Megaron Plus: 6 συγγραφείς ανοίγουν τα χαρτιά τους

Στρέφοντας το ενδιαφέρον του στη νεοελληνική λογοτεχνία, το Megaron Plus παρουσιάζει στο κοινό του έξι πολυδιαβασμένους Νεοέλληνες συγγραφείς σε μία ανοιχτή συζήτηση υπό τον γενικό τίτλο «6 συγγραφείς ανοίγουν τα χαρτιά τους».

Την εκδήλωση, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 19 Φεβρουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, θα συντονίσει ο Γιάννης Μπασκόζος, δημοσιογράφος και διευθυντής του περιοδικού ΔΙΑΒΑΖΩ. Οι έξι συγγραφείς που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Megaron Plus, είναι ο Θανάσης Βαλτινός, ο Φίλιππος Δρακονταειδής, ο Νίκος Θέμελης, ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, ο Μένης Κουμανταρέας και ο Κώστας Μουρσελάς.

Ο Θανάσης Βαλτινός έχει γράψει διηγήματα, μυθιστορήματα και σενάρια για τον κινηματογράφο. Δύο από τα γνωστότερα βιβλία του που μεταφράστηκαν στο εξωτερικό είναι το «Συναξάρι Ανδρέα Κορδοπάτη. Βιβλίο πρώτο: Αμερική» (εκδ. Εστία) και «Η Κάθοδος των εννιά» (εκδ. Εστία). Στο πρώτο, το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε το 1964 στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» και έχει μεταφραστεί στα γαλλικά, τα γερμανικά και τα σουηδικά, διαβάζουμε τις περιπέτειες ενός πάμπτωχου Πελοποννήσιου αγρότη, ο οποίος στις αρχές του 20ού αιώνα επιχειρεί να εγκατασταθεί σαν λαθρομετανάστης στη Γη της Επαγγελίας, την Αμερική.

Η «Κάθοδος των εννιά» είναι ουσιαστικά το πρώτο έργο του Θανάση Βαλτινού, το οποίο προκάλεσε αμέσως το αναγνωστικό ενδιαφέρον. Γράφτηκε το 1959 και πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εποχές» το 1963. Στις 73 σελίδες του διηγήματος, παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα την άσκοπη πορεία μιας ομάδας ανταρτών –που λιγοστεύει διαρκώς καθώς η αδιάκοπη καταδίωξη της προκαλεί απώλειες, συμπαρασύροντας στο θάνατο και όσους άλλους μπορεί από το αντίπαλο στρατόπεδο– πάνω στις πυρακτωμένες λοφοπλαγιές του Μοριά, με το αβάσταχτο μαρτύριο της πείνας και της δίψας.

«Το έργο του Θανάση Βαλτινού ξεπερνά κατά πολύ τα όρια της εθνικότητάς του. Είναι πάνω απ’ όλα ένας ύμνος στον αγώνα του ανθρώπου – ακόμη και αν είναι μάταιος… Στο κείμενο αυτό, διαγράφεται ολοφάνερα αυτή η γλωσσική αμεσότητα και η οικονομία εκφραστικών μέσων, που κάνει το έργο του Βαλτινού μοναδικό. Φράσεις σύντομες, απογυμνωμένες στο έπακρο. Μία τέχνη ελλειπτική που προσδίδει σ’ αυτά τα σύντομα κείμενα κάτι το κοφτό, το περίκομψα τραγικό και παγκόσμιο. Ο συγγραφέας επιμένει, συνεχίζει να σπουδάζει τη γλώσσα σε όλες της τις εκφάνσεις: από τον Ευριπίδη μέχρι τον χωρικό της Πελοποννήσου», γράφει το 1998 στη γαλλική «Le Monde» η δημοσιογράφος και κριτικός βιβλίου Florence Noiville.

Από την άλλη, ο συγγραφέας Μάριο Βίτι θα γράψει: «Η “Κάθοδος των εννιά” και το “Συναξάρι” είναι αφηγήματα αυτοβιογραφικά στραμμένα προς τα έξω, αποτείνονται σε έναν ακροατή και δείχνουν μια λίγο-πολύ φανερή πρόθεση να τον εντυπωσιάσουν, είναι κείμενα υγιή και δεν έχουν καμιά σχέση με τον μονόλογο κι ακόμη λιγότερο με τον εσωτερικό μονόλογο, αποφεύγοντας παρόμοιες εξεζητημένες μορφές αυτοβιογραφίας και αυτοανάλυσης. Μοιάζουν περισσότερο με μαρτυρίες που κάποιος συγγραφέας αναλαμβάνει να καταγράψει για να τις βάλει στη διάθεση ενός ευρύτερου ακροατηρίου».

Ο Θανάσης Βαλτινός έχει επίσης μεταφράσει αρχαίους τραγικούς. Το 1984 τιμήθηκε με το Βραβείο Σεναρίου του Φεστιβάλ Καννών· το 1990 με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος· το 2001 με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη. Τέλος, το 2002 του απονεμήθηκε το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών “Πέτρος Χάρις” για το σύνολο του έργου του.

Ο Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής είναι πεζογράφος, δοκιμιογράφος και μεταφραστής. Γεννήθηκε το 1940, σπούδασε στην Ελλάδα και στη Γαλλία και είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Μονπελλιέ (1997, έδρα Αδαμάντιος Κοραής). Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1962 και έχει δημοσιεύσει μυθιστορήματα, νουβέλες και συλλογές διηγημάτων.

Το δοκιμιακό έργο του αναφέρεται σε σύγχρονα προβλήματα, όπως η πολιτική του τρόμου στον 20ο αιώνα («Ο Φεβρουάριος αιών»), η εξέλιξη της λογοτεχνίας από την Αναγέννηση ως τις μέρες μας («Παραμύθι της λογοτεχνίας»), οι αλλαγές που κομίζει η τεχνολογία στην αντίληψη της προσωπικής και συλλογικής μνήμης («Μνήμη και μνήμη»). Οι μεταφράσεις του, από τα γαλλικά και ισπανικά, φέρνουν για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό τα πλήρη και σχολιασμένα κείμενα του Μισέλ ντε Μονταίνι («Δοκίμια»), του Φρανσουά Ραμπελαί («Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ»), του Ισπανού ιερωμένου και στοχαστή Μπαλτάσαρ Γκρασιάν («Χρησμολόγιο και τέχνη της φρόνησης», «Ο Ήρωας»), του Πορτογάλου ποιητή Φερνάντο Πεσσόα («Τα ποιήματα του Αλμπέρτο Καγιέιρο»), του Μεξικανού πεζογράφου Χουάν Ρούλφο («Η πεδιάδα στις φλόγες»).

Επίσης, ο Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, Ιππότης της Τάξης Τεχνών και Γραμμάτων της Γαλλίας, μέλος, δωρητής και ευεργέτης πνευματικών συλλόγων και παραγωγός εκπομπών στο Τρίτο Πρόγραμμα. Έχει γράψει σενάρια για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, συνεργάζεται με λογοτεχνικά έντυπα και παρουσιάζει βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων και στοχαστών σε περιοδικά και εφημερίδες. Το 1981 τιμήθηκε με το β’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.

Τα τελευταία δέκα χρόνια έχει εκδώσει: «Σχόλια σχετικά με την περίπτωση», «Στα ίχνη της παράστασης», «Προς Οφρύνιο», «Το άγαλμα», «Το μήνυμα», «Η πρόσοψη», «Ταξίδι ως την καταγωγή του κόσμου», «Ο ρινόκερος θα είναι εδώ».

Ο Νίκος Θέμελης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Τελείωσε τη Γερμανική Σχολή Αθηνών, το Doepfeld Gymnasium. Σπούδασε νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και μετά το στρατιωτικό του συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία, όπου το 1975 έκανε το διδακτορικό του σε θέματα Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Εργάστηκε στην Αγροτική Τράπεζα, στο Υπουργείο Οικονομικών και στη Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου Υπουργών στις Βρυξέλλες. Από το 1981 υπήρξε συνεργάτης του Κώστα Σημίτη, ακολουθώντας τον στα Υπουργεία Γεωργίας, Εθνικής Οικονομίας, Παιδείας, Βιομηχανίας, μέχρι και στα πρωθυπουργικά του καθήκοντα. Έχει κάνει επιστημονικές δημοσιεύσεις γύρω από ζητήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Εκτός από τον χώρο της πολιτικής και της επιστήμης, τα ενδιαφέροντά του επικεντρώνονται στη ζωγραφική, τη μουσική και τη λογοτεχνία. Το «Μια ζωή δυο ζωές» είναι το πέμπτο βιβλίο του, μετά την τριλογία «Αναζήτηση», «Ανατροπή», «Αναλαμπή» και το «Για μια συντροφιά ανάμεσά μας».

«Ο Νίκος Θέμελης έκανε την εμφάνισή του στη νεοελληνική πεζογραφία πολύ πρόσφατα, μόλις το 1998», γράφει η μεταφράστρια και κριτικός λογοτεχνίας Τιτίκα Δημητρούλια. «Με το πρώτο του ήδη μυθιστόρημα, την Αναζήτηση, κατέθεσε ένα δείγμα πολύ καλά επεξεργασμένης και εμπνευσμένης ρεαλιστικής γραφής, που συναντά τις καλύτερες στιγμές του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος. Τα έργα του Θέμελη παρακολουθούν το γύρισμα του αιώνα, τη μετάβαση από τον 19ο στον 20ο αιώνα και λειτουργούν ως κάτοπτρα. Μπροστά-μπροστά τα είδωλα των ηρώων του, που χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτούς που φεύγουν ή μάλλον που κουβαλούν τη φυγή μέσα τους, μαζί και την επανάσταση ενάντια στη μοίρα τους, την κοινωνία, την ιστορία και είναι τα δρώντα πρόσωπα της ιστορίας. Και σε αυτούς που μένουν, που ταυτίζονται με τις παγιωμένες κοινωνικές δομές και ενστερνίζονται τα κοινωνικοπολιτικά στερεότυπα, τους θεατές.

Χαρακτήρες σύνθετοι, πολυδιάστατοι και καλοδουλεμένοι, χαρακτηρίζονται εντούτοις από έντονες συνδηλώσεις που παραπέμπουν σε λαϊκές δοξασίες θρησκευτικές και ιστορικές - και οι οποίες αρχίζουν από το Ιερό Δισκοπότηρο και καταλήγουν στον Αη-Γιώργη της ορθόδοξης παράδοσης ή στα οικουμενικά παραμύθια με τις βασιλοπούλες και τα βασιλόπουλα - και συντελούν στην ανάδειξή τους ως αρχετυπικές μορφές μιας ιδιόμορφης ανατροπής. Πίσω από τα είδωλα των ηρώων όμως, διαγράφεται το είδωλο των λαών και των τόπων, με πρώτα τα Βαλκάνια, ως τη Μαύρη Θάλασσα και τις ακτές της Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα είναι ασυνείδητα χωρισμένη στα δύο, από τη μια μεριά έχουμε το μικρό και ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και από την άλλη τις ισχυρές κοινότητες της ομογένειας, τις παροικίες».

Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Εργάστηκε επί σειρά ετών σαν δημοσιογράφος και υπήρξε ο πρώτος διευθυντής σύνταξης του πολιτιστικού περιοδικού ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ, που εξέδιδε ο Μάνος Χατζιδάκις. Το μυθιστόρημά του «Η δύναμη του σκοτεινού θεού» τιμήθηκε το 1999 με το βραβείο του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών. Η Γαλλική Ακαδημία του απένειμε το 2004, το «Πορφυρό μετάλλιο για την ακτινοβολία της γαλλικής γλώσσας και λογοτεχνίας» για το σύνολο του έργου του που έχει μεταφραστεί στα γαλλικά. Από το 1996 εργάζεται στον εκδοτικό χώρο και από το 1998 είναι υπεύθυνος σειρών στις εκδόσεις «Ωκεανίδα». Είναι τακτικός επιφυλλιδογράφος στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ. Έχει εκδώσει εννέα μυθιστορήματα και δυο δοκίμια.

Ο Μένης Κουμανταρέας γεννήθηκε στην Αθήνα. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Πρότυπο Λύκειο Αθηνών και δοκίμασε τις δυνάμεις του στη Φιλοσοφική και τη Νομική Σχολή, τις οποίες και εγκατέλειψε. Δεν ολοκλήρωσε ούτε τις θεατρικές του σπουδές, ενώ για ένα πολύ σύντομο διάστημα ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο ναυτικό και εργάστηκε για είκοσι χρόνια ως υπάλληλος ναυτιλιακών και ασφαλιστικών εταιρειών. Το 1972 σπούδασε με υποτροφία (DAAD) στο Βερολίνο για έξι μήνες.

Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1961, με μεταφράσεις Μοράβια, Χέμινγουαιη, Τζόυς, στο περιοδικό «Ταχυδρόμος». Το 1962 εκδόθηκε η πρώτη του συλλογή διηγημάτων «Τα μηχανάκια». Κείμενά του δημοσιεύτηκαν σε πολλά λογοτεχνικά περιοδικά («Εκλογή», «Επιθεώρηση Τέχνης», «Τραμ», «Ηριδανός», «Ο Ταχυδρόμος», «Οδός Πανός», «Λέξη» κ.ά.). Κατά τη διάρκεια της επταετίας πήρε μέρος στην αντιστασιακή έκδοση «18 Κείμενα» και οδηγήθηκε τρεις φορές σε δίκη, βάσει του νόμου περί ασέμνου δημοσιεύματος, για το έργο του «Το Αρμένισμα». Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (1967 για το «Αρμένισμα»), το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1975 για τη «Βιοτεχνία υαλικών»), και το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος το 1997 για τη συλλογή «Η μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω». Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και από το 1982 ως το 1986 συμμετείχε στο Δ.Σ. της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Από το 1982 ασχολείται αποκλειστικά με το γράψιμο. Τα βιβλία του «Κυρία Κούλα», «Τα καημένα» και «Η φανέλα με το 9» έγιναν ταινίες για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο.

Κεντρικό πρόσωπο και πεδίο της δράσης σε όλα τα έργα του Μένη Κουμανταρέα ήταν και είναι η Αθήνα, όπου ο συγγραφέας αντιπαραθέτει το ευάλωτο άτομο στην Ιστορία και τη μοίρα, μιλάει για την ατομική και τη συλλογική διάψευση, μέσα από ιστορίες στις οποίες ο καθένας αναγνωρίζει τον εαυτό του. Ακούραστος παρατηρητής της καθημερινότητας, ο Κουμανταρέας αφουγκράζεται το ρυθμό και τα προβλήματα της εποχής και συνεχίζει, ως σήμερα, να τα αποδίδει με φρέσκια και ανεπιτήδευτη γραφή. Σημαντική είναι η συμβολή του και στην πρόσληψη της ξένης πεζογραφίας στη χώρα μας, αφού έχει μεταφράσει με άποψη έργα των Ουίλλιαμ Φώκνερ, Χέρμαν Έσσε, Χέρμαν Μέλβιλ, Γκέοργκ Μπύχνερ, κ.ά.

Ο Κώστας Μουρσελάς γεννήθηκε στον Πειραιά. Εκεί τελείωσε και το λύκειο. Το 1951, πρωτοετής φοιτητής Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών συλλαμβάνεται ως στέλεχος της ΕΠΟΝ και δικάζεται από έκτακτο στρατοδικείο της εποχής (υπόθεση Μπελογιάννη). Για χρόνια σπούδαζε βιολί, αλλά διέκοψε όταν άρχισε να τον θέλγει – και να γράφει – θέατρο. Εγκαταλείπει τη δικηγορία και διορίζεται δημόσιος υπάλληλος, αλλά το 1969 απολύεται από τη χούντα. Έκτοτε, αφοσιώνεται ολοκληρωτικά – και επαγγελματικά – στη συγγραφή: θέατρο, τηλεόραση, σενάριο, δημοσιογραφία, δοκίμιο, πεζογραφία. Έργα του παίχτηκαν από θιάσους του Ελεύθερου Θεάτρου, από το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, από Δημοτικά Θέατρα, καθώς και στο εξωτερικό (Γαλλία, Γερμανία, Κύπρος).

Στο πλατύ κοινό έγινε γνωστός κυρίως από την τηλεοπτική παρουσίαση μιας σειράς μονόπρακτων του με τον τίτλο «Εκείνος και…Εκείνος», ενώ από τα πιο γνωστά μυθιστορήματά του είναι το «Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά», «Το παιχνίδι των τεσσάρων», το «Κλειστόν λόγω μελαγχολίας», το «Παλιώνουν οι άνθρωποι» κλπ. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα τουρκικά και τα εβραϊκά.

Ο φιλόλογος και συγγραφέας Νικήτας Παρίσης θα γράψει για τον Κώστα Μουρσελά: «Με είκοσι συνολικά θεατρικά έργα και με 130 τηλεοπτικά θεατρικά μονόπρακτα στο ενεργητικό του, ο θεατρικός Μουρσελάς διαγράφει μια ιδιαίτερα παραγωγική τροχιά που κινείται κυρίως στην περιοχή του λεγόμενου θεάτρου του παραλόγου. Εκείνο, όμως, που προσθέτει στα θεατρικά του έργα το μέγιστο εύσημο, είναι ο τρόπος με τον οποίο διαπλάθει τους ανθρώπινους χαρακτήρες. Σαρκαστικός και ειρωνικός στην ουσία του ο Μουρσελάς, οδηγεί τους ήρωες των έργων του σ' ένα είδος ηθικής απογύμνωσης, χωρίς όμως και να τους τσακίζει. Κατανοώντας τον άνθρωπο ως βασανιζόμενη ύπαρξη μέσα στον παραλογισμό της ζωής, επιδιώκει να τον οδηγήσει σταδιακά σε μια κατάσταση αυτοσυνειδησίας. Παράλληλα, ο θεατρικός του λόγος είναι άμεσος, ευθύβολος και επικοινωνιακά ιδιαίτερα δραστικός. Το 1989 ο Μουρσελάς ξαφνιάζει το ελληνικό κοινό με το πρώτο πολυσέλιδο μυθιστόρημά του, το «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά». Αυτή η ξαφνική συγγραφική μεταστροφή του Μουρσελά, από το θεατρικό στο μυθιστορηματικό λόγο, ήταν μη αναμενόμενη. Το μυθιστόρημα όμως αυτό υπήρξε το πιο σημαντικό λογοτεχνικό γεγονός της δεκαετίας του '90. Υπήρξε το πρώτο έργο, που μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, έσπασε το φράγμα των 200.000 αντιτύπων και ήδη αριθμεί 100 περίπου εκδόσεις».

Στις 19 Φεβρουαρίου, στην εκδήλωση του Megaron Plus, έξι από τους σημαντικότερους και αντιπροσωπευτικότερους σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς θα μιλήσουν για το έργο τους, θα συνομιλήσουν μεταξύ τους και θα απαντήσουν στις ερωτήσεις του κοινού.

Ώρα έναρξης 7 μ.μ.
Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας. Η διανομή των δελτίων αρχίζει στις 6μ.μ. Σε περίπτωση μεγάλης προσέλευσης αρχίζει μισή ώρα νωρίτερα