Οι κλασικές ασπρόμαυρες ταινίες που πρέπει να δείτε

του Γιώργου Κόκουβα

Οι ξεκαρδιστικές κωμωδίες του βωβού σινεμά. Τα «διαμάντια» ρευμάτων όπως ο γερμανικός εξπρεσιονισμός, ο ιταλικός νεορεαλισμός και το Νέο Κύμα. Αριστουργήματα του διεθνούς κινηματογράφου από την Ιαπωνία ως τη Ρωσία και ταινίες που έθεσαν σημαντικές βάσεις της έβδομης τέχνης. Δέκα κλασικά φιλμ με τα παραπάνω χαρακτηριστικά, και κοινό τους σημείο την υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία, σε μια λίστα που αξίζει να δείτε για να «μπείτε στα βαθιά» της σινεφίλ Ιστορίας.

12 angry men
Sidney Lumet, 1957

Δώδεκα ένορκοι καλούνται να λάβουν μια ομόφωνη απόφαση για το αν ένα φτωχό αγόρι θα καταδικαστεί σε θάνατο για τον φόνο του πατέρα του, και ο Lumet καταφέρνει να κρατήσει στα ύψη την αγωνία και να μας σφυροκοπήσει με σεναριακά ευρήματα και διαλόγους που «καίνε», παρ’ ότι όλη η ταινία λαμβάνει χώρα σε έναν και μόνο χώρο.

Ο Στρατηγός
Buster Keaton, 1926

Ο Τζόνι Γκρέι, μηχανικός τρένων στον αμερικανικό Νότο, αναγκάζεται να καταδιώξει σε εχθρικό έδαφος έναν κατάσκοπο των Γιάνκηδων, όταν ο τελευταίος κλέβει το τρένο στο οποίο επιβαίνει και η αγαπημένη του πρώτου Άναμπελ. Βουβό σινεμά δεν είναι μόνο ο Τσάπλιν - αν δεν έχετε δει μία από τις καλύτερες κωμωδίες με τα πιο απολαυστικά gag και τις πιο μεγαλειώδεις γκάφες και καταδιώξεις του είδους, σπεύστε.

M
Fritz Lang, 1931

Ο «μάστορας» του γερμανικού εξπρεσιονισμού, Φριτς Λανγκ, παραδίδει ένα ασπρόμαυρο αριστούργημα μυστηρίου γεμάτο ευρηματικά παιχνίδια με τις σκιές και το φως, με πρωταγωνιστή έναν serial killer μικρών παιδιών, τον οποίο ο υπόκοσμος του Βερολίνου συσπειρώνεται για να τιμωρήσει.

Ρασομόν
Ακίρα Κουροσάβα, 1950

Το ιαπωνικό σινεμά σε μία από τις κορυφαίες του στιγμές, μιλά για κάτι πανανθρώπινο: Το πόσο υποκειμενική είναι η έννοια της αλήθειας. Στην Ιαπωνία του 15ου αιώνα, ένας ληστής, ένας σαμουράι, η σύζυγός του και ένας αυτόπτης μάρτυρας δίνουν τις δικές τους εκδοχές του ίδιου φόνου ενώπιον της δικαιοσύνης, και η κάμερα του Κουροσάβα αφηγείται το ίδιο περιστατικό από την σκοπιά καθενός από τους τέσσερίς τους.

Με κομμένη την ανάσα
Jean Luc Godard, 1960

Αν θέλετε να έχετε μία καλή ιδέα για τα ρεύματα του σινεμά, αυτή η ταινία του Γκοντάρ θα σας βάλει στο νόημα του «Νέου Κύματος» που γεννήθηκε στη Γαλλία εκείνη τη δεκαετία. Απουσία κλασικής αφήγησης, σκηνοθετικοί κανόνες που σπάζουν κατά βούληση, τολμηρό στιλ και μουσική και χαρακτηριστικό «αναρχικό» μοντάζ γίνονται οι πρωταγωνιστές, με «φόντο» την ιστορία ενός κλέφτη αυτοκινήτων και μιας νεαρής αμερικανίδας που γνώρισε στο Παρίσι.

Ψυχώ
Alfred Hitchcock, 1960

Παρ’ ότι είχε ήδη μπει στον κόσμο του έγχρωμου σινεμά με προγενέστερες ταινίες του, ο Χίτσκοκ επέστρεψε στο Black&White για να πει την τολμηρή ιστορία του «Ψυχώ». Υπέροχα φωτογραφημένη, η ταινία-σταθμός για το παγκόσμιο σινεμά έμεινε στην ιστορία της έβδομης τέχνης όχι μόνο για το γνωστό τρομακτικό soundtrack ή τη σκηνή στο ντους, αλλά κυρίως γιατί «σκότωσε» την πρωταγωνίστρια νωρίτερα από τα μισά της αφήγησης, κάτι πρωτοποριακό για τις θεωρίες σεναρίου. Ο Χίτσκοκ έντυσε επιδέξια τη συγκεκριμένη ιστορία με φροϋδικές αναφορές και δημιούργησε έναν από τους πιο εμβληματικούς «κακούς» των ψυχολογικών θρίλερ, τον Νόρμαν Μπέιτς.

Το Θωρηκτό Ποτέμκιν
Σεργκέι Αϊζενστάιν, 1925

Η εξέγερση των ναυτών του Θωρηκτού Ποτέμκιν και η υποστήριξή τους από τους κατοίκους της Οδησσού γίνονται αντικείμενο ενός κινηματογραφικού πειράματος για τον ρώσο δημιουργό, που θεωρείται πατέρας του σύγχρονου μοντάζ. Οι «μαθηματικές» εναλλαγές των πλάνων χτίζουν την ένταση που θέλει ο δημιουργός και περνούν το πολιτικό τους μήνυμα, σε μία επίδειξη της προπαγανδιστικής δύναμης του μέσου – εμβληματική η σκηνή του καροτσιού που πέφτει στις σκάλες της Οδησσού.

Πολίτης Κέιν
Orson Welles, 1941

Ένας μεγιστάνας αφήνει την τελευταία του πνοή, ψιθυρίζοντας τη λέξη «Rosebud». Αυτή είναι η αφορμή για μια μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα για τη ζωή του. Με αυτό τον πρωτότυπο για την εποχή τρόπο, ο Welles στήνει μια ταινία ορόσημο για το παγκόσμιο σινεμά, καθώς πειραματίζεται με την δύναμη των πλάνων, με τις κινήσεις της κάμερας και με τις χρονικές ασυνέχειες για να αποδώσει τα συναισθήματα που θέλει.

Οι Κλέφτες Ποδηλάτων
Vittorio DeSica, 1948

Ένας άντρας βρίσκει δουλειά ως αφισοκολλητής, αλλά την πρώτη μέρα του κλέβουν το ποδήλατο. Καθώς είναι αδύνατον να δουλέψει χωρίς αυτό, ξεκινά με τον μικρό γιο του μια απελπισμένη αναζήτηση στους δρόμους της Ρώμης. Απλό, όμορφο και συγκινητικό, αυτό το ασπρόμαυρο δράμα είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα του ιταλικού νεορεαλισμού, γεμάτο εξωτερικά γυρίσματα και κοινωνικό προβληματισμό.

Τα 400 Χτυπήματα
Φρανσουά Τριφό, 1959

Η αδιαφορία των γονιών του και η αυταρχική συμπεριφορά του σχολείου σπρώχνουν τον 13χρονο Αντουάν, ο οποίος ονειρεύεται τη θάλασσα, σε ένα ταξίδι φυγής στους δρόμους του Παρισιού. Ο Τριφό, άλλος ένας από τους πατέρες του νέου κύματος, κλείνει το μάτι στον ιταλικό νεορεαλισμό για τον οποίο μιλούσαμε παραπάνω, και διδάσκει σκηνοθετική αμεσότητα, μοντέρνα αισθητική και συγκινητική ατμόσφαιρα.

Όλες οι Ταινίες