Μία γυναίκα «φυλά Θερμοπύλες» σε μια γειτονιά της Βραζιλίας που έρχεται αντιμέτωπη με την ανάπτυξη, σε μια ενδιαφέρουσα ταινία που έχει πολλά να μας πει.
Παλαιότερο των 360 ημερών
του Λουκά Τσουκνίδα
Μία βραζιλιάνικη ταινία, το “Aquarius” του Κλέμπερ Μεντόνσα Φίλιο, κερδίζει αυτή την εβδομάδα τις εντυπώσεις και μας προσκαλεί να απολαύσουμε καλό ψυχαγωγικό σινεμά από μια γωνιά του κόσμου για την οποία γνωρίζουμε πολύ λιγότερα απ’ όσα νομίζουμε. Κι όμως, κάποια πράγματα αποδεικνύονται εξαιρετικά οικεία σε οποιοδήποτε μέρος ή χρόνο και αν τα τοποθετήσεις κι έτσι, πέρα απ’ την εκπληκτική Σόνια Μπράγκα, το “Aquarius” μας χαρίζει μια απομυθοποιητική ματιά σε ένα διαχρονικό ζήτημα, όσο και μια ατόφια κινηματογραφική εμπειρία.
Η υπόθεση
Σε ένα σημείο της τεράστιας ακτογραμμής του Ρεσίφε, ανάμεσα σε πανύψηλες, σύγχρονες πολυκατοικίες, στέκει ένα μπλε διώροφο που βλέπει ως τη θάλασσα και είναι γνωστό ως “Aquarius”. Στο άλλοτε ολοζώντανο κτίριο, όμως, έχει μείνει μία τελευταία κάτοικος, η συνταξιούχος μουσικοκριτικός Ντόνα Κλάρα. Αλύγιστη, αρχοντική, μαχήτρια και αποφασισμένη να μην αφήσει τους εργολάβους να καταπιούν και το τελευταίο μνημείο της ζωής που έζησε η γενιά και η οικογένειά της κάτω απ’ τον ζεστό ήλιο του Μπόα Βιάζεμ...
Η κριτική
Στη σύγχρονη Βραζιλία, σε μια χώρα που περνά απ’ τη μία κατάσταση στην άλλη με ρυθμούς και ανατροπές που καθιστούν αδύνατη την οποιαδήποτε σταδιακή, οργανική μετάβαση της βραζιλιάνικης κοινωνίας σε μία νέα εποχή (ό,τι χαρακτηριστικά και αν έχει αυτή), ο σιωπηλός ακίνητος ήρωας της ταινίας του Κλέμπερ Μεντόνσα Φίλιο, το γραφικό παλιομοδίτικο διώροφο, γίνεται ταυτόχρονα αφορμή για ρήξη με το νέο και επαναπροσδιορισμό του παλαιού. Ψυχή του κτιρίου η τελευταία του κάτοικος, η Ντόνα Κλάρα, μία γυναίκα που φαίνεται πως είχε μία γεμάτη ζωή και συνεχίζει να τη ζει όπως της γουστάρει, αν και μόνη πια, στο οικογενειακό σπίτι στην παραθαλάσσια συνοικία του Μπόα Βιάζεμ.
Καθόλου τυχαία, η συνοικία αυτή είναι μία απ’ τις πιο πυκνοκατοικημένες της χώρας και από εκείνες που αναπτύχθηκαν κάποια στιγμή με ρυθμούς εξωπραγματικούς χτυπώντας “σκανδιναβικά” νούμερα στους δείκτες βιοτικού επιπέδου. Η ανάπτυξη αυτή ήρθε μέσω της ανοικοδόμησης πολυτελών κατοικιών, εμπορικών κέντρων και θυλάκων νυχτερινής διασκέδασης που ήρθαν να συμπληρώσουν την, έτσι κι αλλιώς, φημισμένη και πολυπληθή (μέρα-νύχτα) πλαζ.
Φυσικά, όλα αυτά χτίστηκαν, κυριολεκτικά, επάνω στην παλιά συνοικία, εκείνη στην οποία μεγάλωσε η Ντόνα Κλάρα και εκεί όπου ανήκει το Aquarius. Όχι καμιά φτωχογειτονιά, αλλά, με τα μέτρα της εποχής, μία αστική συνοικία με κατοίκους που, χωρίς να είναι ελίτ, ζούσαν μία ζωή με αρκετές επιλογές και είχαν τη δυνατότητα να σπουδάζουν, να ταξιδεύουν και να τους υπηρετούν κάποιοι πιο “σκουρόχρωμοι” συμπατριώτες τους.
Αυτή η εποχή είναι που η Ντόνα Κλάρα προσπαθεί να διαφυλάξει μαζί με τα βινύλια, τα ενθύμια, τις ιδέες και την πολυκατοικία της, όχι από στείρα νοσταλγία, όσο από πίστη ότι ήταν μία όμορφη περίοδος, με ιδανικά και προοπτικές για ένα καλύτερο μέλλον. Βεβαίως, το μέλλον ήρθε και ήταν η ανοικοδόμηση, κάτι που επιθυμούν διακαώς όλοι οι πρώην γείτονες που πούλησαν τα διαμερίσματά τους στους εργολάβους, όσο και τα παιδιά της Ντόνα Κλάρα που, πέρα απ’ τα όποια βραχυπρόθεσμα οφέλη τους, βλέπουν και τη ματαιότητα του αγώνα της, ο οποίος εξελίσσεται σε κάτι εντελώς προσωπικό.
Τον αγώνα της ηρωίδας του βλέπει ξεκάθαρα και ο Φίλιο, ο οποίος, χωρίς να υποβαθμίζει στο ελάχιστο την αγνότητα και την ρομαντική του φύση, δε διστάζει να τον θέσει αντιμέτωπο με τις ίδιες του τις αδυναμίες και κυρίως, το πώς πηγάζει από την ωραιοποίηση μίας εποχής που δεν ήταν για όλους όσο ρόδινη ήταν για την φιλελεύθερη, ανεξάρτητη και εστέτ Κλάρα. Οι έντονες συζητήσεις με τα παιδιά της, οι συναντήσεις με μέλη της γενιάς και της οικογένειάς της, αλλά και οι προσωπικές της στιγμές είναι γεμάτες από ενδείξεις ότι αυτό που κάνει είναι να κρατά Θερμοπύλες που έχουν ήδη χαθεί και να κλείνει τα μάτια στις λεπτομέρειες που αποδεικνύουν πως κι εκείνη έχει αλλάξει αρκετά από τότε.
Χαρακτηριστικά αναφέρω το εξής: Ο Φίλιο ξεκινά με ένα φλας-μπακ στην εποχή που η Κλάρα, έχοντας μόλις ξεπεράσει τον καρκίνο της, συμπρωταγωνιστεί κατά κάποιον τρόπο σε μια γιορτή που πλημμυρίζει με φωνές και τραγούδια το μπλε σπίτι. Είναι τα γενέθλια της θείας Λούσια, μιας γυναίκας που όλοι θαυμάζουν ως πρωτοπόρο και αγωνίστρια, ηρωίδα της γυναικείας (και ταξικής, μάλλον) χειραφέτησης και πηγής ευχάριστων αναμνήσεων για ανίψια και εγγόνια. Καθώς παρακολουθούμε την Κλάρα σήμερα, δε μπορούμε παρά να την παρομοιάσουμε, ως μία αξιοθαύμαστη γυναικεία φιγούρα, με τη θεία Λούσια. Μόνο που τα δικά της γενέθλια δεν γίνονται αφορμή για μπλοκ-πάρτι. Δεν καταλαμβάνει κάποιο βάθρο και το “μεγαλείο” της είναι μοναχική υπόθεση. Κάποια στιγμή διασχίζει την τεράστια ακτογραμμή του Ρεσίφε, ως την φτωχότερη συνοικία, όπου μένει η συνομήλικη οικονόμος της. Είναι για να παραβρεθεί στο πάρτι των γενεθλίων της “λαϊκής” γυναίκας, όπου οι “φτωχοί” γλεντάνε το παρόν όπως κάποτε έκανε και η δική της οικογένεια στο μπλε σπίτι. Αυτή η “αγνότητα”, όμως, και η διεκδίκηση της ξέγνοιαστης στιγμής εν μέσω βιοπάλης δεν είναι πια κτήμα της, αλλά κάποιων άλλων…
Από ένα σημείο και μετά, βέβαια, ο Φίλιο αποφασίζει ότι η ταινία του δε χρειάζεται να είναι ένας ηττοπαθής αναστοχασμός στη χαμένη ευκαιρία των βραζιλιάνων “μπέιμπι-μπούμερς” να κάνουν τον κόσμο ομορφότερο και λιγότερο υλιστικό (μία ακόμη μεγάλη αντίφαση εκείνης της γενιάς), αλλά μία ευχάριστη ιστορία προσωπικής δικαίωσης. Η ηρωίδα του, άλλωστε, ενσαρκωμένη υπέροχα απ’ την απαράμιλλη Σόνια Μπράγκα, είναι άμεμπτη κι εξαιρετικά γοητευτική, ενώ δεν θα μπορούσε να χάσει το δίκιο της απέναντι στον γλοιώδη, υπερόπτη και ανήθικο νεαρό εργολάβο, εκ γενετής προνομιούχο μέλος μιας διαχρονικής ελίτ με οικονομικά, αλλά και φυλετικά χαρακτηριστικά. Έτσι, η τρίτη πράξη είναι αφιερωμένη στην περήφανη αντίσταση της Κλάρα με τα μέσα που διαθέτει εκείνη και οι μεγαλοπιασμένοι αντίπαλοί της έχουν φανερά υποτιμήσει.
Πέρα απ’ τον υπέροχο τρόπο με τον οποίο ο Φίλιο στοιχειοθετεί την κριτική του χωρίς να αφήσει την ταινία του να γίνει φιλολογική ή καταγγελτική (κάνοντας χώρο στο τέλος για λίγο καθαρό σασπένς και ψυχαγωγία), καταφέρνει επίσης να συνθέσει αρμονικά όλα τα κινηματογραφικά του συστατικά (μουσική, φωτογραφία, μοντάζ, διάλογοι, ερμηνείες) προς ένα απολαυστικό, οπτικά και αισθητικά, αποτέλεσμα. Εν τω μεταξύ, δίπλα στην απίστευτη Σόνια Μπράγκα στέκονται εξαιρετικά όλα τα μέλη του πολυπληθούς καστ που συμμετέχει ενεργά σε κάθε μικρή στιγμή της καλογραμμένης αυτής ιστορίας.
Το “Aquarius” είναι μία εξαιρετική ταινία, κρατά ίσως λίγο παραπάνω απ’ ότι έχουμε συνηθίσει, αλλά έχει και αρκετά πράγματα να μας πει.
Βγαίνουν ακόμη:
Το σίκουελ “Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales”, το βιογραφικό δράμα “The Bleeder”, το θρίλερ “The Dinner”, η κομεντί “Souvenir” και το δραματικό “Polina”.
Όλες οι Ταινίες
100 χρόνια από τον Οδυσσέα
Ντοκιμαντέρ
2073
Θρίλερ
A complete unknown
Δράμα
Anora
Κωμωδία
Babygirl
Αστυνομική
Captain America: Θαυμαστός καινούργιος κόσμος
Δράσης
Cleaner
Δράσης
Close
Δράμα
Companion
Επ. Φαντασίας
Cure
Αστυνομική
Dog Man (με υπότιτλους)
Δράσης
Dog Man (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
Emilia Perez
Αστυνομική
Flow: Η γάτα που δεν φοβόταν το νερό
Περιπέτεια
Foragers
Ντοκιμαντέρ
Girls of Dark
Δράμα
Inland Empire
Θρίλερ
Maria
Δράμα
Mi bestia
Θρίλερ
Pale Flower
Αστυνομική
Pari
Δράμα
Phantasm
Επ. Φαντασίας
Presence
Θρίλερ
Profound Desires of the Gods
Δράμα
Rich Flu - Ώρα μηδέν
Επ. Φαντασίας
Sonic 3: Η ταινία (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
SOS πεντάγωνο καλεί Μόσχα
Κωμωδία
Take a Trip
Ντοκιμαντέρ
The Brutalist
Δράμα
The Monkey
Τρόμου
The Naked Island
Δράμα
The Substance: Το ελιξήριο της νιότης
Δράμα
Twin Peaks International Pilot
Δράμα
Twin Peaks: ο ύποπτος κόσμος
Φαντασίας
Wicked
Φαντασίας
Αγαπούσε τα λουλούδια περισσότερο
Επ. Φαντασίας
Αληθινός πόνος
Κωμωδία
Ανοιξη, Καλοκαίρι, Φθινόπωρο, Χειμώνας... και Ανοιξη
Δράμα
Αντίπαλοι για καλό
Δράσης
Αρκάντια
Δράμα
Βαϊάνα 2 (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Βιτόρια
Δράμα
Γεννημένοι δολοφόνοι
Αστυνομική
Για τη μικρή Σάμα
Ντοκιμαντέρ
Γκραν Τουρ
Δράμα
Δαχομέη
Ντοκιμαντέρ
Διαβολικοί εραστές
Αστυνομική
Είμαι ακόμη εδώ
Δράμα
Η επίθεση των Τιτάνων: Η τελευταία επίθεση (με υπότιτλους)
Δράσης
Η Επίθεση των Τιτάνων: Η τελευταία επίθεση (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
Η κληρονόμος των μυστικών
Θρίλερ
Η ληστεία του αιώνα 2
Δράσης
Η νέα χρονιά που δεν ήρθε ποτέ
Δράμα
Η πολιορκία μιας γυναίκας
Δράμα
Η σιωπή των άλλων
Ντοκιμαντέρ
Η Τζούλι μένει σιωπηλή
Δράμα
Θεώρημα
Δράμα
Θολός βυθός
Ιστορική
Καμία άλλη γη
Ντοκιμαντέρ
Κλεμμένη ομορφία
Δράμα
Κλέφτης ποδηλάτων
Δράμα
Κονκλάβιο
Θρίλερ
Κυνήγι
Δράμα
Λενάκι, δυο φωτιές και δυο κατάρες
Ντοκιμαντέρ
Λούλα LeBlanc
Κωμωδία
Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία - Tα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας
Ντοκιμαντέρ
Μια νύχτα με τα ζωόμπι (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
Μια ξαφνική ματιά σε βαθύτερα πράγματα
Ντοκιμαντέρ
Μικρά πράγματα σαν κι αυτά
Δράμα
Μουφάσα: Ο βασιλιάς των λιονταριών (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Νοσφεράτου
Φαντασίας
Νοσφεράτου, μια συμφωνία τρόμου
Φαντασίας
Ο άνθρωπος ελέφαντας
Δράμα
Ο απίθανος κύριος Φοξ (μεταγλωττισμένο)
Περιπέτεια
Ο γιος του Σαούλ
Θρίλερ
Ο Γιούχα
Κωμωδία
Ο δάσκαλος που υποσχέθηκε την θάλασσα
Δράμα
Ο κανόνας του παιχνιδιού
Κωμωδία
Ο κόκκινος δάσκαλος
Ντοκιμαντέρ
Ο Πάντινγκτον στο Περού (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Οι τσιγγάνοι πεθαίνουν από αγάπη
Δράμα
Ολα θα πάνε καλά
Δράμα
Ολα όσα φανταζόμαστε ως φως
Δράμα
Οσλο, 31 Αυγούστου
Δράμα
Ουγκέτσου Μονογκατάρι
Θρίλερ
Παράξενες Μέρες
Δράσης
Ριφ-Ραφ
Κωμωδία
Σκυλάκια στην όπερα (μεταγλωττισμένη)
Κωμωδία
Στην υπεράσπιση μιας πίστης
Ντοκιμαντέρ
Τα κόκκινα φανάρια
Δράμα
Τελευταία πνοή
Δράμα
Τη νύχτα που δεν γνωρίζαμε τίποτα
Ντοκιμαντέρ
Το αγαπημένο μου γλυκό
Κωμωδία
Το αγόρι του Θεού
Δράμα
Το ατίθασο ρομπότ (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Το δικό μου Αϊντάχο
Δράμα
Το διπλανό δωμάτιο
Δράμα
Το κορίτσι με τη βελόνα
Δράμα
Το κουρδιστό πορτοκάλι
Επ. Φαντασίας
Το πιο πολύτιμο φορτίο
Δράμα
Το χρήμα της οργής
Αστυνομική
Τρελή από έρωτα Μπρίτζετ Τζόουνς: Η επιστροφή
Κωμωδία
Τρωκτικά του μπετόν
Δράσης
Υπάρχω
Δράμα
100 Years of Ulysses
Ντοκιμαντέρ
2073
Θρίλερ
A Clockwork Orange
Επ. Φαντασίας
A Complete Unknown
Δράμα
A Guardia di una Fede
Ντοκιμαντέρ
A Night of Knowing Nothing
Ντοκιμαντέρ
A Real Pain
Κωμωδία
A Sudden Glimpse to Deeper Things
Ντοκιμαντέρ
All Shall Be Well
Δράμα
All we Imagine as Light
Δράμα
Anora
Κωμωδία
Arcadia
Δράμα
Attack on Titan the Movie: The Last Attack (dubbed)
Δράσης
Attack on Titan the Movie: The Last Attack (subbed)
Δράσης
Babygirl
Αστυνομική
Besieged
Δράμα
Bicycle Thieves
Δράμα
Bridget Jones: Mad About the Boy
Κωμωδία
Captain America: Brave New World
Δράσης
Cleaner
Δράσης
Close
Δράμα
Companion
Επ. Φαντασίας
Conclave
Θρίλερ
Concrete Rodents
Δράσης
Cure
Αστυνομική
Dahomey
Ντοκιμαντέρ
Den of Thieves 2
Δράσης
Dog Man (dubbed)
Δράσης
Dog Man (subbed)
Δράσης
Dogs at the Opera (dubbed)
Κωμωδία
Dome bottom
Ιστορική
Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb
Κωμωδία
Emilia Perez
Αστυνομική
Exist
Δράμα
Fantastic Mr. Fox (dubbed)
Περιπέτεια
Flow
Περιπέτεια
For Sama
Ντοκιμαντέρ
Foragers
Ντοκιμαντέρ
Grand Tour
Δράμα
Hunt
Δράμα
I'm Still Here
Δράμα
Inheritance
Θρίλερ
Inland Empire
Θρίλερ
Juha
Κωμωδία
Julie Keeps Quiet
Δράμα
Lautarii
Δράμα
Le dernier souffle
Δράμα
Lenaki, the Curse of Fire
Ντοκιμαντέρ
Loula LeBlanc
Κωμωδία
Maria
Δράμα
Mary, Marianna, Maria, the Unsung Greek Years of Maria Callas.