Αναγνώστες και best sellers στα ράφια των βιβλιοπωλείων
Τι συμβαίνει αυτές τις μέρες στους διαδρόμους των βιβλιοπωλείων; Τι κατεβάζουμε περισσότερο από τα ράφια, και ποια βιβλία παίρνουμε τελικά στο σπίτι; Πόσο «δυναμώνουν» την κουλτούρα του βιβλίου οι πολλές και ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις και τα χαριτωμένα café των μεγάλων βιβλιοπωλείων; Τρεις άνθρωποι που δουλεύουν καθημερινά ανάμεσα σε πανύψηλα, πολύχρωμα ράφια απαντούν… και αισιοδοξούν.
Αναγνώστες… σε κρίση
«Ο κόσμος στρέφεται κατά βάση σε οικονομικά βιβλία» λέει η Μαρία Κοκκίνη, διευθύντρια του βιβλιοπωλείου Ιανός της Σταδίου. «Αναζητά παλαιότερες εκδόσεις, και βέβαια προσφορές, οι οποίες γίνονται ακόμα και σε βιβλία διετίας. Το βασικό είναι να έχεις καλή λογοτεχνία σε καλή τιμή. Δεν έχει καμία αξία να βάλεις ένα κακό βιβλίο σε πάρα πολύ καλή τιμή. Και βέβαια, αυτό που προέχει είναι η εξυπηρέτηση του πελάτη: να κατανοήσεις τι αναζητά, για να μπορέσεις να τον καθοδηγήσεις να επιλέξει το σωστό βιβλίο».
Από την πλευρά του, ο Θοδωρής Βασιλόπουλος, γενικός διευθυντής και ένας εκ των ιδιοκτητών των Βιβλιοπωλείων Ευριπίδης παρατηρεί ότι «παρ’ ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η παραγωγή ποιοτικών βιβλίων, αυτό δεν οδήγησε στην αναμενόμενη αύξηση της ανάγνωσης. Η κρίση έχει επηρεάσει την κατανάλωση, και κατά συνέπεια την εκδοτική παραγωγή».
«Αναμφισβήτητα, η κρίση έχει επηρεάσει τις πωλήσεις» λέει ο Στέφανος Τζίφος, υπεύθυνος του τμήματος λογοτεχνίας στο Βιβλιοπωλείο Πολιτεία. «Αυτό που δεν έχει επηρεάσει είναι η επισκεψιμότητα του βιβλιοπωλείου. Όσος κόσμος έμπαινε στην Πολιτεία, τόσος μπαίνει –ίσως και λίγο περισσότερος. Υπάρχει και αυτό που λέμε «πιστό κοινό»: άνθρωποι που μας εμπιστεύονται, που έρχονται στο βιβλιοπωλείο χωρίς να ψάχνουν κάτι συγκεκριμένο, και μας ζητούν να τους προτείνουμε εμείς ενδιαφέροντα αναγνώσματα». Ενδιαφέρον, έχει, επίσης το γεγονός ότι αν και το online βιβλιοπωλείο της Πολιτείας πηγαίνει καλά τα τελευταία χρόνια, απέχει ακόμα πάρα πολύ από το να πλησιάσει την κίνηση του ‘φυσικού’ βιβλιοπωλείου, όπως μας ενημερώνει ο κ. Τζίφος. Προτιμάμε, απ’ ό,τι φαίνεται, ακόμα την «φυσική επαφή» και την μυρωδιά του βιβλιοπωλείου.
Και τι διαβάζουμε, όταν διαβάζουμε;
«Η λογοτεχνία είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από τα υπόλοιπα είδη, αυτό δεν έχει επηρεαστεί» λέει ο κ. Τζίφος. «Υπάρχει σίγουρα μια κάμψη στα ευπώλητα, σε απόλυτους αριθμούς: αν ένα best seller πριν από τρία χρόνια πουλούσε για παράδειγμα χίλια αντίτυπα, τώρα πουλάει τα μισά. Αυτή η μείωση παρατηρείται ακόμα πιο έντονη στα ελληνικά ευπώλητα. Πάντως, η λογοτεχνία παραμένει στην κορυφή της ζήτησης. Ακολουθούν η εκλαϊκευμένη επιστήμη και φιλοσοφία, και το οικονομικό δοκίμιο».
Η λογοτεχνία, ελληνική και ξενόγλωσση, μαζί με το παιδικό βιβλίο, συγκαταλέγονται στις πρώτες προτιμήσεις των αναγνωστών σύμφωνα με τον κ. Βασιλόπουλο, ο οποίος προσθέτει ότι «παρατηρήθηκε για ένα μεγάλο διάστημα άνοδος στην πώληση των εκλαϊκευμένων βιβλίων με θεματική την οικονομική κρίση και την πολιτική, που τώρα έχει αρχίσει να φθίνει».
«Η λογοτεχνία, ελληνική και παγκόσμια, έχει αναμφίβολα τον πρώτο λόγο» συμφωνεί η κ. Κοκκίνη. «Όσο για τα είδη της, σε μεγάλη έξαρση βρίσκεται τον τελευταίο καιρό η ερωτική λογοτεχνία. Δεύτερο έρχεται το αστυνομικό μυθιστόρημα, που γνωρίζει νέες δόξες αφού ξέφυγε από την σφαίρα του «ανδρικού αναγνώσματος» και πλέον το ζητάει πάρα πολύ το γυναικείο κοινό, το οποίο είναι πολύ μεγάλο.
»Είχαμε μια έκρηξη τον τελευταίο ενάμισι χρόνο στο σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα, το οποίο όμως κούρασε γρήγορα, με το επαναλαμβανόμενο μοντέλο του. Πλέον βλέπουμε το ισραηλινό, αλλά και το τούρκικο αστυνομικό μυθιστόρημα, να κερδίζουν έδαφος. Γενικώς, η αγορά του αστυνομικού μυθιστορήματος έχει αλλάξει πολύ, είναι πολύ περισσότεροι πια οι τίτλοι. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι οι κλασικές υπογραφές χάνουν ποτέ την αξία τους: Άγκαθα Κρίστι και Τζον Λε Καρέ ζητά πάντα πάρα πολύς κόσμος.
»Μετά τη λογοτεχνία, το δεύτερο δημοφιλέστερο είναι το πολιτικό και οικονομικό δοκίμιο, όπως εύκολα θα μαντεύατε. Προσπαθεί να βγάλει μια άκρη ο κόσμος, πράγμα που δεν είναι καθόλου εύκολο. Κάπως έτσι, ερχόμαστε στην τρίτη δημοφιλέστερη κατηγορία, που είναι τα βιβλία αυτοβελτίωσης και ψυχολογίας» καταλήγει χαμογελώντας.
Η μεγάλη επιστροφή στους διαδρόμους του βιβλιοπωλείου
Η εξωστρέφεια που επιδεικνύουν τα τελευταία χρόνια τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, με πληθώρα εκδηλώσεων, λογοτεχνικές συζητήσεις, όμορφα café, λέσχες ανάγνωσης, μίνι συναυλίες και προβολές ταινιών, έχει αναμφίβολα δώσει μεγάλη ώθηση στο βιβλίο και την δημοφιλία του.
«Η δική μας εμπειρία από τις Λέσχες Ανάγνωσης του Ευριπίδη, το πλήθος των παρουσιάσεων βιβλίων για μεγάλους και μικρούς που διοργανώνουμε εδώ και χρόνια, οι εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής που φιλοξενούμε μας έχουν αποδείξει ότι όλες αυτές οι ενέργειες ενισχύουν τη σχέση μας με τους πελάτες, γεγονός που αυξάνει τις επισκέψεις τους. Σε συνάρτηση δε με το φιλόξενο café του Ευριπίδη στη Στοά, θα λέγαμε ότι πολλοί πελάτες μας έχουν αποκτήσει το στέκι τους» λέει ο κ. Βασιλόπουλος.
«Οι εκδηλώσεις βοηθούν σίγουρα πάρα πολύ, στο να βάλουν κατ’ αρχάς τον κόσμο στο βιβλιοπωλείο» λέει η κ. Κοκκίνη, του Ιανού. «Είναι πολύ σημαντικό, το πιο απαραίτητο για εμένα, να μπορείς να συνομιλήσεις ως αναγνώστης με τον δημιουργό του βιβλίου. Έπειτα, οι εκδηλώσεις αυτές συνδέουν το βιβλίο με άλλες τέχνες, όπως η μουσική, και με άλλα ενδιαφέροντα. Το αν εκτός από την επισκεψιμότητα βοηθούν και τις πωλήσεις, είναι κάτι που εξαρτάται από την εκάστοτε εκδήλωση, κι εδώ που τα λέμε είναι δευτερεύον: Το βασικό είναι να μπουν οι άνθρωποι στα βιβλιοπωλεία. Τώρα, αν μπουν δέκα και αγοράσουν οι πέντε, είναι κέρδος. Δεν είναι, όμως, αυτό το ζητούμενο.
»Το θέμα είναι η γνωριμία με το βιβλιοπωλείο, ειδικά για τα παιδιά. Έχουμε παιδιά που έρχονται στον Ιανό επτά-οκτώ χρόνια συνεχόμενα, μεγάλωσαν μαζί μας. Έμαθαν να ξεχωρίζουν τα βιβλία, να έχουν άποψη. Το παιδικό βιβλίο έχει σίγουρα μέλλον. Αρκεί οι γονείς να βάλουν τα παιδιά στη διαδικασία να διαβάζουν –όχι απαραίτητα ξεκινώντας από τα κλασικά, αλλά καλλιεργώντας το «μικρόβιο» της ανάγνωσης, μέχρι να καταλήξει το παιδί μόνο του στο είδος που θα προτιμά να διαβάζει. Ακόμα και αν η επίσκεψη στο βιβλιοπωλείο γίνει με αφορμή μια σαββατιάτικη βόλτα, κέρδος θα είναι».
Το μέλλον διαγράφεται λαμπρό;
Κλείνοντας, ρωτάω την κ. Κοκκίνη αν είναι αισιόδοξη για το μέλλον. «Είμαι πάντα αισιόδοξη» μου απαντά. «Όσο υπάρχουν βιβλιοπωλεία που κάνουν καλά την δουλειά τους, που συμπεριφέρονται στον πελάτη όπως θα ήθελαν να τους συμπεριφερθούν, που τον βοηθούν να διαλέξει το σωστό βιβλίο, χωρίς να τον πιέζουν να αγοράσει κάτι, αφήνοντάς τον να ρίξει μια ματιά και να έρθει ίσως την επόμενη φορά –δεν είναι μαρούλι το βιβλίο, ούτε ρούχο. Εν τέλει, αισιοδοξία και καλή διάθεση χρειάζεται, και να αγαπάς αυτό που κάνεις, και όλα μπαίνουν σε μια σειρά».
Αναγνώστες… σε κρίση
«Ο κόσμος στρέφεται κατά βάση σε οικονομικά βιβλία» λέει η Μαρία Κοκκίνη, διευθύντρια του βιβλιοπωλείου Ιανός της Σταδίου. «Αναζητά παλαιότερες εκδόσεις, και βέβαια προσφορές, οι οποίες γίνονται ακόμα και σε βιβλία διετίας. Το βασικό είναι να έχεις καλή λογοτεχνία σε καλή τιμή. Δεν έχει καμία αξία να βάλεις ένα κακό βιβλίο σε πάρα πολύ καλή τιμή. Και βέβαια, αυτό που προέχει είναι η εξυπηρέτηση του πελάτη: να κατανοήσεις τι αναζητά, για να μπορέσεις να τον καθοδηγήσεις να επιλέξει το σωστό βιβλίο».
Από την πλευρά του, ο Θοδωρής Βασιλόπουλος, γενικός διευθυντής και ένας εκ των ιδιοκτητών των Βιβλιοπωλείων Ευριπίδης παρατηρεί ότι «παρ’ ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η παραγωγή ποιοτικών βιβλίων, αυτό δεν οδήγησε στην αναμενόμενη αύξηση της ανάγνωσης. Η κρίση έχει επηρεάσει την κατανάλωση, και κατά συνέπεια την εκδοτική παραγωγή».
«Αναμφισβήτητα, η κρίση έχει επηρεάσει τις πωλήσεις» λέει ο Στέφανος Τζίφος, υπεύθυνος του τμήματος λογοτεχνίας στο Βιβλιοπωλείο Πολιτεία. «Αυτό που δεν έχει επηρεάσει είναι η επισκεψιμότητα του βιβλιοπωλείου. Όσος κόσμος έμπαινε στην Πολιτεία, τόσος μπαίνει –ίσως και λίγο περισσότερος. Υπάρχει και αυτό που λέμε «πιστό κοινό»: άνθρωποι που μας εμπιστεύονται, που έρχονται στο βιβλιοπωλείο χωρίς να ψάχνουν κάτι συγκεκριμένο, και μας ζητούν να τους προτείνουμε εμείς ενδιαφέροντα αναγνώσματα». Ενδιαφέρον, έχει, επίσης το γεγονός ότι αν και το online βιβλιοπωλείο της Πολιτείας πηγαίνει καλά τα τελευταία χρόνια, απέχει ακόμα πάρα πολύ από το να πλησιάσει την κίνηση του ‘φυσικού’ βιβλιοπωλείου, όπως μας ενημερώνει ο κ. Τζίφος. Προτιμάμε, απ’ ό,τι φαίνεται, ακόμα την «φυσική επαφή» και την μυρωδιά του βιβλιοπωλείου.
Και τι διαβάζουμε, όταν διαβάζουμε;
«Η λογοτεχνία είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από τα υπόλοιπα είδη, αυτό δεν έχει επηρεαστεί» λέει ο κ. Τζίφος. «Υπάρχει σίγουρα μια κάμψη στα ευπώλητα, σε απόλυτους αριθμούς: αν ένα best seller πριν από τρία χρόνια πουλούσε για παράδειγμα χίλια αντίτυπα, τώρα πουλάει τα μισά. Αυτή η μείωση παρατηρείται ακόμα πιο έντονη στα ελληνικά ευπώλητα. Πάντως, η λογοτεχνία παραμένει στην κορυφή της ζήτησης. Ακολουθούν η εκλαϊκευμένη επιστήμη και φιλοσοφία, και το οικονομικό δοκίμιο».
Η λογοτεχνία, ελληνική και ξενόγλωσση, μαζί με το παιδικό βιβλίο, συγκαταλέγονται στις πρώτες προτιμήσεις των αναγνωστών σύμφωνα με τον κ. Βασιλόπουλο, ο οποίος προσθέτει ότι «παρατηρήθηκε για ένα μεγάλο διάστημα άνοδος στην πώληση των εκλαϊκευμένων βιβλίων με θεματική την οικονομική κρίση και την πολιτική, που τώρα έχει αρχίσει να φθίνει».
«Η λογοτεχνία, ελληνική και παγκόσμια, έχει αναμφίβολα τον πρώτο λόγο» συμφωνεί η κ. Κοκκίνη. «Όσο για τα είδη της, σε μεγάλη έξαρση βρίσκεται τον τελευταίο καιρό η ερωτική λογοτεχνία. Δεύτερο έρχεται το αστυνομικό μυθιστόρημα, που γνωρίζει νέες δόξες αφού ξέφυγε από την σφαίρα του «ανδρικού αναγνώσματος» και πλέον το ζητάει πάρα πολύ το γυναικείο κοινό, το οποίο είναι πολύ μεγάλο.
»Είχαμε μια έκρηξη τον τελευταίο ενάμισι χρόνο στο σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα, το οποίο όμως κούρασε γρήγορα, με το επαναλαμβανόμενο μοντέλο του. Πλέον βλέπουμε το ισραηλινό, αλλά και το τούρκικο αστυνομικό μυθιστόρημα, να κερδίζουν έδαφος. Γενικώς, η αγορά του αστυνομικού μυθιστορήματος έχει αλλάξει πολύ, είναι πολύ περισσότεροι πια οι τίτλοι. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι οι κλασικές υπογραφές χάνουν ποτέ την αξία τους: Άγκαθα Κρίστι και Τζον Λε Καρέ ζητά πάντα πάρα πολύς κόσμος.
»Μετά τη λογοτεχνία, το δεύτερο δημοφιλέστερο είναι το πολιτικό και οικονομικό δοκίμιο, όπως εύκολα θα μαντεύατε. Προσπαθεί να βγάλει μια άκρη ο κόσμος, πράγμα που δεν είναι καθόλου εύκολο. Κάπως έτσι, ερχόμαστε στην τρίτη δημοφιλέστερη κατηγορία, που είναι τα βιβλία αυτοβελτίωσης και ψυχολογίας» καταλήγει χαμογελώντας.
Η μεγάλη επιστροφή στους διαδρόμους του βιβλιοπωλείου
Η εξωστρέφεια που επιδεικνύουν τα τελευταία χρόνια τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, με πληθώρα εκδηλώσεων, λογοτεχνικές συζητήσεις, όμορφα café, λέσχες ανάγνωσης, μίνι συναυλίες και προβολές ταινιών, έχει αναμφίβολα δώσει μεγάλη ώθηση στο βιβλίο και την δημοφιλία του.
«Η δική μας εμπειρία από τις Λέσχες Ανάγνωσης του Ευριπίδη, το πλήθος των παρουσιάσεων βιβλίων για μεγάλους και μικρούς που διοργανώνουμε εδώ και χρόνια, οι εκθέσεις φωτογραφίας και ζωγραφικής που φιλοξενούμε μας έχουν αποδείξει ότι όλες αυτές οι ενέργειες ενισχύουν τη σχέση μας με τους πελάτες, γεγονός που αυξάνει τις επισκέψεις τους. Σε συνάρτηση δε με το φιλόξενο café του Ευριπίδη στη Στοά, θα λέγαμε ότι πολλοί πελάτες μας έχουν αποκτήσει το στέκι τους» λέει ο κ. Βασιλόπουλος.
«Οι εκδηλώσεις βοηθούν σίγουρα πάρα πολύ, στο να βάλουν κατ’ αρχάς τον κόσμο στο βιβλιοπωλείο» λέει η κ. Κοκκίνη, του Ιανού. «Είναι πολύ σημαντικό, το πιο απαραίτητο για εμένα, να μπορείς να συνομιλήσεις ως αναγνώστης με τον δημιουργό του βιβλίου. Έπειτα, οι εκδηλώσεις αυτές συνδέουν το βιβλίο με άλλες τέχνες, όπως η μουσική, και με άλλα ενδιαφέροντα. Το αν εκτός από την επισκεψιμότητα βοηθούν και τις πωλήσεις, είναι κάτι που εξαρτάται από την εκάστοτε εκδήλωση, κι εδώ που τα λέμε είναι δευτερεύον: Το βασικό είναι να μπουν οι άνθρωποι στα βιβλιοπωλεία. Τώρα, αν μπουν δέκα και αγοράσουν οι πέντε, είναι κέρδος. Δεν είναι, όμως, αυτό το ζητούμενο.
»Το θέμα είναι η γνωριμία με το βιβλιοπωλείο, ειδικά για τα παιδιά. Έχουμε παιδιά που έρχονται στον Ιανό επτά-οκτώ χρόνια συνεχόμενα, μεγάλωσαν μαζί μας. Έμαθαν να ξεχωρίζουν τα βιβλία, να έχουν άποψη. Το παιδικό βιβλίο έχει σίγουρα μέλλον. Αρκεί οι γονείς να βάλουν τα παιδιά στη διαδικασία να διαβάζουν –όχι απαραίτητα ξεκινώντας από τα κλασικά, αλλά καλλιεργώντας το «μικρόβιο» της ανάγνωσης, μέχρι να καταλήξει το παιδί μόνο του στο είδος που θα προτιμά να διαβάζει. Ακόμα και αν η επίσκεψη στο βιβλιοπωλείο γίνει με αφορμή μια σαββατιάτικη βόλτα, κέρδος θα είναι».
Το μέλλον διαγράφεται λαμπρό;
Κλείνοντας, ρωτάω την κ. Κοκκίνη αν είναι αισιόδοξη για το μέλλον. «Είμαι πάντα αισιόδοξη» μου απαντά. «Όσο υπάρχουν βιβλιοπωλεία που κάνουν καλά την δουλειά τους, που συμπεριφέρονται στον πελάτη όπως θα ήθελαν να τους συμπεριφερθούν, που τον βοηθούν να διαλέξει το σωστό βιβλίο, χωρίς να τον πιέζουν να αγοράσει κάτι, αφήνοντάς τον να ρίξει μια ματιά και να έρθει ίσως την επόμενη φορά –δεν είναι μαρούλι το βιβλίο, ούτε ρούχο. Εν τέλει, αισιοδοξία και καλή διάθεση χρειάζεται, και να αγαπάς αυτό που κάνεις, και όλα μπαίνουν σε μια σειρά».
