Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης: 10 χρόνια συνεισφοράς
Ομιλίες, ημερίδες, μουσικές βραδιές, αφηγήσεις και ενδιαφέρουσες εκθέσεις συνθέτουν το φετινό, επετειακό προφίλ του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης.
του Γιάννη Ασδραχά
«Το μουσείο ισλαμικής τέχνης είναι πιο δημοφιλές στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα», ειπώθηκε δικαίως στη χθεσινή συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε χθες με αφορμή τη συμπλήρωση της πρώτης δεκαετίας λειτουργίας του ελληνικού «θησαυροφυλακίου» της ισλαμικής τέχνης.
Τα εκθέματα που παρουσιάζονται στις προθήκες του μουσείου που στεγάζεται στο νεοκλασικό κτήριο της οδού Ασωμάτων, προέρχονται από τη συλλογή που συγκρότησε ο Αντώνης Μπενάκης στην Αίγυπτο κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Έκτοτε, η συλλογή που σήμερα αριθμεί 8000 αντικείμενα από την πρωτοϊσλαμική εποχή έως και την οθωμανική, δεν έπαψε συνεχώς να εμπλουτίζεται κυρίως από δωρεές.
Πρόκειται για δημιουργίες κεραμικής, μεταλλοτεχνίας, χρυσοχοΐας, υφαντικής ξυλογλυπτικής, υαλουργίας κ. α. όπου ανάμεσα τους βρίσκονται αντικείμενα μοναδικά παγκοσμίως.
Η συλλογή κατατάσσεται στη λίστα με τις δέκα κορυφαίες του είδους της σε όλο τον κόσμο. Δεν υπάρχει ενδεχόμενο να πραγματοποιηθεί έκθεση στα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου που να αφορά το πεδίο της Ισλαμικής τέχνης και να μην συμπεριλαμβάνονται τεχνουργήματα του ελληνικού μουσείου. Το είδαμε το 2012 στο μητροπολιτικό μουσείο της Νέας Υόρκης και στην έκθεση “Byzantium and Islam, Age of Transition”, όπου τριάντα αντικείμενα πέταξαν πάνω από τον Ατλαντικό.
Στο θέμα της προσέλευσης (100.000 κόσμου το έχουν επισκεφτεί μέχρι σήμερα) το μουσείο παρά το κεντρικό του σημείο, σε απόσταση αναπνοής από τον Κεραμικό και το Θησείο, απόκτησε ένα πιστό κοινό αλλά δεν έγινε πόλος έλξης σε ένα ευρύ κοινό. Και αυτό δεν οφείλεται στη ισχνή παρουσία του στην εκδηλωσιακή ατζέντα της πόλης. Τουναντίον, στις δραστηριότητες του συγκαταλέγονται εκδηλώσεις ποικίλου ενδιαφέροντος, όπως ομιλίες από Έλληνες και ξένους επιστήμονες και μελετητές, ημερίδες στο πλαίσιο εκθέσεων, μουσικές βραδιές και αφηγήσεις παραμυθιών, καθώς και ξεναγήσεις. Πιθανόν είναι να χρειάζεται ακόμα παιδαγωγική δουλειά στο να αποκτήσει η τέχνη του Ισλάμ το σωστό ορισμό στη μέση συνείδηση.
Όμως έχει κερδίσει ένα μεγάλο στοίχημα, ίσως το πιο σημαντικό. Από την πύλη του έχουν περάσει κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του 30000 μαθητές πολυπολιτισμικών σχολείων. Τα παιδιά ανακάλυψαν την ισλαμική τέχνη και διαμόρφωσαν μέσα από την παρατήρηση, το παιχνίδι και τη συζήτηση, μία ανοικτή αντίληψη. Μία γνωριμία που δεν μπολιάζει μόνο τη γενιά τους αλλά και τη προηγούμενη και την επόμενη μέσω της μετάγγισης της πληροφορίας και των εντυπώσεων στο οικογενειακό περιβάλλον.
Υπήρξε μία άτυχης συγκυρία για το μουσείο: η έλευση της κρίσης και των μνημονίων ελάχιστα χρόνια μετά τα εγκαίνια του. Αλλά όπως τόνισε χθες ο διευθυντής του μουσείου Μπενάκη Άγγελος Δεληβοριάς, «σε πείσμα των περιστάσεων δεν το βάζει κανείς κάτω. Στο μέλλον το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης θα εκτιμηθεί περισσότερο και τα πράγματα θα γίνουν από τις νεότερες γενιές». Διευκρίνισε επίσης ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι λειτουργεί μόνο τρεις ημέρες την εβδομάδα και η ελληνική μουσειακή πολιτική «δεν το έχει αγκαλιάσει ούτε το ενθαρρύνει».
Στο φθινοπωρινό εκθεσιακό πρόγραμμα του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης, το οποίο παρουσίασαν οι επιμελήτριες της συλλογής Ροζάννα Μπαλλιάν και Μίνα Μωραΐτου, ξεχωρίζει η έκθεση με έργα του ζωγράφου Θεόδωρου Ράλλη και με τίτλο «Με το βλέμμα στην Ανατολή» (Δεκέμβριος 2014 - Φεβρουάριος 2015).
Όπως σημειώνεται το καλλιτεχνικό έργο του Ράλλη, είναι εμπνευσμένο από την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή διαμορφωμένο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ρεύματος του Οριενταλισμού και εκτελεσμένο σύμφωνα με την ακαδημαϊκή τεχνική της γαλλικής σχολής.
Επιδίωξη της έκθεσης, η οποία θα απαρτίζεται από τρεις ενότητες (την πίστη στην Ανατολή, το χαρέμι και το λουτρό), είναι να αναπτυχθεί ένας «διάλογος» μεταξύ των αντικειμένων από τον υλικό πολιτισμό της Ανατολής και των έργων του Θεόδωρου Ράλλη. Αναλυτικά, θα παρουσιαστούν επιλεγμένοι πίνακες του καλλιτέχνη οι οποίοι θα συνδεθούν με τα εκθέματα του Μουσείου. Επίσης θα εκτεθούν έγγραφα που σχετίζονται με τη φοίτησή του στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, επιστολές και φωτογραφίες του εργαστηρίου του. Σε μία διαφορετική ανάγνωση η έκθεση θα μεταφέρει και το περιβάλλον που επηρέασε και τον Αντώνη Μπενάκη. Στόχος της είναι ο επισκέπτης να εξερευνήσει το «βλέμμα» της Δύσης προς την «άλλη» Ανατολή, καθώς την αναπαράστασή της, όπως έχει μελετηθεί μέχρι σήμερα.
*Στις 3 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί ομιλία της καθηγήτριας Νάντια - Μαρία Ελ – Σέικ με τίτλο «Το Βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες». Η εκδήλωση πραγματοποιείται με την ευκαιρία της ελληνικής μετάφρασης του βιβλίου της με τίτλο «Byzantium viewed by the Arabs» ( Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2013).
* Η έκδοση «Συλλογή Μαντώς και Λόντου Οικονομίδη από υαλί χρωματιστό» του Μουσείου Μπενάκη θα παρουσιαστεί στους χώρους του μουσείου στις 22 Οκτωβρίου. Στις σελίδες του βιβλίου δημοσιεύεται το σύνολο (περίπου 150 αντικείμενα) της σπάνιας συλλογής από γυάλινα αγγεία και οπαλίνες που η Μάντω και ο Λόντος Οικονομίδης συγκρότησαν τις δεκαετίες 1960-1970 και αργότερα δώρισαν στο Μουσείο Μπενάκη. Τα περισσότερα από τα έργα της δωρεάς είναι κατασκευασμένα τον 19ο αιώνα στα προάστια της Κωνσταντινούπολης.
* Επίσης θα παρουσιαστεί η διαδικτυακή έκθεση με τίτλο «Serving History» στην οποία θα παρουσιάζεται η σχέση της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο από το 1815 μέχρι και το 1920 μέσα σε δέκα ενότητες.
«Το μουσείο ισλαμικής τέχνης είναι πιο δημοφιλές στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα», ειπώθηκε δικαίως στη χθεσινή συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε χθες με αφορμή τη συμπλήρωση της πρώτης δεκαετίας λειτουργίας του ελληνικού «θησαυροφυλακίου» της ισλαμικής τέχνης.
Τα εκθέματα που παρουσιάζονται στις προθήκες του μουσείου που στεγάζεται στο νεοκλασικό κτήριο της οδού Ασωμάτων, προέρχονται από τη συλλογή που συγκρότησε ο Αντώνης Μπενάκης στην Αίγυπτο κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Έκτοτε, η συλλογή που σήμερα αριθμεί 8000 αντικείμενα από την πρωτοϊσλαμική εποχή έως και την οθωμανική, δεν έπαψε συνεχώς να εμπλουτίζεται κυρίως από δωρεές.
Πρόκειται για δημιουργίες κεραμικής, μεταλλοτεχνίας, χρυσοχοΐας, υφαντικής ξυλογλυπτικής, υαλουργίας κ. α. όπου ανάμεσα τους βρίσκονται αντικείμενα μοναδικά παγκοσμίως.
Η συλλογή κατατάσσεται στη λίστα με τις δέκα κορυφαίες του είδους της σε όλο τον κόσμο. Δεν υπάρχει ενδεχόμενο να πραγματοποιηθεί έκθεση στα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου που να αφορά το πεδίο της Ισλαμικής τέχνης και να μην συμπεριλαμβάνονται τεχνουργήματα του ελληνικού μουσείου. Το είδαμε το 2012 στο μητροπολιτικό μουσείο της Νέας Υόρκης και στην έκθεση “Byzantium and Islam, Age of Transition”, όπου τριάντα αντικείμενα πέταξαν πάνω από τον Ατλαντικό.
Στο θέμα της προσέλευσης (100.000 κόσμου το έχουν επισκεφτεί μέχρι σήμερα) το μουσείο παρά το κεντρικό του σημείο, σε απόσταση αναπνοής από τον Κεραμικό και το Θησείο, απόκτησε ένα πιστό κοινό αλλά δεν έγινε πόλος έλξης σε ένα ευρύ κοινό. Και αυτό δεν οφείλεται στη ισχνή παρουσία του στην εκδηλωσιακή ατζέντα της πόλης. Τουναντίον, στις δραστηριότητες του συγκαταλέγονται εκδηλώσεις ποικίλου ενδιαφέροντος, όπως ομιλίες από Έλληνες και ξένους επιστήμονες και μελετητές, ημερίδες στο πλαίσιο εκθέσεων, μουσικές βραδιές και αφηγήσεις παραμυθιών, καθώς και ξεναγήσεις. Πιθανόν είναι να χρειάζεται ακόμα παιδαγωγική δουλειά στο να αποκτήσει η τέχνη του Ισλάμ το σωστό ορισμό στη μέση συνείδηση.
Όμως έχει κερδίσει ένα μεγάλο στοίχημα, ίσως το πιο σημαντικό. Από την πύλη του έχουν περάσει κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του 30000 μαθητές πολυπολιτισμικών σχολείων. Τα παιδιά ανακάλυψαν την ισλαμική τέχνη και διαμόρφωσαν μέσα από την παρατήρηση, το παιχνίδι και τη συζήτηση, μία ανοικτή αντίληψη. Μία γνωριμία που δεν μπολιάζει μόνο τη γενιά τους αλλά και τη προηγούμενη και την επόμενη μέσω της μετάγγισης της πληροφορίας και των εντυπώσεων στο οικογενειακό περιβάλλον.
Υπήρξε μία άτυχης συγκυρία για το μουσείο: η έλευση της κρίσης και των μνημονίων ελάχιστα χρόνια μετά τα εγκαίνια του. Αλλά όπως τόνισε χθες ο διευθυντής του μουσείου Μπενάκη Άγγελος Δεληβοριάς, «σε πείσμα των περιστάσεων δεν το βάζει κανείς κάτω. Στο μέλλον το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης θα εκτιμηθεί περισσότερο και τα πράγματα θα γίνουν από τις νεότερες γενιές». Διευκρίνισε επίσης ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι λειτουργεί μόνο τρεις ημέρες την εβδομάδα και η ελληνική μουσειακή πολιτική «δεν το έχει αγκαλιάσει ούτε το ενθαρρύνει».
Στο φθινοπωρινό εκθεσιακό πρόγραμμα του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης, το οποίο παρουσίασαν οι επιμελήτριες της συλλογής Ροζάννα Μπαλλιάν και Μίνα Μωραΐτου, ξεχωρίζει η έκθεση με έργα του ζωγράφου Θεόδωρου Ράλλη και με τίτλο «Με το βλέμμα στην Ανατολή» (Δεκέμβριος 2014 - Φεβρουάριος 2015).
Όπως σημειώνεται το καλλιτεχνικό έργο του Ράλλη, είναι εμπνευσμένο από την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή διαμορφωμένο στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ρεύματος του Οριενταλισμού και εκτελεσμένο σύμφωνα με την ακαδημαϊκή τεχνική της γαλλικής σχολής.
Επιδίωξη της έκθεσης, η οποία θα απαρτίζεται από τρεις ενότητες (την πίστη στην Ανατολή, το χαρέμι και το λουτρό), είναι να αναπτυχθεί ένας «διάλογος» μεταξύ των αντικειμένων από τον υλικό πολιτισμό της Ανατολής και των έργων του Θεόδωρου Ράλλη. Αναλυτικά, θα παρουσιαστούν επιλεγμένοι πίνακες του καλλιτέχνη οι οποίοι θα συνδεθούν με τα εκθέματα του Μουσείου. Επίσης θα εκτεθούν έγγραφα που σχετίζονται με τη φοίτησή του στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού, επιστολές και φωτογραφίες του εργαστηρίου του. Σε μία διαφορετική ανάγνωση η έκθεση θα μεταφέρει και το περιβάλλον που επηρέασε και τον Αντώνη Μπενάκη. Στόχος της είναι ο επισκέπτης να εξερευνήσει το «βλέμμα» της Δύσης προς την «άλλη» Ανατολή, καθώς την αναπαράστασή της, όπως έχει μελετηθεί μέχρι σήμερα.
*Στις 3 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί ομιλία της καθηγήτριας Νάντια - Μαρία Ελ – Σέικ με τίτλο «Το Βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες». Η εκδήλωση πραγματοποιείται με την ευκαιρία της ελληνικής μετάφρασης του βιβλίου της με τίτλο «Byzantium viewed by the Arabs» ( Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2013).
* Η έκδοση «Συλλογή Μαντώς και Λόντου Οικονομίδη από υαλί χρωματιστό» του Μουσείου Μπενάκη θα παρουσιαστεί στους χώρους του μουσείου στις 22 Οκτωβρίου. Στις σελίδες του βιβλίου δημοσιεύεται το σύνολο (περίπου 150 αντικείμενα) της σπάνιας συλλογής από γυάλινα αγγεία και οπαλίνες που η Μάντω και ο Λόντος Οικονομίδης συγκρότησαν τις δεκαετίες 1960-1970 και αργότερα δώρισαν στο Μουσείο Μπενάκη. Τα περισσότερα από τα έργα της δωρεάς είναι κατασκευασμένα τον 19ο αιώνα στα προάστια της Κωνσταντινούπολης.
* Επίσης θα παρουσιαστεί η διαδικτυακή έκθεση με τίτλο «Serving History» στην οποία θα παρουσιάζεται η σχέση της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο από το 1815 μέχρι και το 1920 μέσα σε δέκα ενότητες.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ
Η λίστα εκδηλώσεων και εκθέσεων του Μουσείου
Η λίστα εκδηλώσεων και εκθέσεων του Μουσείου
