Ο Τζον Μπάνβιλ είναι ένας από τους πλέον γνωστούς διεθνώς σύγχρονους Ιρλανδούς συγγραφείς, τιμημένος με το βραβείο ”Μπούκερ” το 2005. Το στυλ γραφής του έχει δεχτεί πολλούς επαίνους, όπως και το διεισδυτικό βλέμμα του, το ειρωνικό του χιούμορ. Ο ”Αδιάφθορος”, ένα από τα βιβλία του που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, το επιβεβαιώνει και προκαλεί σε μια αναγνωστική απόλαυση πρώτου βαθμού.
Ο Βίκτορ Μάσκελ, στα 72 του χρόνια, βλέπει το σύμπαν του να καταρρέει. Έπειτα από μια ”λαμπρή” ζωή (μέλος της αγγλικής αριστοκρατίας με πρόσβαση στα ανάκτορα και εξέχων κριτικός τέχνης) αποκτά το στίγμα του προδότη, καθώς αποκαλύπτεται ότι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στη διάρκεια της θητείας του στην υπηρεσία πληροφοριών, υπήρξε διπλός πράκτορας των Σοβιετικών, όπως και για κάποιο διάστημα αργότερα.
Μια νεαρή συγγραφέας θέλει να γράψει ένα βιβλίο για τον Βικτορ Μάσκελ, προσπαθώντας σαν κατανοήσει τα πώς και τα γιατί αυτής της ζωής. Αυτό γίνεται αφορμή για τον Μάσκελ να ανασύρει τον αληθινό του εαυτό μέσα από τα περιστατικά που σημάδεψαν τη ζωή του: τους γονείς του και την οικογενειακή του ζωή στην Ιρλανδία, τις σπουδές του στην Οξφόρδη, τον σχεδόν τυχαίο γάμο του, την ομοφυλοφιλία του, την ιδεολογική του τοποθέτηση…
Το βιβλίο του Μπάνβιλ είναι αποκαλυπτικό γενικώς. Πρώτα για τον ίδιο τον συγγραφέα, καθώς όλες οι αρετές που τον χαρακτηρίζουν ξεδιπλώνονται αρμονικά. Κατόπιν για το θέμα που επέλεξε να προσεγγίσει, την ψυχολογική και ιδεολογική αποκρυπτογράφηση του (ιστορικά περίφημου) ”κύκλου της Οξφόρδης” που συνεργάστηκε σε θέματα κατασκοπίας με την ΕΣΣΔ (με πιο ονομαστό εκπρόσωπο τον θεωρούμενο καλύτερο κατάσκοπο όλων των εποχών, Κιμ Φίλμπι). Επιβάλλεται να σημειωθεί, όμως, ότι το μυθιστόρημα δεν είναι ιστορικό, αλλά οι αναγωγές είναι αυτόματες σχεδόν.
Τέλος (και κυρίως) το βιβλίο είναι αποκαλυπτικό για τις ζωές χωρίς ”έρμα”. Η συναισθηματική αποστασιοποίηση, η εκζήτηση της αισθητικής και του στυλ, οι διανοητικοί πειραματισμοί, το κυνήγι της περιπέτειας και της συγκυρίας, όπως (εξαιρετικά) προσεγγίζει και αναλύει ο Μπάνβιλ και όπως οδυνηρά ανακαλύπτει ο Βίκτορ Μάσκελ, λίγο αρκούν για να γεμίσουν και να δώσουν νόημα σε μια ζωή…
Χρήστος Ζαρίφης
(Τζον Μπάνβιλ, ”Ο αδιάφθορος”, εκδόσεις ”Καστανιώτης” σελίδες 481, τιμή: 18,81 ευρώ)
