2000-2021: Οι καλύτερες ελληνικές ταινίες (Μέρος Α)
Ψάξαμε εξονυχιστικά την ταινιοθήκη μας και ξεχωρίσαμε τις 21 καλύτερες ελληνικές ταινίες των τελευταίων 21 χρόνων για τη σινεφίλ ψυχούλα σου και μόνο.
Γράφει ο Σπύρος Σμυρνής
Ο ελληνικός κινηματογράφος είναι ξεκάθαρα ένας από τους καλλιτεχνικούς λόγους για τους οποίους είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι μία ούτε δύο οι ταινίες που απέσπασαν σημαντικά βραβεία στο εξωτερικό στρέφοντας τα κινηματογραφικά βλέμματα ξανά στη χώρα του Αγγελόπουλου, του Κούνδουρου, του Κακογιάννη και του Παντελή Βούλγαρη. Όπως μπορείς να καταλάβεις είναι κάπως δύσκολο να ξεχωρίσεις ανάμεσα στις εκατοντάδες κυκλοφορίες που φτάσανε στις κινηματογραφικές αίθουσες (τα καλά τα χρόνια προ covid) τις 21 καλύτερες εξ αυτών. Θα πάρουμε το ρίσκο ωστόσο και θα σου τις παρουσιάσουμε, με την ελπίδα να δεις όσες τυχόν σου ξέφυγαν όλα αυτά τα χρόνια.
Σπιρτόκουτο του Γιάννη Οικονομίδη (2002)
Όχι ένα ούτε δύο αλλά 304 μπινελίκια πέφτουν στην πρώτη ταινία του Γιάννη Οικονομίδη που σύστησε το ταλέντο ενός από τους σπουδαιότερους δημιουργούς της γενιάς του. Οι άνθρωποι είναι τα σπίρτα, το σπίτι είναι το Σπιρτόκουτο κι ο θεατής πιάνεται εξ απήνης καθώς έχει να παρακολουθήσει έναν ανελέητο πόλεμο ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους. Ο Οικονομίδης παίρνει το στοίχημα της σκληρής γλώσσας και του κατάμαυρου χιούμορ που με τη βοήθεια του YouTube έγινε καλτ τα επόμενα χρόνια, και στήνει ένα ιδιοφυές πορτρέτο της μικροαστικής τάξης που μένει σε κάποιο Σπιρτόκουτο δίπλα σου.
Πες στη Μορφίνη ακόμα την Ψάχνω του Γιάννη Φάγκρα (2001)
Ο Γιάννης Φάγκρας, παίρνει το ομώνυμο βιβλίο της Νικόλ Ρούσσου και το μεταφέρει στο σινεμά, παρουσιάζοντας ίσως την πρώτη indie ελληνική ταινία που προβλήθηκε ποτέ, πολύ πριν αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως ο όρος στις κινηματογραφικές πιάτσες. Η ταινία περιγράφει την ασπρόμαυρη ιστορία ενηλικίωσης της Ρίκυ σε έναν κόσμο μέσα στη ραστώνη ενός καλοκαιριού στην πόλη. Άλλοτε τσαμπουκαλεμένη κι άλλοτε αραχτή ψάχνει εναγωνίως μια ανάσα ελευθερίας σε μια πνιγηρή πραγματικότητα που έχει βαρεθεί. Το οδοιπορικό της φέρνει στο μυαλό κάτι από Τζάρμους κι αυτό μόνο καλό μπορεί να είναι.
Hardcore του Ντένη Ηλιάδη (2004)
Πριν καμιά δεκαεπτά χρόνια, εμφανίστηκε στους σινεμάδες της χώρας μια badass ηλεκτρισμένη ταινία με τον λιτό κι απέριττο τίτλο Hardcore. Πίσω από την κάμερα ο Ντένης Ηλιάδης κινηματογραφούσε με πνιγηρό τέμπο τον εφιαλτικό κόσμο μιας νέας γενιάς που βουτά σε εθισμούς, ευκαιριακό σεξ και μια ταραντίνικη βία. Ο σκηνοθέτης πιάνει το σφυγμό μιας γενιάς που ασθμαίνει μπροστά στον ενήλικο κόσμο που αποκαλύπτεται εμπρός της και δίνει ένα εξαιρετικό φιλμ.
Στρέλλα του Πάνου Κούτρα (2009)
Από τη Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη μέχρι τη Στρέλλα του Πάνου Κούτρα κλείνει ένας μεγάλος κύκλος με δύο αρχετυπικές γυναικείες φιγούρες που η καθεμία σημάδεψε την κινηματογραφική της εποχή. Ο Κούτρας φτιάχνει μια ταινία που μεταλαμπαδεύει τις Αλμοδοβαρικές και queer αναφορές της στο κοινό δημιουργώντας μια συγκλονιστική σπουδή πάνω στις εύθραυστες οικογενειακές σχέσεις, την απώλεια και την ταυτότητα του φύλου. Η σκηνή με τα λαμπατέρ πάνω στο γυμνό κορμί των πρωταγωνιστών είναι η πιο συγκινητική στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού σινεμά.
Κυνόδοντας του Γιώργου Λάνθιμου (2009)
Πριν κάποια χρόνια όλος ο κινηματογραφικός κόσμος έμαθε το όνομα του Γιώργου Λάνθιμου όταν ο Κυνόδοντας το 2009 έσκασε σαν βόμβα στο Φεστιβάλ των Καννών κι απέσπασε μάλιστα το βραβείο Ένα Κάποιο Βλέμμα συστήνοντας παντού αυτή την προφητική και διεστραμμένα ευφυή ταινία. Ο Λάνθιμος κλείνει το μάτι στην πατροπαράδοτη αγία ελληνική οικογένεια και φτιάχνει ένα αποστειρωμένο περιβάλλον όπου οι λέξεις δεν έχουν το ίδιο νόημα που ξέρουμε κι η βία, παρότι αδιόρατη, μοιάζει πιο σκληρή από ποτέ. Ο Κυνόδοντας παραμένει καθηλωτικός 12 χρόνια μετά την προβολή του.
To Κακό του Γιώργου Νούσια (2005)
Θέλει πολλά κότσια να κάνεις μια ταινία με ζόμπι στην Ελλάδα του 2005, φτιάχνοντας ένα δυνατό b-movie από εκείνα που καταναλώναμε σαν αδηφάγοι horror maniacs είτε σε βιντεοκασέτες είτε σε dvd. Για αυτό πρέπει να σηκωθούμε από τη θέση μας και να χειροκροτήσουμε τον Γιώργο Νούσια που πήρε το ρίσκο και το έκανε. Παραλείποντας κάποια τεχνικά λάθη και σεναριακά κενά ο Νούσιας είχε στη φαρέτρα του την εξαιρετική φωτογραφία του Κλαούντιο Μπολιβάρ, τα σούπερ σπέσιαλ εφέ των μάστερ του είδους αδελφών Αλαχούζων, μια στακάτη σκηνοθεσία και μπόλικο ενθουσιασμό για το πρώτο ζόμπι φιλμ της χώρας.
Ακαδημία Πλάτωνος του Φίλιππου Τσίτου (2009)
Ο Γερμανοτραφής Φίλιππος Τσίτος έρχεται στην Ελλάδα και διαλέγει τον Αντώνη Καφετζόπουλο ως πρωταγωνιστή μιας ταινίας που η καρδιά της χτυπά στο ωραιότερο μέρος της Αθήνας. Ένας τυπικός ξενοφοβικός και ρατσιστής Έλληνας που όλη μέρα τεμπελιάζει κρίνοντας αυτούς που έρχονται και μας παίρνουν τις δουλειές, μαθαίνει από το στόμα της μητέρας του ότι είναι αδερφός με έναν Αλβανό.
Με δηκτικό τρόπο ο Τσίτος αποδομεί τον κοινωνικό ρατσισμό τον οποίο αναπαράγει ο κλασικός τύπος Νεοέλληνα, μέσα από τις σπουδαίες ερμηνείες των πρωταγωνιστών, το έξυπνο σενάριο, το εξαιρετικό μοντάζ και την ιδιαίτερη κινηματογραφική ματιά του.
Ο Βασιλιάς του Νίκου Γραμματικού (2002)
Ο Βαγγέλης Μουρίκης είναι ο σημαντικότερος κινηματογραφικός ηθοποιός της τελευταίας εικοσαετίας κι αυτό δύσκολα θα βρεις κάποιον να το αμφισβητεί. Στον Βασιλιά του Γραμματικού δίνει μια ακόμη εξαιρετική ερμηνεία, όντας το δυνατό χαρτί σε μία από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες της ιστορίας του ελληνικού σινεμά. Πρώην ναρκομανής και ντίλερ ο πρωταγωνιστής Βαγγέλης θα προσπαθήσει να κάνει μια νέα αρχή στο παρατημένο σπίτι του παππού του στο χωριό. Απέναντί του θα ορθωθεί η καχυποψία, ο συντηρητισμός και τα βαθιά στερεότυπα που κατατρέχουν την ελληνική επαρχία, απομονώνοντας όποιον «ξένο» θέλει να εισβάλλει στα χωράφια της. Εμπνευσμένη και στοχευμένη η κριτική σκηνοθετική ματιά του Γραμματικού απογειώνεται από τον υποκριτικό άθλο του Μουρίκη.
Ιστορία 52 του Αλέξη Αλεξίου (2008)
Ο Αλέξης Αλεξίου είναι ένας σπουδαίος δημιουργός, που ξεχωρίζει ανάμεσα στους συναδέλφους του για την ιδιαίτερη ματιά αλλά και τα κινηματογραφικά είδη που επιλέγει να ασχοληθεί τα οποία στη χώρα μας συνήθως σνομπάρονται. Στην Ιστορία 52 καταπιάνεται με ένα ψυχολογικό θρίλερ που επενδύει στη στοιχειωτική ατμόσφαιρα, τη συγκλονιστική φωτογραφία και τις υπόκωφες ερμηνείες των πρωταγωνιστών.
Τιμώντας τις Λιντσικές του αναφορές, τον ασιατικό κινηματογράφο αλλά και τον Αρονόφσκι στέκεται στην απώλεια ενός χωρισμού που βιώνει ο πρωταγωνιστής. Ο τελευταίος βλέπει παντού εφιάλτες και φαντάσματα, αποκυήματα της φαντασίας του και παιχνίδια του μυαλού, θραύσματα της σχέσης του που απέτυχε αλλά δυστυχώς συναντά σε κάθε του βήμα.
Τσίου του Μάκη Παπαδημητράτου (2005)
Στην άδεια Αθήνα του Δεκαπενταύγουστου ένας ναρκομανής αναζητά με κάθε τρόπο τη δόση του. «Τσίου είναι το όνομα του, ρώτα όπου θέλεις για κείνον». Ο Μάκης Παπαδημητράτος φτιάχνει με μηδενικό μπάτζετ αλλά μπόλικη αγάπη για το σινεμά μια ανεξάρτητη ταινία που έγινε γρήγορα καλτ ευαγγέλιο για τους μύστες της φάσης, αποκτώντας φανατικούς θαυμαστές στο πέρασμα του χρόνου.
Ατακαδόρικοι διάλογοι, γρήγορος ρυθμός, μοντάζ που φέρνει στο μυαλό τις καλύτερες στιγμές του Γκάι Ρίτσι και μια badass ερμηνεία του Αλέξανδρου Παρίση ως Τσίου δίνουν ένα από τα πιο feelgood ταινιάκια που έβγαλε ο ελληνικός σινεμάς.
Φτηνά τσιγάρα του Ρένου Χαραλαμπίδη (2000)
Μια συρραφή ιστοριών με φόντο την ομορφάσχημη πόλη μας. Ένα ανθρώπινο κολλάζ που γεννά στιγμές, μέσα από ατελέσφορους έρωτες, καφέδες, μποξέρ, τρυφερούς παρανόμους, αναγνώσεις του Μέγα Ανατολικού και ένα παλιό μπλε λεωφορείο που έχει στις θέσεις των καθημένων επιβατών περιστέρια και στα χερούλια των ορθίων πλαστικές σακούλες με χρυσόψαρα.
Τα Φτηνά Τσιγάρα μοιάζουν με την Αθήνα. Μοιάζουν με τα κτίρια της, τους φοιτητές και όσους τη διασχίζουν για να ανέβουν στα Εξάρχεια, τα φαγάδικα που μένουν ανοιχτά όλο το 24ωρο, τις πόρνες και τα πρεζάκια που μας υπενθυμίζουν ότι αυτή η Αθήνα υπάρχει. Ζωντανεύει όταν κλείσουμε τα φώτα του σπιτιού και ανοίξουμε την τηλεόραση. Περιμένει κάποιο ρομαντικό από αυτούς που λένε στα παραμύθια να της δώσει το φιλί της ζωής και να αναστηθεί. Κάποιον από τους πολλούς που στους δρόμους της φώναξε, έπαιξε ξύλο, ερωτεύθηκε, φιλήθηκε, γέλασε, έκλαψε. Κάποιοι από αυτούς καπνίζουν Φτηνά Τσιγάρα, κάποιοι όχι. Όλοι τους ωστόσο είναι συλλέκτες στιγμών. Μαζεύουν το πιο σκληρό και άγριο πράγμα του κόσμου. Κάποιοι το γνωρίζουν, κάποιοι όχι.
