του Χρήστου Ζαρίφη
Ο Μεξικάνος Γκιγέρμο Αριάγα στην Ελλάδα έχει γίνει γνωστός από τα σενάρια που έχει υπογράψει στις (θαυμάσιες, το λιγότερο) ταινίες ”21 γραμμάρια” και ”Οι τρεις ταφές του Μελκιάδες Εστράδα”.
Πριν από περίπου ένα χρόνο οι εκδόσεις ”Κέδρος” εξέδωσαν ένα από τα πρώτα του πεζά (εκδόθηκε πρώτη φορά το 1994), το ”Μια γλυκιά μυρωδιά θανάτου”. Και πολύ καλά έκαναν.
Αφενός δίνεται η ευκαιρία να δούμε ένα ζωηρό και γόνιμο πνεύμα στο ξεκίνημα της συγγραφικής πορείας του. Αφετέρου ο Έλληνας αναγνώστης μπορεί να διαβάσει ένα εξαιρετικό βιβλίο.
Σ’ ένα μεξικάνικο χωριό ανακαλύπτεται το πτώμα μιας δολοφονημένης δεκαπεντάχρονης κοπέλας. Η κοπέλα κατάγεται από μια οικογένεια ”νεόφερτων” εσωτερικών μεταναστών, η οποίοι έχουν τεθεί στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής από τους ”παλιούς”, άρα κανείς δεν ξέρει πολλά γι’ αυτή.
Έτσι, αίφνης, μέσα από τις διηγήσεις των χωρικών και τις μισές αλήθειες που ξέρουν, η κοπέλα καταλήγει εκ των υστέρων να έχει ”αρραβωνιαστικό”, ο οποίος έχει δει την κοπέλα όλες κι όλες δυο φορές και στον οποίο πέφτει το βάρος να εκδικηθεί σκοτώνοντας τον δολοφόνο. Ο ένοχος, ένας πλανόδιος έμπορος, βγαίνει κι αυτός μέσα από τις μισές αλήθειες των ντόπιων.
Ο μόνος που καταφέρνει να βρει την (ολοκληρωμένη) αλήθεια είναι ο τοπικός αστυνομικός, που δέσμιος ενός διεφθαρμένου προϊστάμενου και της άποψης ”άσε τα πράγματα να κυλάνε όπως κυλάνε” δεν επεμβαίνει. Η (ομαδικά από τους χωρικούς σχεδιασμένη) δολοφονία του ”ύποπτου” δίνει (ένα κάποιο) τέλος στη μαζική παραίσθηση.
Ο (φερόμενος ως) ”αρραβωνιαστικός” της κοπέλας καταλήγει να έχει σκοτώσει έναν άνθρωπο με ”έπαθλο” τη φωτογραφία μιας δεσποσύνης που δεν γνώριζε καλά καλά, έχοντας αποδεχτεί έναν ρόλο που δεν ήθελε και δεν είχε τη δύναμη να αρνηθεί, έχοντας ζήσει έναν έρωτα στο μυαλό του.
Το βιβλίο αυτό δίνει πολλές γροθιές στο στομάχι. Η εξιστόρηση των παράλληλων ιστοριών μέσα από λιτό και μεστό ταυτόχρονα λόγο, οι ζωηρές εικόνες που σχηματίζει ο συγγραφέας, οι έντονες αντιθέσεις (ο καυτός ήλιος φωτίζει και καίει τα πάντα εκτός από την αλήθεια και τους πραγματικούς ενόχους...), η σύγκρουση πραγματικού και μη πραγματικού, συντίθενται σε ένα αφήγημα που δεν δίνει καμιά λύτρωση.
Το βιβλίο δεν έχει ”happy end”, αλλά ο λόγος για τον οποίο θα εντυπωθεί στη μνήμη του αναγνώστη είναι η πολύ δυνατή και παραστατική πένα του Γκιγέρμο Αριάγα. Συνοπτικά, το ”Μια γλυκιά μυρωδιά θανάτου” είναι απ’ τις καλύτερες επιλογές της ξένης λογοτεχνίας.
Γκιγέρμο Αριάγα, ”Μια γλυκιά μυρωδιά θανάτου”, εκδόσεις ”Κέδρος”, σελ. 212, τιμή: 12 ευρώ.
