Αγανακτήστε: Ένα λογοτεχνικό... μανιφέστο

της Λένας Βλασταρά

«Δημιουργία σημαίνει αντίσταση. Αντίσταση σημαίνει δημιουργία». Ο 93χρονος αντιστασιακός Stéphane Hessel, που υπήρξε πρέσβης της Γαλλίας και συντελεστής της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων των Ανθρώπων, μας καλεί με τη δική του φωνή σε μία ειρηνική εξέγερση. Γιατί αν ψάχνεις βρίσκεις πάντα λόγους να αγανακτείς, όσο ασαφείς και αν είναι αυτοί στη σημερινή κοινωνία. Και γιατί η μοναδική απάντηση στη βία είναι η μη-βια.

Το να κυκλοφορεί αυτή την εποχή στην Ελλάδα ένα βιβλίο με τον τίτλο «Αγανακτήστε» είναι από μόνο του ένα γεγονός που τραβάει τα βλέμματα. Σε μία περίοδο οικονομικής κρίσης και μόνιμης αστάθειας, όπου η Ελλάδα είναι το επίκεντρο, συνειδητοποιείς ότι υπάρχουν και άλλες χώρες που πλήττονται από την κρίση και άλλοι άνθρωποι που προβληματίζονται και αγανακτούν.

Τα δοκίμια που κυκλοφόρησαν προσπαθώντας να αναλύσουν την υπάρχουσα κατάσταση, τους λόγους, τις αιτίες και τις συνέπειες, είναι πολλά. Στο βιβλίο του Stéphane Hessel όμως, ο στόχος δεν είναι αυτός. Ο Hessel (φωτό) αποδεικνύει με λόγια αυτό που όλοι ακούμε από τα μικράτα μας: ότι δεν γίνεται να πολεμήσεις για το τώρα αν δεν γνωρίζεις τα λάθη του παρελθόντος, την ιστορία, εν ολίγοις.

Ο αναγνώστης πιάνει στα χέρια του ένα βιβλίο που είναι περισσότερο ένα μανιφέστο παρά ένα λογοτεχνικό πόνημα. Μια «προκήρυξη», που σε παροτρύνει να αγανακτήσεις. Να αγανακτήσεις γιατί αλλιώς δεν μπορείς να αισθάνεσαι ενεργός πολίτης, πολιτικά δραστήριος. Πόσω μάλλλον όταν αυτά τα λόγια στα λέει ένας ενενηντατριάχρονος αγωνιστής, που το μεγαλύτερος μέρος της ζωής του ήταν μία αντίσταση. Αντί όμως τώρα, στα 93 του χρόνια, να επαναπαυθεί στον καναπέ του, εκδίδει ένα βιβλίο που γίνεται ακαριαίως best seller γιατί συνεχίζει με τον δικό του τρόπο να αγωνίζεται.

Μέσα σε 50 σελίδες, με λόγια απλά και καθημερινά, χωρίς δύσκολη ορολογία και επιτηδευμένο λεξιλόγιο, ο αναγνώστης συνειδητοποιεί ότι η κινητήρια δύναμη της Αντίστασης είναι η αγανάκτηση, ενώ η αδιαφορία είναι η χειρότερη στάση. Δεν μπορείς να ονομάζεσαι ανθρώπινο ον, αν δεν αγανακτείς που ζεις σε μια κοινωνία: «λαθρομεταναστών, απελάσεων, καχυποψίας εναντίον των μεταναστών, σε μία κοινωνία όπου αμφισβητούνται οι συντάξεις, τα κεκτημένα της κοινωνικής ασφάλισης, όπου τα ΜΜΕ βρίσκονται στα χέρια μεγιστάνων».

Ο Stéphane Hessel, το 1948 συμμετείχε στη σύνταξη της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Έχει, λοιπόν, κάθε δικαίωμα να μιλάει για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία δεν σηκώνουν εκπτώσεις. Η μη βία είναι ο δρόμος ο οποίος πρέπει να ακολουθήσουμε, μας εξηγεί.

Το εν λόγω βιβλίο έχει πουλήσει στη Γαλλία 1.000.000 αντίτυπα μέχρι σήμερα. Η ελληνική έκδοση διατηρεί την χαμηλή τιμή της γαλλικής: 4 ευρώ. Πρόκειται για ένα βιβλίο στο οποίο αξίζει να αφιερώσετε λίγο από τον χρόνο σας για να το διαβάσετε.



Στο κείμενό του ο Stéphane Hessel παραπέμπει σε αυτό το έργο του Klee, καθώς και στο σχετικό σχόλιο του φιλοσόφου Walter Benjamin που περιλαμβάνεται στις Θέσεις για τη φιλοσοφία της ιστορίας, τις οποίες έγραψε το 1940 λίγο μετά το σοκ του Γερμανοσοβιετικού Συμφώνου. Ο Benjamin είχε αγοράσει αυτή την ακουαρέλα, στην οποία έβλεπε έναν άγγελο να απωθεί «τούτη την τρικυμία που ονομάζουμε πρόοδο».