στο κέντρο της  συζήτησης που είχαμε μαζί της. «Η Χάννα είναι από τους πιο μυστήριους ρόλους που έχω ποτέ δουλέψει», είπε, μιλώντας στο In2life.gr. «Δεν μπορούσα για καιρό να σχηματίσω έστω και την παραμικρή εικόνα της μέσα στο μυαλό μου. Θα έλεγα πως για μένα εκπροσωπεί κυρίως τους ανθρώπους που ενώ είναι βαθιά μοναχικοί και δυσκολεύονται στην επαφή τους με τους άλλους ανθρώπους, τελικά αποφασίζουν να πιστέψουν και να επενδύσουν ακριβώς στην αξία της ανθρώπινης επαφής. Ακόμη κι αν πρόκειται για επικοινωνία της μιας νύχτας, για κάποιες αναπάντεχες συναντήσεις που καμιά φορά μπορεί να σου σώσουν τη ζωή, όπως λέει και η ίδια κάποια στιγμή στο κείμενο».

Την ρωτώ πώς βλέπει η ίδια την ματιά της Μαρίας Μαγκανάρη στο έργο και στον ρόλο της Χάννα. «Στο έργο του Ουίλιαμς οι ήρωες κατατρέχονται ο καθένας απ΄ το προσωπικό του στοιχειό. Αυτό το σκοτεινό κομμάτι που όλοι μας κουβαλάμε και παλεύουμε να το νικήσουμε, να το αρνηθούμε, να το αποδεχτούμε… Η Μαρία επέλεξε πολύ σωστά, κατά τη γνώμη μου, να φωτίσει ακριβώς αυτό στην παράσταση δίνοντας ίσως έτσι την ευκαιρία στον θεατή να συνδεθεί και να αναλογιστεί και τη δική του σκιά, το προσωπικό του θηρίο με το οποίο παλεύει. Έτσι λοιπόν δουλεύοντας και τον δικό μου ρόλο, τη Χάννα, προσπαθήσαμε να συνδέσουμε τις σκοτεινές τις πλευρές με τις δικές μου. Δεν ξέρω τι καταφέραμε αλλά το προσπαθήσαμε με ειλικρίνεια».

Στα δυνατά σημεία της παράστασης είναι ακόμη η εξαιρετική η ερμηνεία της Μαρίας Κεχαγιόγλου ως Μαξίν, ενώ θετική είναι η παρουσία και των Ιωάννη Παπαζήση, Γιώργου Μπινιάρη, Δήμητρας Βλαγκοπούλου, Βίκυς Κατσίκα και Πέτρου Μάλαμα. Τα σκηνικά της Τίνας Τζόκα είναι λιτά και λειτουργικά και συνομιλούν εύστοχα με τους φωτισμούς της Μαρίας Γοζοδίνου.

Συνολικά, πρόκειται για μια πολύ καλή παράσταση που μεταφέρει εξαιρετικά ένα πολυδιάστατο έργο- «όχι το καλύτερο, αλλά το πιο γοητευτικό του Τένεση Ουίλιαμς», λέει η σκηνοθέτιδα.

«Το να έχεις στα χέρια σου ένα καλό έργο είναι πολύ σημαντικό. Κάνει τη δουλειά σου πολύ πιο εύκολη. Είναι σαν να ξεκινάς να φτιάξεις ένα φαγητό και να έχεις στη διάθεσή σου άριστες πρώτες ύλες. Ένα “βαθύ” κείμενο ανοίγει ολοένα χώρους μέσα σου, συνδέεσαι πολύ πιο άμεσα», λέει η Σύρμω Κεκέ.

Αν αυτό είναι ο κανόνας για τους ηθοποιούς που συναντιούνται με σπουδαία κείμενα, η Νύχτα της Ιγκουάνα στο Θέατρο Πορεία πετυχαίνει να δώσει αυτήν ακριβώς την εμπειρία και στον θεατή.

Δημήτρης Γλύστρας