Θεσσαλονίκη 1912-2012: Ένας αιώνας αρχιτεκτονικής στο Μουσείο Μπενάκη

Ένας αιώνας πέρασε από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Η συμπρωτεύουσα γιορτάζει αυτά τα εκατό χρόνια από την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος με πολλές εκδηλώσεις. Μία από αυτές φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη, στο οποίο από τις 18 Οκτωβρίου θα έχουμε την ευκαιρία να συναντήσουμε την αρχιτεκτονική μιας ολόκληρης εκατονταετίας, στο πλαίσιο της έκθεσης «Θεσσαλονίκη 1912-2012: Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας».

Από το 1912, η αλλαγή της εικόνας της πόλης υπήρξε πολυσήμαντη, πολυδιάστατη και ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Γεγονότα, όπως ο A' Παγκόσμιος Πόλεμος, η μεγάλη πυρκαγιά του 1917, η μελέτη και η εφαρμογή του νέου σχεδίου, η ανοικοδόμηση, η μεταπολεμική ανασυγκρότηση, τα μεγάλα έργα της δεκαετίας 1955-1965, η ίδρυση της Πολυτεχνικής Σχολής και οι γενικοί οικοδομικοί κανονισμοί αποτελούν ορόσημα στην εξέλιξη του αστικού χώρου της Θεσσαλονίκης.

Παράλληλα, αποτελούν και αφετηρίες για μια διεξοδική ανάλυση και παρουσίαση της αρχιτεκτονικής της. H μετεξέλιξη του εκλεκτισμού –κυρίαρχου αρχιτεκτονικού ρεύματος στη Θεσσαλονίκη κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας– σε μια ποικιλία τύπων και μορφών στενά συνδεδεμένων με την νεοελληνική πραγματικότητα, αλλά και τη διεθνή αρχιτεκτονική επικαιρότητα (μοντέρνο κίνημα, Art Déco), σηματοδοτεί τη σταδιακή μεταβολή μιας πόλης, πάντοτε ανοιχτής σε νέες ιδέες.

H έκθεση έχει ως στόχο να παρουσιάσει την εικονογραφία της συμπρωτεύουσας, μέσα από τα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά των κτηρίων της. Βασικό κριτήριο της επιλογής των έργων που παρουσιάζονται αποτελεί η αντιπροσωπευτική τους ικανότητα ως προς έναν ορισμένο κτηριακό τύπο ή αρχιτεκτονικό ρυθμό, η πρωτοτυπία, η ταυτότητα του φορέα-ιδιοκτήτη και η σημασία της εντολής στην παραγωγή του αρχιτεκτονικού έργου.



Τα κτήρια που προβάλλονται, καταδεικνύουν τις δυνατότητες που θα είχε η Θεσσαλονίκη να εξελιχθεί σε μια πόλη, διαφορετική από τη σημερινή, εάν αυτά τα κτίρια αποτελούσαν την πλειοψηφία και όχι τη μειοψηφία στις τελικές επιλογές φορέων και ιδιοκτητών.

Κάθε περίοδος συνθέτει μια ενότητα της έκθεσης, στην οποία είναι φανερή η κυρίαρχη τάση στην αρχιτεκτονική της πόλης. H μετάβαση από τη μια περίοδο στην άλλη αποκαλύπτει μια διαφορετική πόλη σε συνύπαρξη ή αντιπαράθεση με την προηγούμενη. Η παρουσίαση επικεντρώνεται κυρίως στο υλοποιημένο έργο, ενώ βασικός στόχος της έρευνας ήταν ο εντοπισμός πρωτότυπου υλικού, σχεδίων και φωτογραφιών από την εποχή αποπεράτωσης των κτηρίων, ώστε να είναι ορατό το αποτέλεσμα της αρχιτεκτονικής πρόθεσης και της εγγραφής του κτηρίου στο αστικό τοπίο.

H έρευνα στο αρχείο της Πολεοδομίας Θεσσαλονίκης, στα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, σε φωτογραφικά και σε προσωπικά αρχεία αρχιτεκτόνων, καθώς και η αποδελτίωση του ημερήσιου και περιοδικού τύπου έφερε στο φως άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία και υπέδειξε αρχιτέκτονες με αξιόλογο αρχιτεκτονικό έργο. Εν τούτοις, οι ελλείψεις και οι παραλείψεις σε μια τέτοια προσπάθεια ήταν αναπόφευκτες. Ιδιαίτερα στις τελευταίες δεκαετίες, όπου τα κτήρια δεν έχουν ακόμη καταγραφεί στη συλλογική μνήμη ως γεγονότα του αστικού χώρου, όπως αναφέρει το δελτίο τύπου της έκθεσης, η επιλογή ήταν δυσχερής όσο και πρώιμη.

Info:
Έκθεση: Θεσσαλονίκη 1912-2012-Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας
Μουσείο Μπενάκη, Κτίριο οδού Πειραιώς
Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, τηλ: 210 3453111
Διάρκεια: 18 Οκτωβρίου – 25 Νοεμβρίου 2012
Τη μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη της έκθεσης έχει ο Βασίλης Κολώνας (αρχιτέκτων, ιστορικός της αρχιτεκτονικής), σε συνεργασία με την MSc Σωτηρία Αλεξιάδου (αρχιτέκτων).