Οι καλύτερες ταινίες που… δεν γυρίστηκαν ποτέ

Έχετε δει τον «Ναπολέων» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ; Ξέρετε την ταινία «Καλειδοσκόπιο» του Χίτσκοκ ή τον «Δον Κιχώτη» του Όρσον Ουέλς; Οι παραπάνω τίτλοι θα ήταν απαραίτητες κινηματογραφικές γνώσεις για κάθε σινεφίλ, αν οι συγκεκριμένες ταινίες… είχαν πράγματι γυριστεί.

Οι μεγαλύτεροι σκηνοθέτες συναντούν συχνά τα μεγαλύτερα εμπόδια στα μεγαλόπνοα σχέδιά τους. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση έξι σημαντικών δημιουργών, που προσπάθησαν να κάνουν την «ταινία της ζωής τους», αλλά δεν κατάφεραν ποτέ να την ολοκληρώσουν. Ιδού έξι σημαντικές ταινίες που δεν θα δούμε ποτέ.

*Napoleon, του Στάνλεϊ Κιούμπρικ

Επί χρόνια συγκέντρωνε αρχειακό υλικό, πληροφορίες και ιδέες ο μάστορας της εικόνας Στάνλεϊ Κιούμπρικ, σκοπεύοντας να κινηματογραφήσει μια βιογραφία για τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Η προετοιμασία της παραγωγής είχε προχωρήσει τόσο ώστε να γράψει ένα σενάριο… σε μέγεθος τούβλου και να κάνει έρευνα για τοποθεσίες κατάλληλες για τα γυρίσματά του σε Γαλλία και Βρετανία. Η συγκεκριμένη ταινία θα ήταν με διαφορά το πιο μεγαλεπήβολο project του (μιλάμε για τα τέλη της δεκαετίας του ’60, οπότε και δεν είχε συλλάβει ακόμη την ιδέα για την Οδύσσεια του Διαστήματος), ενώ ο ίδιος ο σκηνοθέτης είχε βάλει στόχο ζωής να τιμήσει τον γάλλο ηγέτη, αφού τον θεωρούσε τον «σημαντικότερο άνθρωπο της Ιστορίας». Μέχρι που συνέβη κάτι το οποίο τον έπεισε να παρατήσει στη μέση όλη αυτή τη σκληρή δουλειά: Το 1971 κυκλοφόρησαν στις αίθουσες τρεις ταινίες για τον Ναπολέοντα, και όλες τους... έπιασαν πάτο. Έτσι, η εταιρία παραγωγής αρνήθηκε να συνεχίσει την ταινία, και ο Kubrick μετά λύπης προχώρησε σε μια νέα ιδέα, το «Κουρδιστό Πορτοκάλι», ελπίζοντας κάποια στιγμή στο μέλλον να καταπιαστεί εκ νέου με την συγκεκριμένη βιογραφία. Δεν το έκανε ποτέ.

*Kaleidoscope, του Άλφρεντ Χίτσκοκ

Στα μέσα της δεκαετία του ’60, ο μετρ του σασπένς προσπαθούσε να ανακόψει την πτωτική πορεία της καριέρας του, και έψαχνε ιδιαίτερες ιδέες για ταινίες που θα τον τοποθετούσαν και πάλι στο προσκήνιο. Έτσι, κατέληξε στην ιστορία ενός ομοφυλόφιλου bodybuilder που σκότωνε και βίαζε αθώες γυναίκες, που θα αποδιδόταν από την σκοπιά του ίδιου του bodybuilder. Μάλιστα, σε αυτή την ταινία, ο Χίτσκοκ σκόπευε να πειραματιστεί με κάμερα στο χέρι και φυσικούς φωτισμούς. Τελικά, το θέμα της ταινίας βρήκε αντίθετους τους ανθρώπους του στούντιο MCA, οι οποίοι θεώρησαν τον πρωταγωνιστικό ήρωα απεχθή και την ιδέα αποκρουστική. Σταδιακά, και ο ίδιος ο σκηνοθέτης πείστηκε πως το σχέδιό του ήταν ριψοκίνδυνο για την εποχή και έτσι το «Καλειδοσκόπιο» μπήκε στα συρτάρια του. Μόνο ορισμένα τμήματά του ξαναβγήκαν στην επιφάνεια, καθώς στοιχεία του σεναρίου χρησιμοποίησε αργότερα, στην ταινία «Φρενίτιδα» του 1972.

*Megalopolis, του Francis Ford Coppola

Το όνειρο ενός αρχιτέκτονα να μεταμορφώσει την Νέα Υόρκη του μέλλοντος σε μια πολιτεία-ουτοπία. Αυτή ήταν η ιδέα που είχε καρφωθεί στο μυαλό του Κόπολα για πολλά χρόνια, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Τότε μάλιστα, είχε συναντήσει πολλούς γνωστούς ηθοποιούς που θα ενσάρκωναν τους βασικούς ρόλους – μεταξύ των οποίων οι Russell Crowe, Robert De Niro, Paul Newman, Nicolas Cage και Kevin Spacey. Μέχρι που… δύο αεροπλάνα έπεσαν πάνω στους δίδυμους πύργους, ένα πρωινό του Σεπτεμβρίου του 2001. Ο Κόπολα δήλωσε πως αυτό το τραγικό γεγονός άλλαξε για πάντα το νόημα και την «υφή» του να ζει κανείς στη Νέα Υόρκη και πως δεν μπορούσε να ενσωματώσει αυτό το στοιχείο στην ταινία, καθώς θα χρειάζονταν ριζικές αλλαγές στο σενάριό του. Εν τω μεταξύ, ο σκηνοθέτης της διάσημης τριλογίας του «Νονού» είχε ήδη αποκηρύξει την σιγουριά των μεγάλων στούντιο για να πειραματιστεί με πιο καλλιτεχνικές κινηματογραφικές προσεγγίσεις, κι έτσι ούτως ή άλλως θα του ήταν δύσκολο να συγκεντρώσει τα απαραίτητα χρήματα για μια τόσο μεγαλεπήβολη παραγωγή.

*Δον Κιχώτης, του Orson Welles

Αυτή η ταινία θα ήταν για τον μεγάλο σκηνοθέτη ο νέος «Πολίτης Κέην» του. Η ιδέα να ασχοληθεί με την περσόνα του Κιχώτη μπήκε στο μυαλό του Welles το 1955, και δεν σταμάτησε να μιλά γι’ αυτόν μέχρι και τον θάνατό του, τέσσερις δεκαετίες αργότερα. Μάλιστα, είχε πραγματοποιήσει πολλά γυρίσματα σε Μεξικό, Ιταλία και Ισπανία, με τελικό στόχο να δημιουργήσει ένα «έπος» που θα έφερνε την ιπποσύνη του γνωστού χαρακτήρα του 16ου αιώνα αντιμέτωπο με τις ηθικές επιταγές της σύγχρονης Ισπανίας. Δυστυχώς, οικονομικοί και πρακτικοί λόγοι γυρισμάτων κατέστησαν την ολοκλήρωση της ταινίας ανέφικτη, και αυτό που έμεινε είναι γύρω στα 100 χιλιόμετρα φιλμ με δοκιμαστικές σκηνές σε διάφορες τοποθεσίες. Το 1992, ο σκηνοθέτης Jess Franco προσπάθησε να συρράψει μέρος αυτού του υλικού και δημιούργησε την ταινία «Don Quixote de Orson Welles», η οποία όμως δεν κατάφερε να αποδώσει το όραμα του μεγάλου δημιουργού. Ο τελευταίος άλλωστε ήταν γνωστός για τα ημιτελή του projects: Τα Cradle Will Rock και Heart of Darkness είναι άλλα δύο από τα φιλμ του που ποτέ δεν κατάφερε να ολοκληρώσει.

*Who Killed Bambi?, του Russ Meyer

Η ταινία «A Hard Day’s Night» έφερε τους Beatles στην μεγάλη οθόνη και έκανε τάση το πάντρεμα μουσικής και κινηματογράφου. Έτσι, ένα πασίγνωστο συγκρότημα αποφάσισε να δώσει την δική του απάντηση στα σκαθάρια μέσω της μεγάλης οθόνης. Θα καταλάβετε πιο εύκολα για ποιους μιλάμε μόλις διαβάσετε τον αρχικό τίτλο της ταινίας: «Anarchy in the UK». Οι Sex Pistols βάλθηκαν να μεταφέρουν την punk ευφυΐα τους στο πανί, ανέθεσαν στον σκηνοθέτη Russ Meyer την οπτική αποτύπωση και στον κορυφαίο κριτικό κινηματογράφου των ΗΠΑ, που «έφυγε» πριν έναν χρόνο, Roger Ebert, να γράψει το σενάριο. Όλα κυλούσαν σύμφωνα με το πρόγραμμα, το σενάριο ολοκληρώθηκε, τα γυρίσματα είχαν ξεκινήσει και μετά από μιάμιση ημέρα… η 20th Century Fox ανακοίνωσε πως αποσύρει ολόκληρη την επένδυσή της. Γιατί έγινε αυτό; Μόλις τότε φρόντισε η εταιρία να… διαβάσει το σενάριο, το οποίο βρήκε ιδιαίτερα «αισχρό και σοκαριστικό».

*¡Que viva México!, του Sergei Eisenstein

Ο πατέρας του μοντάζ και δημιουργός ταινιών που άλλαξαν τον ρου της έβδομης τέχνης, όπως το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» και ο «Νοέμβρης», έφυγε από την Σοβιετική Ένωση για να δημιουργήσει στις ΗΠΑ, αλλά τελικά ο δρόμος του τον έφερε στο Μεξικό, κάπου στο 1930. Εκεί, μαζί με την ομάδα του, έλαβε άδεια εισόδου και γυρισμάτων στη χώρα, υπό την προϋπόθεση να μην αποτυπώσει κάτι προσβλητικό για το μετεπαναστατικό καθεστώς του Μεξικό. Παρ’ όλα αυτά, εκείνος δεν είχε ακόμη ιδέα για την ταινία που ήθελε να κάνει: Απλώς ξεκίνησε να τραβά πλάνα από την καθημερινή ζωή στη χώρα.

Σταδιακά, το σχέδιό του έλαβε μορφή, αλλά και πάλι όχι ιδιαίτερα σαφή: Ήθελε να δημιουργήσει ένα τεράστιο έπος για το Μεξικό, την Ιστορία και τους ανθρώπους του, ένα δημιούργημα που θα ήταν το μεγαλύτερο της ζωής του και θα περιείχε κάθε καινοτόμα ιδέα που περνούσε από το μυαλό του. Η επιθυμία του να κάνει κάτι μεγαλόπνοο χωρίς συγκεκριμένο πλάνο, ήταν κι αυτή που τελικά στέρησε από την έβδομη τέχνη μια ολοκληρωμένη εκδοχή της ταινίας. Ο Αϊζενστάιν γύρισε πάνω από 50 ώρες υλικού, ξόδεψε μέχρι τελευταίας δεκάρας τα χρήματα των παραγωγών του, και ακόμη δεν είχε πει σε κανέναν τι προσπαθούσε να δημιουργήσει. Φυσικά, οι παραγωγοί απέσυραν μετά από δύο χρόνια την στήριξή τους και ο Αϊζενστάιν βασανιζόταν μέχρι το τέλος της ζωής του να τελειοποιήσει στο μυαλό του το «μεγάλο έργο τέχνης» του. Τελικά, το 1979, ο Grigori Alexandrov επιχείρησε να «συναρμολογήσει» το υλικό και να δημιουργήσει μια εκδοχή της ταινίας, κανείς όμως ποτέ δεν θα μάθει ποιο ακριβώς ήταν το πραγματικό όραμα του σκηνοθέτη.

Επιμέλεια: Γιώργος Κόκουβας