Damien Hirst: Το τρομερό παιδί της μοντέρνας τέχνης στο Μπενάκη

του Γιάννη Ασδραχά

«New Religion» (Νέα Θρησκεία) είναι ο τίτλος της έκθεσης του Ντάμιεν Χιρστ, αυτού του τρομερού παιδιού από τα εργατικά στρώματα του Μπρίστολ, του οποίου το όνομα σήμερα βρίσκεται πρώτο στη λίστα των πλουσιότερων καλλιτεχνών του Ηνωμένου Βασιλείου. Η έκθεση ύστερα από την πετυχημένη διαδρομή της στο «Μακεδονικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης» μετακομίζει στην Αθήνα, στο Μουσείο Μπενάκη, σε ένα «ιδανικό χώρο» σύμφωνα με την κρίση της επιμελήτριας Άρτεμις Ποταμιάνου.

Ο 45χρόνος σήμερα εικαστικός έχει ένα «γούρι», τον αριθμό δύο. Πάνω του αντανακλάται η επιμονή και η θέληση του. Στη ζωή του τις περισσότερες φορές κατάφερε να κατακτήσει με την δεύτερη φορά τους στόχους του. Το εικαστικό ημερολόγιο, από την δεκαετία του 1990, είναι γεμάτο με αναφορές στο έργο του αλλά και τον ίδιο. Ο αυστραλός καρχαρίας του που πλέει σε μία γυάλα φορμόλης -έργο του 1991- βρίσκεται σήμερα στο ναό της μοντέρνας τέχνη το «Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης».

Στο έργο του διάσημου εκπροσώπου της “britArt” κυριαρχούν ο θάνατος, η αποσύνθεση από την μία αλλά και η ύλη με υψηλή εσωτερική αξία. Παράδειγμα το έργο του «Για την Αγάπη του Θέου», ένα κρανίο ενός αφανούς που έζησε στα τέλη του 18ου αιώνα διακοσμημένο σε όλη του την επιφάνεια -εκτός από τα δόντια- με 8.601 διαμάντια συνολικού βάρους 1,106 καρατιών.

Ο Ντάμιεν Χιρστ δεν είναι μόνο καλλιτέχνης αλλά γνωρίζει τους μηχανισμούς της τέχνης, έχοντας τις ιδιότητες του επιχειρηματία και του συλλέκτη. Μία νεκροκεφαλή, ζωγραφιστή αυτή τη φορά σε γκρίζους τόνους σε μαύρο φόντο, αντικρίζει ο επισκέπτης της έκθεσης. Στο έργο με τίτλο «The Skull Beneath the Skin» το πολύτιμο ορυκτό είναι παρόν, αυτή τη φορά στη θέση των δοντιών, που είναι καλυμμένα με διαμαντόσκονη.

Στην έκθεση του -η οποία αποτελεί μία εγκατάσταση, όπου ο ίδιος έχει επιλέξει το πώς θα προβάλλονται οι ενότητες των 48 έργων που την αποτελούν- ενώνει το θεματικό χάσμα ανάμεσα στην θρησκεία και την επιστήμη. Σύμφωνα με τον καλλιτέχνη και όπως τονίζει η Άρτεμις Ποταμιάνου «όταν ο άνθρωπος επιζητά την αθανασία ψάχνει στην θρησκεία ή την επιστήμη». Και στις δύο περιπτώσεις κανείς δεν ζητά αποδείξεις. Πράγμα που πιστεύει ο καλλιτέχνης θα έπρεπε να συμβαίνει και με την τέχνη. 

Οι δύο αίθουσες όπου ξεδιπλώνεται η κατά Ντάμιεν Χιρστ «Νέα Θρησκεία», αν αφαιρεθεί το εννοιολογικό εικαστικό υπόβαθρο, θυμίζουν φουαγιέ φαρμακευτικής εταιρείας σε συνδυασμό με κατάστημα αντικειμένων θρησκευτικής χρήσης. Ένα ταμπλό με στοιχισμένα εκατοντάδες φάρμακα –σε όλες τις μορφές- που βρίσκονται σε χρήση, με μία κοντινή παρατήρηση ο θεατής ανακαλύπτει πως είναι ομαδοποιημένα κάτω από τους τίτλους των κεφαλαίων της «Καινής Διαθήκης» που αφορούν την πορεία προς τον Γολγοθά του Ιησού.
 
Στο “The Last Supper” ένας χάρτης της Γης είναι χωρισμένος σε δώδεκα περιοχές κάθε μία εκ των οποίων έχει πάρει το όνομα ενός Αποστόλου, με τις ΗΠΑ να εχουν το όνομα του Ισκαριώτη ενώ το Ισραήλ του Ιησού. Στο γράφημα «The Holy Trinity» τα μέλη της Αγίας Τριάδας παρουσιάζονται ως ένα στατιστικό διάγραμμα.

Στο κέντρο της δεύτερης αίθουσας βρίσκεται μία κιβωτός μεταφοράς. Ένα λευκό κουτί με συρτάρια από τα οποία εξέχουν οι θήκες που θεωρητικά λειτουργούν ως χώρος αποθήκευσης και μεταφοράς των έργων της έκθεσης. Το κουβούκλιο κλείνει με μία γυάλινη επιφάνεια που συνάμα καλύπτει τέσσερις θέσεις για «εύθραυστα» αντικείμενα το οποία είναι παραταγμένα πάνω σε μία απομίμηση εκκλησιαστικής τράπεζας. Πρόκειται για μία «ιερή καρδία» -προσφιλές θέμα στην εκκλησιαστική τέχνη των Ρωμαιοκαθολικών- από καθαρό ασήμι.

Στο ζωτικό οργάνου του ανθρώπινου σώματος είναι καρφωμένες ιατρικές σύριγγες και ξυράφια. Δίπλα του ένας λευκός σταυρός που στις ακτίνες του είναι προσαρμοσμένα φαρμακευτικά σκευάσματα προς κατάποση. Δίπλα του ένα τεράστιο λευκό χάπι που αναγάγει στην καθολική μετάληψη και το εκμαγείο του κρανίου ενός κοριτσιού από καθαρό ασήμι βαμένο μαύρο. Αριστερά ένας σταυρός που σε κάθε του ακτίνα βρίσκονται φωτογραφίες τραυμάτων στα ίδια σημεία της σταύρωσης.

Σε μικρό χρονικό διάστημα αναμένεται να εγκαινιαστούν ταυτόχρονα εκθέσεις στις μεγάλες πρωτεύουσες του κόσμου, και την Ελλάδα, με νέα έργα του Βρετανού καλλιτέχνη.

INFO
«New Religion» (Νέα Θρησκεία) Ντέμιαν Χιρστ
Μουσείο Μπενάκη Κτίριο οδού Πειραιώς
Διάρκεια: Ως 27 Νοεμβρίου