Ελένη Βιτάλη: Παρεΐστικες μελωδίες στον Σταυρό του Νότου

της Δώρας Αμαραντίδου

Θα της πεις τον πόνο σου και θα βουρκώσει. Θα βγει στη σκηνή και με το πρώτο φωνήεν της θα σε μαγνητίσει. Όσα χρόνια κι αν περάσουν η Ελένη Βιτάλη είναι πάντα η ίδια, εκεί. Στο βάθρο της αλλά και δίπλα σου. Είναι η τραγουδίστρια που σε μαγεύει με τη χροιά και την έκταση της φωνής της. Είναι η γυναίκα που αν και δε σε ξέρει, θα γίνει φίλη ή μάνα σου, για να σου συμπαρασταθεί στα δύσκολα, για να σε αποθεώσει στις χαρές σου.

Σαν στο σαλόνι του σπιτιού της υποδέχεται γνωστούς ή άγνωστους καλεσμένους της κάθε Δευτέρα βράδυ, στη κεντρική σκηνή του Σταυρού του Νότου και μέσα σε πέντε λεπτά γίνεται κολλητή με όλους, κρατώντας -πάντοτε- τις αποστάσεις αξιοπρέπειας και ευγενείας. Τραγουδά και χαμογελά από καρδιάς, τραγουδά και κάνει νοήματα στους θεατές της, κοιτώντας τους, καρφί, στα μάτια. Πάνω απ’ όλα είναι ευτυχισμένη μάνα, που έχει δίπλα της, στη σκηνή, το γιο της Νίκο Ξύδη και την «κόρη» της, όπως αποκαλεί την νύφη της, την ηθοποιό και τραγουδίστρια Βαλέρια Κουρούπη.

Κατά τις δέκα και μισή εμφανίζεται και τραγουδά: «Περπατούσα αφηρημένη και δεν είδα το φανάρι. Είδα μόνο, τρομαγμένη, ένα Honda να φρενάρει. "Πρόσεξε θα σκοτωθείς!" μου φωνάζει ο οδηγός. "Και τι έγινε που ζεις;" λέει μέσα μου ο Θεός…» Με αυτό το δικό της τραγούδι, γραμμένο το 1989 δέχεται τις πρώτες εκδηλώσεις θαυμασμού. Έτσι εισάγει τους θεατές της στο χρονικό της δικιάς της ζωής, χωρίς να ακολουθεί ημερολογιακή ακρίβεια. Μόνο συναισθηματική. Με στόχο να δοθεί μια αισιόδοξη προοπτική στη γνωστή οφθαλμαπάτη: Είναι το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο; Άχρονα, λοιπόν, αλλά με ψυχολογικό βαρόμετρο προχωρά, ερμηνεύοντας «Δρόμοι που αγάπησα» (στίχοι Στέλιου Χατζημιχαήλ, μουσική Γιώργου Σταυριανού), μαζί με τον Νίκο Ξύδη «Δεν μένω πια εδώ» (του Νίκου Πορτοκάλογλου) και μαζί με τη Βαλέρια Κουρούπη «Αϊ γαρούφαλό μου», ένα τραγούδι, που περιλαμβάνεται στην πρώτη της δισκογραφική εμφάνιση «Δεν περισσεύει υπομονή» (1973). Για να φτάσει στο προ δεκαετίας δικό της ρεμπέτικο «Εσύ που ξέρεις τα πολλά».

Στο σημείο αυτό αφήνει χώρο στο Νίκο Ξύδη, που με σύνθημα στην μπλούζα του «Κάντε έρωτα, όχι δίαιτα» παίζει και ερμηνεύει «Τίποτα δεν πάει χαμένο» (στίχοι Μανώλη Ρασούλη, μουσική Μάνου Λοϊζου), «Ζεϊμπέκικο» (Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια) του Διονύση Σαββόπουλου, «Σιγά μην κλάψω» (του Γιάννη Αγγελάκα). Πρόκειται για έναν τραγουδοποιό που στέκεται γερά στα πόδια του, έχει άποψη και τη διατυπώνει με εύστοχο τρόπο μέσα από τη μουσική του, έχει και το χιούμορ της μάνας του. Μέσα σε 20 λεπτά παρουσιάζει αποσπάσματα από τη νέα δισκογραφική δουλειά του με τίτλο «Πατέντα», που αποτελεί μια δική του ανεξάρτητη παραγωγή. Κομμάτια αυτοτελή ως προς τη μουσική τους -ροκ, έντεχνο, λαϊκό- ενιαίο σύνολο αναφορικά στον πολιτικό-κοινωνικό στίχο τους.

Από τα μεσάνυχτα μέχρι τέλους, δηλαδή κατά τις δύο και… τα ξημερώματα, η Ελένη Βιτάλη σολάρει χωρίς ανάσα. Χορταστική, πληθωρική, αυτοσαρκαστική και ενίοτε με τάσεις διδακτισμού. Τραγούδι και σχόλιο. «Αυτά παθαίνει μάτια μου» (του Σταμάτη Σπανουδάκη) και μετά «Ίσως φταίνε τα φεγγάρια (και πολλοί με λεν' τρελή που όλο ψάχνω στα σκοτάδια μήπως κάτι και συμβεί)». Διευκρινίζει: «πολλοί νομίζουν ότι είναι δικό μου αυτό το τραγούδι, γιατί νομίζουν ότι… είμαι τρελή αλλά όχι δεν το έγραψα εγώ. Είναι σε μουσική Νότη Μαυρουδή και στίχους Τάσου Σαμαρτζή».

Ακολουθεί το «Ξενάκι» του Σταύρου Κουγιουμτζή και εκεί εμβόλιμα πάνω στο τραγούδι λέει: «Εμείς αγαπάμε τα ξενάκια, δεν τα μαλώνουμε, ούτε τα δέρνουμε, ούτε τα διώχνουμε…» Η γλυκύτητά της μετατρέπεται σε συγκίνηση αλλά και ειρωνεία περιγράφοντας με έντονες εκφράσεις το νόημα του κομματιού της, «Κιβωτός». «Είμαι εξάρτημα εγώ της μηχανής σας κι ο γιος μου τ’ ανταλλακτικό… Αυτό το έγραψα πριν από 35 χρόνια, μόλις γέννησα τον γιο μου στο μαιευτήριο Λητώ.»

Η ατμόσφαιρα γίνεται άκρως φιλική που μπορεί να φτάσει και στο τσακίρ κέφι -ποιος να το πίστευε, Δευτέρα βράδυ σε μια μουσική σκηνή;- με τα τραγούδια της «Αρκούδα», «Το ποδήλατο» και «Το τραγούδι των γύφτων» (του Διονύση Τσακνή), «Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ» (του Μανώλη Ρασούλη), «Παίξε Χρήστο επειγόντως» (στίχοι Μανώλη Ρασούλη, μουσική Χρήστου Νικολόπουλου), «Μια γυναίκα μπορεί» (στίχοι Βασίλη Παπαδόπουλου- Βαγγέλη Ξύδη, μουσική Χρήστου Νικολόπουλου), «Ένας αλήτης πέθανε» (στίχοι Κώστα Μάνεση, μουσική Κώστα Καπλάνη). Αμανέ εκείνη, αμανέ κι ο κόσμος. Για να διαπιστώσει: «Μόνο οι Έλληνες μπορούμε να κάνουμε αμανέ μαζί με τους καλλιτέχνες μας». Λέει και «Πάρε τα χνάρια μου» (στίχοι Κώστα Βίρβου, μουσική Θόδωρου Δερβενιώτη) και «Η ζωή μου όλη» του Άκη Πάνου.

Σχολιάζει: «Ο Στέλιος Καζαντζίδης ήταν σοφός. Ο Άκης έζησε μέσα στην κόλαση. Είχε το χάρισμα να χρησιμοποιεί αριστουργηματικά την πένα του για να παρακολουθεί ο ίδιος τη ζωή του μέσα από την τέχνη του. Όμως δεν ξέρω πόσο σοφό είναι να ακούνε τα νέα παιδιά… η ζωή μου όλη είναι ένα τσιγάρο που δεν το γουστάρω κι όμως το φουμάρω». Η ώρα περνά, ερμηνεύει «Για πού το ‘βαλες καρδιά μου» και σημειώνει ότι ο Ορφέας Περίδης είναι ο σπουδαιότερος τραγουδοποιός της εποχής μας. Λέει και το δικό της «Ένα χειμωνιάτικο πρωί».

Η αποδοχή του κόσμου άμεση, ρίχνει και πάλι τον αμανέ της στο «Μακριά μου να φύγεις» (μουσική Πάνου Γαβαλά, στίχοι Κώστα Βίρβου-Αναστάσιου Κουλούρη), η αποδοχή του κόσμου με μια ευλαβική σιγή. Λίγο πριν πει την «καλημέρα» της, κάποιοι ζητούν επίμονα το δικό της «Εγώ τραγούδαγα». Αρχικά τους λέει: «Πάτε να με ξαναρίξετε στα σκυλάδικα, όχι ρε παιδιά!» Η επιμονή την αναγκάζει να πει «δεν πειράζει… εγώ τραγούδαγα τα βράδια στα σκυλάδικα, σ’ ένα χαμόγελο κρυμμένη και πουλούσα μια καρδιά μικρού παιδιού και άδικα μες τα σκοτάδια λίγο φως αναζητούσα…».

Όμως το τέλος της βραδιάς γίνεται όπως ακριβώς θέλει εκείνη. Με το «Γλέντα τη ζωή» (στίχοι Βασίλη Παπαδόπουλου, μουσική Γιάννη Παπαϊωάννου). Το ηθικό δίδαγμα κατά την Ελένη Βιτάλη, λίγο πριν σβήσουν τα φώτα της σκηνής: «Τα πολλά λεφτά είναι σκατά! Έτσι έλεγε ο πατέρας μου κι είχε δίκιο». Η απάντηση έρχεται αυτομάτως από κάτω: «Και τα λίγα λεφτά είναι σκατά!» Συμφωνεί και υποκλίνεται με σεβασμό στους θεατές της, γιατί όπως λέει, διαθέτουν χρήματα από το υστέρημά τους για να την τιμήσουν. Σωστή.

Info:
Σταυρός του Νότου
Φραντζή & Θαρύπου 35-37, Ν. Κόσμος τηλ.: 210 9226975, 210 9239031
κάθε Δευτέρα μέχρι τα μέσα Δεκέμβρη.
Ώρα έναρξης: 22.00