A Separation: Το ιρανικό δράμα σε ένα αστυνομικό θρίλερ

του Λουκά Τσουκνίδα

Μετά το εξαιρετικό “About Elly”, ο Ασγκάρ Φαράντι επιστρέφει με το “A Separation” –κερδίζοντας και τη Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο– ένα ακόμη δράμα-θρίλερ, όπου μπλέκει εξίσου αριστοτεχνικά τις διαπροσωπικές με τις διακοινωνικές σχέσεις για να σκιαγραφήσει όχι μόνο το δράμα των πρωταγωνιστών, αλλά και του κοινωνικού μωσαϊκού μέσα στο οποίο ζουν και αλληλεπιδρούν. Το δράμα δηλαδή του σύγχρονου Ιράν.

Η υπόθεση

Όλα πυροδοτούνται από την απόφαση της Σιμίν να ζητήσει διαζύγιο απ' τον Ναντέρ, μετά τη διαμάχη τους σχετικά με το αν πρέπει να μείνουν στο Ιράν ή να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό, για το παιδί τους κυρίως, την 11χρονη Τερμέ. Η Σιμίν φεύγει προσωρινά απ' το σπίτι κι ο Ναντέρ αναλαμβάνει πλέον, εκτός απ' τη δουλειά του, να φροντίσει την κόρη και τον, καταβεβλημένο απ' τη νόσο του Αλτζχάιμερ, πατέρα του.

Η Σιμίν κανονίζει, μέσω μιας γνωστής της, να έρθει μια γυναίκα για το σπίτι και τον παππού. Η Ραζιέ, θεοσεβούμενη με ένα μικρό κοριτσάκι στην αγκαλιά κι ένα μωρό στην κοιλιά της, τα βρίσκει σκούρα και υπόσχεται να στείλει τον άνεργο άντρα της Χοτζάτ να αναλάβει τη δουλειά. Εκείνος όμως μπλέκει με τους οφειλέτες του κι έτσι η Ραζίε επιστρέφει για να μη χάσουν τα χρήματα. Το μεσημέρι ο Ναντέρ γυρίζει νωρίς απ' τη δουλειά μαζί με την Τερμέ και βρίσκουν τον παππού δεμένο απ' το χέρι στο κρεβάτι του και τη Ραζιέ με την κόρη της φευγάτες. Μόλις επιστρέφουν, ο εξοργισμένος εργοδότης τις διώχνει κακήν κακώς απ' το σπίτι του. Λίγο αργότερα, μαθαίνει απ' τη Σιμίν ότι η Ραζιέ απέβαλλε και βρίσκεται στο νοσοκομείο. Όταν πηγαίνουν μαζί να δουν τι συνέβη ένας καυγάς οδηγεί τις δύο οικογένειες ενώπιον του δικαστή...

Η κριτική

Ξεκινώντας απ' το δίλημμα που οδηγεί την οικογένεια στο χωρισμό, την παραμονή στο Ιράν που έχει αποκυρήξει το δυτικότροπο αστικό παρελθόν του ή την αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος στην Δύση, την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς θανάτου στον παππού ή μιας ευτυχισμένης νεότητας στην εγγονή, ο Φαράντι φέρνει αντιμέτωπες δύο σχολές σκέψης που συμφωνούν, όμως, σε ένα πράγμα: το παρόν δε μοιάζει καθόλου ελπιδοφόρο. Κι επειδή δεν μπορείς να βάζεις τους κοντινούς ανθρώπους σου σε σειρά προτεραιότητας, η σύγκρουση μετατίθεται στο πεδίο των εγωισμών εκείνων που καλούνται ν' αποφασίσουν, του Ναντέρ και της Σιμίν.

Πολύ έξυπνα, στη συνέχεια, ο Φαράντι μας δείχνει το πώς ο χωρισμός δύο απλών ανθρώπων και μόνο, δεν είναι ποτέ όσο εύκολος και διαδικαστικός φαίνεται. Η αλυσίδα των ραγδαίων αλλαγών στην καθημερινότητα του ζευγαριού και των γύρω του πυροδοτείται απ' το πρώτο κιόλας λεπτό, όταν και στη ζωή τους μπαίνει αναγκαστικά μια ξένη γυναίκα, η οποία προέρχεται από “κατώτερη” οικονομική τάξη και κουβαλά μαζί της αλλιώτικη θρησκευτική κουλτούρα και ηθική. Μια ολόκληρη σειρά καινούργιων κανόνων, προτεραιοτήτων και αναγκών εισάγεται απότομα στην καθημερινότητά τους, αλλά η έλλειψη μιας ομαλής μεταβατικής περιόδου όπου ίσως μπορούσε να καλλιεργηθεί η κατανόηση και η εμπιστοσύνη μεταξύ τους, μόνο παρεξηγήσεις μπορεί να φέρει.

Όπως και γίνεται, αφού ο δημιουργός αποσκοπεί εξαρχής να φέρει όλα τα στοιχεία που συγκροτούν την πολύπλοκη ιρανική πραγματικότητα μέσα στο ίδιο πλάνο και να τ' αφήσει να χτυπηθούν χωρίς ν' αναδειχθεί νικητής. Οι πρωταγωνιστές του, όλοι τους άνθρωποι με προσωπικό δράμα και φουσκωμένο εγώ, είναι αμφιλεγόμενοι και μικροπρεπείς ανά στιγμές, όταν και χάνουν το όποιο δίκιο διεκδικούν, από τη σκοπιά του ο καθένας. Ο Ναντέρ, η Σιμίν, η Ραζιέ κι ο Χοτζάτ είτε ορυώμενοι είτε διπλωμάτες, θέλουν τα πράγματα να μπουν στη θέση που βολεύει τον καθένα τους. Ο υπάλληλος του κράτους, απρόθυμος μεσάζων σε μια παράλογη διαδικασία, θυμίζει αγροφύλακα που διευθετεί περίπτωση καταπάτησης βοσκότοπου, η Τερμέ –όπως και η κορούλα της Ραζιέ– θέλει απλώς να μεγαλώσει σ' ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον, ενώ ο παππούς, περιφερόμενος εκπρόσωπος των ηττημένων αστών του παρελθόντος, παρακολουθεί αμίλητος και χωρίς μνήμη πια τα τεκταινόμενα.

Το φιλμ εξελίσσεται σαν αστυνομικό θρίλερ κι όσο η υπόθεση εξιχνιάζεται λεπτομέρεια στη λεπτομέρεια τόσο ξεγυμνώνονται οι προθέσεις και οι προκαταλήψεις των κεντρικών προσώπων, θυτών και θυμάτων αυτού του καθόλου απλού χωρισμού. Το καστ είναι και σ' αυτή την ταινία του Φαράντι πολύ καλά επιλεγμένο κι οι ερμηνείες όλες εξαιρετικές, ενώ το ανοιχτό φινάλε αποτελεί ευθεία πάσα στη νέα γενιά της πατρίδας του ν' αποφασίσει και να δράσει.

Το “A Separation” είναι σίγουρα μια από τις καλύτερες και πιο ουσιαστικές ταινίες της φετινής σεζόν.

Βγαίνουν ακόμη:
- Η στεροτυπική περιπέτεια εκδίκησης “Colombiana” με τη Ζόι Σαλντάνα, το βίαιο κι απαισιόδοξο βρετανικό θρίλερ “The Veteran”, η υποφερτή, λόγω του πρωταγωνιστικού διδύμου, κομεντί “Friends with Benefits”, το υποτονικό δράμα του Μπουγιάρ Αλιμάνι “Αμνηστεία”, η μετριότατη, εφετζίδικη κινηματογραφική εκδοχή του θεατρικού έργου “Το Γάλα” απ' τον Γιώργο Σιούγα, η γαλλική κομεντί “Les Emotifs Anonymes”, η κωμωδία “Nicostratos: Le Pelican” και η τρισδιάσταση αισθησιακή ταινία που σάρωσε στη Κίνα (ότι κι αν σημαίνει αυτό) “3D Sex and Zen: Η Απόλυτη Έκσταση”.

Όλες οι Ταινίες