Tolkien goes to Hollywood: Από τις σελίδες… στις οθόνες
του Γιώργου Κόκουβα
Πώς ξεπήδησε ο Φρόντο, ο Γκάνταλφ κι η παρέα τους από τα βιβλία του Τόλκιν, για να καταλήξουν στα επικά πλατό της Νέας Ζηλανδίας, υπό την σκηνοθετική μπαγκέτα του Peter Jackson; Μάθετε όλο το ταξίδι του μελανιού που έγινε… φιλμ, και όσα δεν ξέρατε για την μεταφορά της μυθολογίας της Μέσης Γης από τα βιβλία στην μεγάλη οθόνη.
*Η γνωριμία του Jackson με τον Τόλκιν
Ο Peter Jackson ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά με τον μαγικό κόσμο του Τόλκιν και της μυθολογίας του το 1978, όταν είδε την ταινία κινουμένων σχεδίων «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» του Ralph Bakshi. Γοητευμένος από την ιστορία, «ξεκοκάλισε» το ομώνυμο βιβλίο κατά την διάρκεια ενός μεγάλου ταξιδιού με τρένο που έκανε όταν ήταν 17 ετών. Το μικρόβιο είχε μπει μέσα του, και όταν έγινε επαγγελματίας σκηνοθέτης άρχισε να ψάχνει τρόπους να πλασάρει ένα «τολκινικό» project, απορώντας που κανείς στην κινηματογραφική βιομηχανία δεν ασχολείται με αυτό.
*Η… Οδύσσεια του Jackson στο Hollywood
Κάπως έτσι ξεκινά η αναζήτηση παραγωγών και studio από τον Jackson, ο οποίος θέλει αρχικά να καταπιαστεί με την μεταφορά του Hobbit σε μία ταινία και του «Άρχοντα» σε άλλες δύο. Το ημερολόγιο γράφει 1995. Εν τω μεταξύ, η Universal προτείνει στον Jackson ένα remake του “King Kong”, το οποίο ο σκηνοθέτης προσπαθεί να ολοκληρώσει πριν καταπιαστεί με τον Τόλκιν. Τα μπερδέματα, όμως με τα δικαιώματα του έργου του Τόλκιν δεν τον αφήνουν, κι έτσι αφήνει τον γνωστό κινηματογραφικό γορίλλα (τον οποίο τελικά είδαμε πολύ μετά, το 2005) και αποφασίζει να καταπιαστεί με τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών».
Μετά από διαπραγματεύσεις και ταξίδια στη Νέα Ζηλανδία με την Miramax στο πλευρό του, η τελευταία ανακοινώνει πως το budget ξεπερνά τις δυνατότητές της και προτείνει να περιοριστεί το όλο project σε μία μόνο ταινία. Ο Jackson «αρρώστησε» στην ιδέα να κόψει τόσο… ζουμερό υλικό και άρχισε ένα σαφάρι στο Hollywood, για να συναντήσει υπευθύνους κινηματογραφικών studio και να βρει άλλους παραγωγούς. Τελικά, τα βρήκε με την New Line Cinema, η οποία του πρότεινε αντί για δύο ταινίες, όπως αρχικά σχεδίαζε, να σκηνοθετήσει τρεις. Ήταν 1997, και το ταξίδι από την χάρτινη προς την κινηματογραφική Μέση Γη είχε αισίως ξεκινήσει.
*Τα standards μιας υπερπαραγωγής
Ο Jackson απαιτεί ύψιστη αληθοφάνεια και μια αψεγάδιαστη Μέση Γη, γι’ αυτό αναθέτει στη νεοζηλανδέζικη εταιρία παραγωγής οπτικών εφέ Weta Workshop να δημιουργήσει όλα τα «κομμάτια» οπλισμού, πανοπλιών, πρόσθετων αντικειμένων και όλα τα είδη πλασμάτων που εμφανίζονται στην τριλογία. Την ίδια στιγμή, ο ίδιος είχε ριχτεί στην δημιουργία των storyboards και στο στήσιμο των σκηνών των μαχών – αγόρασε μάλιστα 40.000 παιδικά στρατιωτάκια για να «παίζει» μαζί τους.
*Η αρχιτεκτονική φανταστικών τόπων
Πρώτο τοπίο που από τις περιγραφές του Τόλκιν στα βιβλία του απέκτησε «σάρκα και αρχιτεκτονικά οστά» στην Νέα Ζηλανδία ήταν το Φαράγγι του Χελμ – ακολούθησαν τα μέρη των Ξωτικών, η Μόρια, το Έντορας και η Μίνας Τιρίθ. Βασικός υπεύθυνος για την οπτικοποίηση αυτών των φανταστικών τόπων ήταν ο καλλιτέχνης John Howe, ενώ πέρα από τις περιγραφές του Τόλκιν, στο στήσιμο των πόλεων βοήθησαν και οι επιρροές πραγματικών τοποθεσιών: Το Ρίβεντελ είναι ένας συνδυασμός γιαπωνέζικου ναού με το αρχιτεκτονικό στιλ του Frank Lloyd Wright, ενώ η Λευκή πόλη, η Μίνας Τιρίθ πήρε στοιχεία από τις πολιτείες του Mont Saint-Michel στην Νορμανδία, του St Michael’s Mount στην Κορνουάλη και του Palatine Chapel στο Άαχεν. Επίσης, η Πόλη των Νεκρών, την οποία επισκέπτεται ο Άραγκορν στο τρίτο μέρος της τριλογίας αντλεί έμπνευση από την Πέτρα της Ιορδανίας, τα Grey Havens από τους πίνακες ζωγραφικής του J.M.W. Turner. Ακόμη και ο στρατός της χώρας βοήθησε στην προετοιμασία των χώρων των γυρισμάτων, χτίζοντας εγκαταστάσεις και ανοίγοντας δρόμους προς την περιοχή όπου θα γυρίζονταν οι σκηνές του Edoras.
Μεγάλη προσοχή δόθηκε στην διαχείριση της φύσης της Νέας Ζηλανδίας, όπως θα το ήθελε και ο ίδιος ο Τόλκιν, για τον οποίο το φυσικό τοπίο αποτελούσε προτεραιότητα. Έτσι, τα δέντρα που το συνεργείο αναγκάστηκε να αφαιρέσει από περιοχές, μεταφέρθηκαν σε ειδικά θερμοκήπιά ή φάρμες, ενώ ο υπεύθυνος «Πρασίνου» της παραγωγής συνέγραψε μέχρι και βιβλίο με την ανάπτυξη των δένδρων για να υπάρχει αληθοφάνεια στο δάσος του Fangorn.
*Τα θαύματα της Weta
Η εταιρία παραγωγής οπτικού υλικού και εφέ «μαγείρευε» εν τω μεταξύ πράματα και θάματα στα εργαστήριά της, για να εξοπλίσει τους ήρωες της τριλογίας με τον οπλισμό και τα props που αναφέρει ο Τόλκιν στα βιβλία του. Σε κατασκευαστή δαχτυλιδιών για παράδειγμα ανέθεσαν την δημιουργία δεκαπέντε διαφορετικών δαχτυλιδιών για να καταλήξουν στο «one to rule them all». Κατασκευάστηκαν επίσης 48.000 πανοπλίες, 10.000 πραγματικά βέλη και 500 τόξα, 1.800 πανοπλίες για Ορκ και 10.000 κεφάλια Ορκ. Επί έναν χρόνο, δούλευαν στην δημιουργία των ποδιών των Χόμπιτ, τέτοια ώστε να φαίνονται σαν τριχωτά πέλματα αλλά να λειτουργούν ταυτόχρονα ως ασφαλή παπούτσια για τους ηθοποιούς. Οι τελευταίοι έμπαιναν άλλωστε συστηματικά στα εργαστήρια, για να κατασκευαστούν πάνω στα πρόσωπά τους οι κατάλληλες μύτες και τα μυτερά τους αφτιά – ο ηθοποιός που ενσάρκωνε τον Γκίμλι, επί παραδείγματι, περνούσε 4 ½ ώρες καθημερινά για να αποκτήσει το πρόσωπό του την κατάλληλη εμφάνιση για τα γυρίσματα.
*Η πρωτοπορία του Γκόλουμ
Στην πρώτη ταινία της τριλογίας, εμφανίζεται μόνο σε μία σκηνή, ενώ στο δεύτερο μέρος αποκτά ενεργό ρόλο και σημαντική παρουσία. Τότε είναι που προσλαμβάνεται ο ηθοποιός Andy Serkis για να τον ενσαρκώσει. Για πρώτη φορά στα κινηματογραφικά χρονικά εφαρμόζεται η μέθοδος «Γκόλουμ» - δημιουργείται δηλαδή ένας ήρωας CGI (από εικόνες που παράγονται σε υπολογιστή) αλλά με την παρουσία ηθοποιού που φορά ειδική στολή με πομπούς, για να λαμβάνεται ψηφιακά η κίνησή του και να αποκτά η εικόνα εξαιρετική αληθοφάνεια – η τεχνική ήταν ένα μίγμα των πρωτοποριακών τεχνικών motion capture και rotoanimation. Αν παρατηρήσετε καλά, επίσης, το πρόσωπο του Γκόλουμ στο πρώτο μέρος διαφέρει από αυτό στο δεύτερο, καθώς προστέθηκαν αρκετά στοιχεία από το πραγματικό πρόσωπο του ηθοποιού που το ενσάρκωνε. Ο βασικός κορμός του Σμίγκολ, πάντως, είχε για επιρροή του την… σωματοδομή του Iggy Pop. Αποτέλεσμα; Όλος ο κόσμος να μιλά για το οπτικό θαύμα του Γκόλουμ, και ο Serkis να φτάνει μια ανάσα πριν τα Όσκαρ, στα οποία ωστόσο δεν μπορεί να περιληφθεί γιατί δεν παίζει με τον συμβατικό τρόπο και με την φυσική του παρουσία στην ταινία. Δείτε στο παρακάτω video σκηνές από το making of του χαρακτήρα:
Πώς ξεπήδησε ο Φρόντο, ο Γκάνταλφ κι η παρέα τους από τα βιβλία του Τόλκιν, για να καταλήξουν στα επικά πλατό της Νέας Ζηλανδίας, υπό την σκηνοθετική μπαγκέτα του Peter Jackson; Μάθετε όλο το ταξίδι του μελανιού που έγινε… φιλμ, και όσα δεν ξέρατε για την μεταφορά της μυθολογίας της Μέσης Γης από τα βιβλία στην μεγάλη οθόνη.
*Η γνωριμία του Jackson με τον Τόλκιν
Ο Peter Jackson ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά με τον μαγικό κόσμο του Τόλκιν και της μυθολογίας του το 1978, όταν είδε την ταινία κινουμένων σχεδίων «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» του Ralph Bakshi. Γοητευμένος από την ιστορία, «ξεκοκάλισε» το ομώνυμο βιβλίο κατά την διάρκεια ενός μεγάλου ταξιδιού με τρένο που έκανε όταν ήταν 17 ετών. Το μικρόβιο είχε μπει μέσα του, και όταν έγινε επαγγελματίας σκηνοθέτης άρχισε να ψάχνει τρόπους να πλασάρει ένα «τολκινικό» project, απορώντας που κανείς στην κινηματογραφική βιομηχανία δεν ασχολείται με αυτό.
*Η… Οδύσσεια του Jackson στο Hollywood Κάπως έτσι ξεκινά η αναζήτηση παραγωγών και studio από τον Jackson, ο οποίος θέλει αρχικά να καταπιαστεί με την μεταφορά του Hobbit σε μία ταινία και του «Άρχοντα» σε άλλες δύο. Το ημερολόγιο γράφει 1995. Εν τω μεταξύ, η Universal προτείνει στον Jackson ένα remake του “King Kong”, το οποίο ο σκηνοθέτης προσπαθεί να ολοκληρώσει πριν καταπιαστεί με τον Τόλκιν. Τα μπερδέματα, όμως με τα δικαιώματα του έργου του Τόλκιν δεν τον αφήνουν, κι έτσι αφήνει τον γνωστό κινηματογραφικό γορίλλα (τον οποίο τελικά είδαμε πολύ μετά, το 2005) και αποφασίζει να καταπιαστεί με τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών».
Μετά από διαπραγματεύσεις και ταξίδια στη Νέα Ζηλανδία με την Miramax στο πλευρό του, η τελευταία ανακοινώνει πως το budget ξεπερνά τις δυνατότητές της και προτείνει να περιοριστεί το όλο project σε μία μόνο ταινία. Ο Jackson «αρρώστησε» στην ιδέα να κόψει τόσο… ζουμερό υλικό και άρχισε ένα σαφάρι στο Hollywood, για να συναντήσει υπευθύνους κινηματογραφικών studio και να βρει άλλους παραγωγούς. Τελικά, τα βρήκε με την New Line Cinema, η οποία του πρότεινε αντί για δύο ταινίες, όπως αρχικά σχεδίαζε, να σκηνοθετήσει τρεις. Ήταν 1997, και το ταξίδι από την χάρτινη προς την κινηματογραφική Μέση Γη είχε αισίως ξεκινήσει.
*Τα standards μιας υπερπαραγωγής
Ο Jackson απαιτεί ύψιστη αληθοφάνεια και μια αψεγάδιαστη Μέση Γη, γι’ αυτό αναθέτει στη νεοζηλανδέζικη εταιρία παραγωγής οπτικών εφέ Weta Workshop να δημιουργήσει όλα τα «κομμάτια» οπλισμού, πανοπλιών, πρόσθετων αντικειμένων και όλα τα είδη πλασμάτων που εμφανίζονται στην τριλογία. Την ίδια στιγμή, ο ίδιος είχε ριχτεί στην δημιουργία των storyboards και στο στήσιμο των σκηνών των μαχών – αγόρασε μάλιστα 40.000 παιδικά στρατιωτάκια για να «παίζει» μαζί τους.
*Η αρχιτεκτονική φανταστικών τόπων Πρώτο τοπίο που από τις περιγραφές του Τόλκιν στα βιβλία του απέκτησε «σάρκα και αρχιτεκτονικά οστά» στην Νέα Ζηλανδία ήταν το Φαράγγι του Χελμ – ακολούθησαν τα μέρη των Ξωτικών, η Μόρια, το Έντορας και η Μίνας Τιρίθ. Βασικός υπεύθυνος για την οπτικοποίηση αυτών των φανταστικών τόπων ήταν ο καλλιτέχνης John Howe, ενώ πέρα από τις περιγραφές του Τόλκιν, στο στήσιμο των πόλεων βοήθησαν και οι επιρροές πραγματικών τοποθεσιών: Το Ρίβεντελ είναι ένας συνδυασμός γιαπωνέζικου ναού με το αρχιτεκτονικό στιλ του Frank Lloyd Wright, ενώ η Λευκή πόλη, η Μίνας Τιρίθ πήρε στοιχεία από τις πολιτείες του Mont Saint-Michel στην Νορμανδία, του St Michael’s Mount στην Κορνουάλη και του Palatine Chapel στο Άαχεν. Επίσης, η Πόλη των Νεκρών, την οποία επισκέπτεται ο Άραγκορν στο τρίτο μέρος της τριλογίας αντλεί έμπνευση από την Πέτρα της Ιορδανίας, τα Grey Havens από τους πίνακες ζωγραφικής του J.M.W. Turner. Ακόμη και ο στρατός της χώρας βοήθησε στην προετοιμασία των χώρων των γυρισμάτων, χτίζοντας εγκαταστάσεις και ανοίγοντας δρόμους προς την περιοχή όπου θα γυρίζονταν οι σκηνές του Edoras.
Μεγάλη προσοχή δόθηκε στην διαχείριση της φύσης της Νέας Ζηλανδίας, όπως θα το ήθελε και ο ίδιος ο Τόλκιν, για τον οποίο το φυσικό τοπίο αποτελούσε προτεραιότητα. Έτσι, τα δέντρα που το συνεργείο αναγκάστηκε να αφαιρέσει από περιοχές, μεταφέρθηκαν σε ειδικά θερμοκήπιά ή φάρμες, ενώ ο υπεύθυνος «Πρασίνου» της παραγωγής συνέγραψε μέχρι και βιβλίο με την ανάπτυξη των δένδρων για να υπάρχει αληθοφάνεια στο δάσος του Fangorn.
*Τα θαύματα της Weta
Η εταιρία παραγωγής οπτικού υλικού και εφέ «μαγείρευε» εν τω μεταξύ πράματα και θάματα στα εργαστήριά της, για να εξοπλίσει τους ήρωες της τριλογίας με τον οπλισμό και τα props που αναφέρει ο Τόλκιν στα βιβλία του. Σε κατασκευαστή δαχτυλιδιών για παράδειγμα ανέθεσαν την δημιουργία δεκαπέντε διαφορετικών δαχτυλιδιών για να καταλήξουν στο «one to rule them all». Κατασκευάστηκαν επίσης 48.000 πανοπλίες, 10.000 πραγματικά βέλη και 500 τόξα, 1.800 πανοπλίες για Ορκ και 10.000 κεφάλια Ορκ. Επί έναν χρόνο, δούλευαν στην δημιουργία των ποδιών των Χόμπιτ, τέτοια ώστε να φαίνονται σαν τριχωτά πέλματα αλλά να λειτουργούν ταυτόχρονα ως ασφαλή παπούτσια για τους ηθοποιούς. Οι τελευταίοι έμπαιναν άλλωστε συστηματικά στα εργαστήρια, για να κατασκευαστούν πάνω στα πρόσωπά τους οι κατάλληλες μύτες και τα μυτερά τους αφτιά – ο ηθοποιός που ενσάρκωνε τον Γκίμλι, επί παραδείγματι, περνούσε 4 ½ ώρες καθημερινά για να αποκτήσει το πρόσωπό του την κατάλληλη εμφάνιση για τα γυρίσματα.
*Η πρωτοπορία του Γκόλουμ
Στην πρώτη ταινία της τριλογίας, εμφανίζεται μόνο σε μία σκηνή, ενώ στο δεύτερο μέρος αποκτά ενεργό ρόλο και σημαντική παρουσία. Τότε είναι που προσλαμβάνεται ο ηθοποιός Andy Serkis για να τον ενσαρκώσει. Για πρώτη φορά στα κινηματογραφικά χρονικά εφαρμόζεται η μέθοδος «Γκόλουμ» - δημιουργείται δηλαδή ένας ήρωας CGI (από εικόνες που παράγονται σε υπολογιστή) αλλά με την παρουσία ηθοποιού που φορά ειδική στολή με πομπούς, για να λαμβάνεται ψηφιακά η κίνησή του και να αποκτά η εικόνα εξαιρετική αληθοφάνεια – η τεχνική ήταν ένα μίγμα των πρωτοποριακών τεχνικών motion capture και rotoanimation. Αν παρατηρήσετε καλά, επίσης, το πρόσωπο του Γκόλουμ στο πρώτο μέρος διαφέρει από αυτό στο δεύτερο, καθώς προστέθηκαν αρκετά στοιχεία από το πραγματικό πρόσωπο του ηθοποιού που το ενσάρκωνε. Ο βασικός κορμός του Σμίγκολ, πάντως, είχε για επιρροή του την… σωματοδομή του Iggy Pop. Αποτέλεσμα; Όλος ο κόσμος να μιλά για το οπτικό θαύμα του Γκόλουμ, και ο Serkis να φτάνει μια ανάσα πριν τα Όσκαρ, στα οποία ωστόσο δεν μπορεί να περιληφθεί γιατί δεν παίζει με τον συμβατικό τρόπο και με την φυσική του παρουσία στην ταινία. Δείτε στο παρακάτω video σκηνές από το making of του χαρακτήρα:
