Τι ωθεί ολοένα και περισσότερους καλλιτέχνες στο να διαθέτουν δωρεάν την μουσική τους για download; Αναζητούμε απαντήσεις για μια άκρως ελπιδοφόρα τάση.
Παλαιότερο των 360 ημερών
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Η αιώνια διαμάχη για το θέμα της πειρατείας είναι κάτι που ταλαιπωρεί εδώ και χρόνια την διεθνή μουσική σκηνή. Συζητήσεις επί συζητήσεων δεν φαίνεται να βγάζουν κάπου, αφού πάντα από την μια πλευρά βρίσκονται οι καλλιτέχνες και οι δισκογραφικές που «χάνουν» από την τσάμπα διανομή τραγουδιών και πάντα απέναντί τους οι, πολύ περισσότεροι, υπέρμαχοι του τσάμπα. Τα πράγματα όμως φαίνεται να αλλάζουν.
Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότεροι καλλιτέχνες διαθέτουν τα τραγούδια τους δωρεάν για downloading είτε επειδή θεωρούν ότι η τέχνη τους δεν έχει (ή δεν θα έπρεπε να έχει) τιμή είτε γιατί έτσι επιδιώκουν να αυξήσουν την αναγνωρισιμότητά τους και να χτυπήσουν στο φιλότιμο το κοινό.
Βήτα Πεις: «Η τέχνη είναι ανεκτίμητη»
Ένα από τα πιο δημοφιλή σύγχρονα ελληνικά hip hop σχήματα, ξεκίνησε ουσιαστικά την καριέρα του με σαφή προσανατολισμό στο «δωρεάν». Σε εποχές… χωρίς Internet οι Βήτα Πεις δίνανε από χέρι σε χέρι τα άλμπουμ τους δωρεάν στις συναυλίες, ενώ με την πάροδο των χρόνων και την κυριαρχία του Διαδικτύου αποφάσισαν να τα ανεβάζουν στην ιστοσελίδα τους για δωρεάν downloading. To ερέθισμα ήταν μια συναυλία των Tiger Lilies. «Είχα πάει σε μια συναυλία τους στο Ρέντη. Αυτοί δίνανε δωρεάν την μουσική τους μέσω net, δεν μπλέκανε με δισκογραφικές και μετά βάλανε μια τυπική τιμή για τον δίσκο. Παράλληλα ρίξανε τις τιμές στα live και στο τέλος καθόντουσαν να μιλήσουν με όλον τον κόσμο. Περιμένανε εκεί τρία άτομα για δύο ώρες και μίλαγαν, ενώ ένας τύπος πιο δίπλα έδινε τους δίσκους τους. Ήταν άλλου είδους υποστήριξη, έβλεπες ότι ήταν κοντά στον κόσμο», θυμάται ο Άσαρκος.
«Οτιδήποτε κάνει ο καθένας και είναι τέχνη είναι ανεκτίμητο. Δεν μπορώ να σου δώσω μια τιμή στον δίσκο μου και να σου πω δώσε μου 10 ευρώ και πάρτον. Προτιμώ να στον δώσω δωρεάν και να έρθεις στις συναυλίες μου», λέει ο ίδιος. «Ποιος μπορεί να βάλει μια τιμή σε έναν δίσκο; Η δύναμη της δωρεάν μουσικής πλέον είναι στο Internet. Μπορείς να δώσεις το άλμπουμ σου πανελλαδικώς και να έχεις 32 χιλιάδες downloads σε 32 ώρες, όπως έγινε και με το άλμπουμ ‘Βάπτισμα Πυρός’. Είναι η πιο εύκολη επικοινωνία και η πιο άμεση. Το έβγαλα, πάρτο. Αν σου αρέσει έλα στην συναυλία μου, αν δεν σου αρέσει, φύγε», προσθέτει.
Γιατί να σου ζητήσω δέκα ή δεκαπέντε ευρώ για ένα CD; Για να βγάλω το κόστος; Μπορώ από τα λιγοστά κέρδη των συναυλιών, να προχωρήσω στη δημιουργία ενός δίσκου και να σου το διαθέσω δωρεάν. Με τα κέρδη από τις συναυλίες μας βγάζουμε εδώ και χρόνια τους δίσκους μας. Πριν κυκλοφορήσουν οι δύο τελευταίοι μας δίσκοι, ήμασταν ‘μέσα’ δέκα χιλιάρικα », λέει χαρακτηριστικά. Πολύς κόσμος πάντως σήμερα, θεωρεί πως οτιδήποτε είναι δωρεάν αποκτά ταυτόχρονα την ταμπέλα του «μέτριου». Ισχύει κάτι τέτοιο; Εξαρτάται, λέει ο Άσαρκος. «Εμείς το έχουμε αποφύγει, εδώ υπάρχουν πράγματα που αγοράζεις και είναι μούφα. Υπάρχουν στην Ελλάδα καλλιτέχνες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα και σου πουλάνε δίσκο. Εγώ στο δίνω δωρεάν και είναι σα να σου "αφαιρώ" το δικαίωμα να μου ζητήσεις τα λεφτά σου πίσω. Μας λένε ‘είναι δυνατόν να μην βάζετε μια τιμή;’. Ναι, είναι δυνατόν, γιατί την βλέπω αλλού την εκτίμηση, εκεί που δεν την βλέπεις εσύ
Πολύς κόσμος πάντως σήμερα, θεωρεί πως οτιδήποτε είναι δωρεάν αποκτά ταυτόχρονα την ταμπέλα του «μέτριου». Ισχύει κάτι τέτοιο; Εξαρτάται, λέει ο Άσαρκος. «Εμείς το έχουμε αποφύγει, εδώ υπάρχουν πράγματα που αγοράζεις και είναι μούφα. Υπάρχουν στην Ελλάδα καλλιτέχνες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα και σου πουλάνε δίσκο. Εγώ στο δίνω δωρεάν και σου αφαιρώ το δικαίωμα να μου ζητήσεις τα λεφτά σου πίσω. Μας λένε ‘είναι δυνατόν να μην βάζετε μια τιμή;’. Όχι μεγάλε, την βλέπω αλλού την εκτίμηση, εκεί που δεν την βλέπεις εσύ. Είχαμε προτάσεις από όλες τις δισκογραφικές. Μας έδιναν ποσοστό 28%. Και αναρωτιόμασταν: Γιατί από ένα δίσκο οι δισκογραφικές παίρνουν μεγαλύτερο ποσοστό από τον δημιουργό; Υπάρχουν τρόποι εκτός εταιρείας που μπορεί κάποιος να πάρει σχεδόν το 100% του δίσκου, πληρώνοντας μόνο το κόστος της κοπής του δίσκου και την εφορία».
Για το συγκρότημα των Βήτα Πεις, η δωρεάν μουσική είναι και θέμα εναντίωσης στους υπόλοιπους καλλιτέχνες που την δίνουν με αντίτιμο, με άθλια ηχητική ποιότητα. ««Σαν Χρήστος, θέλω πάρα πολύ να κοντράρω ηχητικά όλους εκείνους που πουλάνε δίσκους. Ειδικά στο ραπ. Γιατί μου πουλάς απόψεις; Το ραπ είναι άποψη. Προσπαθώ να απευθύνομαι σε κοινό με ανοιχτά μάτια και οι άλλοι προσπαθούν να το κάνουν καρναβάλι με μάσκες. Στο λαϊκό κομμάτι της βιομηχανίας ειδικά, δε φτάνει που σου πουλάνε κάτι μέτρια δουλεμένο στην πλειοψηφία, αλλά μετά πας να τους ακούσεις και σου δίνουν το μπουκάλι 100-170 ευρώ. Σώπα ρε μεγάλε, δηλαδή εσύ πήρες τον δίσκο του οποιουδήποτε λαϊκού καλλιτέχνη έναντι 15 ευρώ και πήγες να δώσεις 170 ευρώ για το μπουκάλι και την υποστηρίζεις ακόμα; Και μιλάς για κρίση; Γι' αυτό μερικές φορές γελάμε με την κρίση
»Δεν θεωρώ ότι κάνω κάτι που αξίζει να μου δώσεις λεφτά για να το ακούσεις. Άμα το γουστάρεις, ας είναι η αξία του ένας καφές που θα με κεράσεις μετά ή μια συναυλία που θα έρθεις εκτός Αθηνών. Όσοι σέβονται την ποιότητά τους, θα πρέπει να σκεφτούν ότι στις εποχές που ζούμε, η πώληση ενός δίσκου, επιβραδύνει την εξάπλωσή του», καταλήγει.
Στάθης Δρογώσης: «Με ενδιαφέρει να ακουστούν τα τραγούδια μου»
Ο τραγουδοποιός Στάθης Δρογώσης δημιούργησε πριν από μερικά χρόνια την Antelma, μια δισκογραφική εταιρεία τα συγκροτήματα της οποίας διαθέτουν δωρεάν την μουσική τους μέσω της ιστοσελίδας ή έναντι μιας συμβολικής συνεισφοράς από δύο μέχρι δέκα ευρώ. «H ιδέα πίσω από την Antelma ξεκίνησε όταν μετά την κυκλοφορία του δίσκου ‘Η αγάπη στο τέλος’ και ενώ όλα πήγαιναν καλά δισκογραφικά βρέθηκα χωρίς εταιρεία. Η δισκογραφία ήταν σε κρίση και έτσι αποφάσισα να φτιάξω την δική μου εταιρεία», λέει ο Στάθης.
«Επειδή όμως ήξερα ότι δεν θα είχα τα μέσα να διαφημίσω την καινούργια μου προσπάθεια σκέφτηκα ότι ακόμα και αν δεν έχω πωλήσεις, το υλικό μου θα πρέπει να φτάσει στον κόσμο για να κάνω συναυλίες. Επίσης, λατρεύω τους Radiohead, οι οποίοι ήδη από το 2007 είχαν δώσει σχεδόν δωρεάν το άλμπουμ τους ‘Rainbow’. Έτσι αποφάσισα ο δίσκος μου να βγει δωρεάν στο site της εταιρείας και όποιος ήθελε να τον ακούσει να τον κατεβάσει και προαιρετικά να βάλει ένα συμβολικό ποσό», προσθέτει ο ίδιος.
Η απόφασή του δεν είχε κάποιον αέρα επανάστασης, όπως λέει. Ήταν περισσότερο μια ανάγκη να βγάζει δίσκους, μια ανάγκη επιτακτική αν αναλογιστεί κανείς ότι το 2010 όταν και ξεκίνησε η εταιρεία αυτή, η κρίση βρισκόταν προ των πυλών. «Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν εντυπωσιακή, συγκινητική θα έλεγα. Παράλληλα μου έστειλαν διάφορα συγκροτήματα demo και ήθελαν να βγουν με αυτήν την εταιρεία. Ακόμα και χέβι μέταλ μπάντες. Διάλεξα πράγματα που μου άρεσαν, χωρίς κατ’ ανάγκη να μοιάζουν στην δική μου μουσική και πριν το καταλάβω η Adelma βρέθηκε με έξι παραγωγές», προσθέτει ο ίδιος. Σήμερα, η Adelma συνεργάζεται με τους ταλαντούχος Minor Project, τις Άγριες Φράουλες, τους Radio Sol, την Ζαχαρούλα, αλλά και τον Μανώλη Φάμελλο, ο οποίος διαθέτει μέρος των τραγουδιών του δωρεάν μέσω της ιστοσελίδας.
Τον ρωτάμε για ποιον λόγο σήμερα θα πρέπει κάποιος να αγοράσει έναν δίσκο καλλιτέχνη, αντί να τον κατεβάσει δωρεάν από πειρατικά sites. «Κατ’ αρχάς έχει δουλέψει για αυτό μια αλυσίδα ανθρώπων, μουσικοί, εκτελεστές, γραφίστες, άνθρωποι του μάρκετινγκ, ηχολήπτες. Το πρόβλημα που παρουσιάζεται όμως με τις πειρατικές σελίδες, είναι ότι αυτοί που δίνουν δωρεάν τον δίσκο σου βγάζουν και φράγκα από την δουλειά σου μέσα από pop-ups με διαφημίσεις. Δεν μπορούσα να βγω με ένα σπαθί να πολεμήσω το Internet και έτσι σκέφτηκα έναν τρόπο να το γυρίσω τούμπα όλο αυτό και να χτυπήσω στο φιλότιμο τον χρήστη. Αν γουστάρεις τα τραγούδια μου κάνε μια μικρή δωρεά. Και αυτό έπιασε, τουλάχιστον με τον δικό μου δίσκο βγήκαν τα έξοδα παραγωγής, αλλά και διαδόθηκαν τα κομμάτια μου πιο εύκολα», αναφέρει σχετικά.
«Μου είπαν ότι ευτελίζω την μουσική. Διαφωνώ. Πολύς κόσμος το κατέβασε και έβαλε και χρήματα και στις συναυλίες μου ήρθαν και αγόρασαν και τους δίσκους μου. Άρα ο κόσμος έχει κριτήριο και εμένα ως τραγουδοποιό με συμφέρει το δωρεάν downloading για να ακουστούν τα τραγούδια μου», καταλήγει.
Σπύρος Γραμμένος: «Ο κόσμος και οι καλλιτέχνες ψάχνουν εναλλακτικές και για να ακούσουν και για να κυκλοφορήσουν»
Ο «καλύτερος τραγουδιστής στην Ελλάδα» όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα του, αφού εξαντλήθηκε από τα δισκάδικα ο πρώτος του δίσκος με τίτλο «Σι-Ντι», τον διέθεσε αμέσως online και δωρεάν μέσω της σελίδας του. Την ίδια ακριβώς τακτική ακολούθησε και με το δεύτερο άλμπουμ του «Μετά τα τιράντα», το οποίο όμως διέθεσε εξ’ ολοκλήρου online.
«Το δεύτερο άλμπουμ το έβαλα κατευθείαν στο site για να το κατεβάσουν τσάμπα. Έχει αλλάξει η εποχή δεν υπάρχει λόγος πλέον να μπαίνουμε σε άλλες διαδικασίες. Υπήρχαν στην Ελλάδα πεντακόσια δισκάδικα και τώρα είναι εβδομήντα. Ο κόσμος και οι καλλιτέχνες ψάχνουν εναλλακτικές και για να ακούσουν και για να κυκλοφορήσουν», λέει ο Σπύρος. «Μπορείς να το δώσεις και σε μια εφημερίδα αν θέλεις, όμως θα πάει σε όποιον αγοράζει την εφημερίδα και όχι σε όποιον θα θέλει να ακούσει την μουσική σου. Δίνοντάς το στα live σου ή ακόμα και τσάμπα, θα το πάρει αυτός που θέλει να σε ακούσει», προσθέτει.
Ο κόσμος έχει ανταποκριθεί αρκετά θετικά σε αυτήν του την κίνηση μέχρι στιγμής. «Εκτιμούν την προσπάθεια, το κάνουν με χαρά και μέχρι στιγμής έχουν βάλει δωρεές στο Pay Pal μεγαλύτερες από αυτες με τις οποίες θα αγόραζαν ένα δίσκο», λέει ό ίδιος και σχολιάζει όσον αφορά στο κατά πόσο η τέχνη έχει κάποια τιμή: «Κάποτε ήμουν κομμωτής και είμαι ακόμα. Έλεγα λοιπόν τότε, ότι αν το μαλλί δεν μάκραινε, ένα κούρεμα θα είχε πολλά εκατομμύρια ευρώ. Ουσιαστικά αυτό που κάνει ο άλλος όταν αγοράζει τον δίσκο σου είναι ότι σου δίνει την δυνατότητα να μπορέσεις γράψεις τον επόμενο. Αυτό που πληρώνεται λόγω καπιταλισμού είναι η διασκέδαση, το να βγεις έξω. Και τον επόμενο δίσκο που ετοιμάζω πάντως, έτσι θα τον βγάλω με τις τωρινές συνθήκες».
Three way plane: «Μας αρέσει να μοιραζόμαστε την μουσική μας με τον κόσμο»
To τετραμελές πειραματικό post-punk σχήμα, εκτός από τις ταμπέλες στον ήχο του, δεν πολυσυμπαθεί και το αντίτιμο για έναν δίσκο. Ούτε φυσικά το αντίτιμο στις live εμφανίσεις του. Έγιναν γνωστοί από τα δεκάδες live που έχουν δώσει παντού στην πόλη, από μαγαζιά μέχρι αυτο-οργανωμένους χώρους και καταλήψεις, ενώ τον τελευταίο καιρό διαθέτουν δωρεάν και όλες τις μέχρι τώρα κυκλοφορίες τους.
«Είναι καθαρά θέμα νοοτροπίας. Στην αρχή επειδή δεν ψάξαμε καθόλου για εταιρεία βγάλαμε το πρώτο μας demo ως DIY κυκλοφορία, τα κάναμε όλα μόνοι μας, εξώφυλλα, ηχογράφηση, μείξη, τα πάντα. Το δεύτερο άλμπουμ μας το βγάλαμε με την Spinalonga records και εφ’ όσον ούτε αυτοί είχαν θέμα στο να είναι διαθέσιμο για download το δώσαμε δωρεάν στο site μας», λέει ο Στράτος, κιθαρίστας της μπάντας.
«Κανείς μας δεν συμφωνεί με την ιδέα του να πουλάς κάτι το οποίο μπορεί να κυκλοφορήσει στο Internet. Μας αρέσει να μοιραζόμαστε την μουσική μας με τον κόσμο, χωρίς όμως να θεωρούμε ότι και το χειροπιαστό δεν αξίζει. Ένα βινύλιο ας πούμε ή ένα CD με βιβλιαράκι που θα πάρεις στα χέρια σου. Δεν ξέρουμε αν το free download είναι πλέον μόδα, αλλά η κρίση έχει επηρεάσει πολύ τις ζωές μας, γι’ αυτό κόψαμε και την είσοδο στα live μας», προσθέτει ο ίδιος.
Η ανταπόκριση του κόσμου είναι και στην περίπτωση των 3WP άκρως θετική. «Είμαστε απόλυτα ευχαριστημένοι και τον δίσκο κατεβάζουν και στα live μας έρχονται. Το έχουμε πάρει απόφαση πλέον ότι δεν θα ξανακυκλοφορήσουμε CD. Και εμείς περνάμε καλύτερα και ο κόσμος μας γουστάρει. Και δεν είναι ότι επειδή το δίνουμε τσάμπα ότι χάνει την αξία του, αν και υπάρχει αυτή η άποψη. Ίσως να είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Εμείς πάντως παράπονο δεν έχουμε, ζητάμε απλά σεβασμό από αυτούς που συνεργαζόμαστε», αναφέρει ο ίδιος.
«Δεν μπορείς να βάλεις τιμή στην τέχνη. Σκέψου ότι στην Ελλάδα που ζούμε πολλά είναι υπερτιμημένα. Πόσο μάλλον το mainstream. Πας και αγοράζεις το CD του Χατζηγιάννη, κάτι που για μένα είναι πεταμένα λεφτά», καταλήγει.