Η τηλεόραση των ‘90s

του Γιώργου Κόκουβα

Δύο λέξεις: Ιδιωτική τηλεόραση. Tο τέλος του μονοπωλίου της κρατικής TV στα τέλη των ‘80s και η εμφάνιση πρώτα του MEGA και στην συνέχεια των υπόλοιπων σταθμών υπήρξε ένας σημαντικός σταθμός για το «κουτί» που έχουμε σε περίοπτη θέση στο καθιστικό μας.

Μπορεί όλα αυτά να συνέβησαν το 1989, με εναρκτήριο λάκτισμα αυτό εδώ το θρυλικό ident, αλλά η αλήθεια είναι πως η πρώτη ουσιαστική δεκαετία της τηλεοπτικής πραγματικότητας εν Ελλάδι ήταν αυτή των ‘90s. Όσοι μεγάλωσαν σε αυτή την καθαρά τηλεοπτική δεκαετία (μέσα σε αυτούς και ο υπογράφων), αλλά και όλοι οι υπόλοιποι, ίσως έχουν πολλά να της σούρουν για το επίπεδό της, για τα σκουπίδια, για τον κιτρινισμό και την στοχευμένη ενημέρωση, αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως η TV των ‘90s εμπεριείχε το στοιχείο της αθωότητας και τις απολαυστικές της στιγμές, που ως έναν βαθμό καθόρισαν την αισθητική εκείνης της περιόδου. Έτοιμοι για ένα ‘90s ζάπινγκ;

*Οι κωμωδίες που ήταν κωμωδίες
Ευτυχώς, από την γενέθλια ημέρα κιόλας της ιδιωτικής τηλεόρασης, οι σεναριακές πένες που ήταν απαραίτητες για να θέσουν τον πήχη της τηλεοπτικής παραγωγής αρκετά ψηλά ήταν παρούσες. Και είχαν όρεξη για τρελή πλάκα. Πρώτη και καλύτερη, η Δήμητρα Παπαδοπούλου, που είχε την πολυτέλεια να χτίσει ένα πιο-απλό-και-χαλαρό-πεθαίνεις σκηνικό με τέσσερις «Απαράδεκτους» ήρωες. Πηγαίο καθημερινό χιούμορ, ερμηνείες του παραλόγου, δευτερεύοντες ήρωες-σταθμοί και «κοινόχρηστο» γέλιο έντυναν τις περιπέτειες της Δήμητρας, του Σπύρου, του Γιάννη και του Βλάσση, του Χαλακατεβάκη και του «Αστροπελεκιού». Αργότερα, στο ίδιο μοτίβο της «γειτονικής κωμωδίας» θα ερχόταν να προστεθεί η παρέα του «Εμείς κι Εμείς» και η τόσο ‘90s ποντιακή τσιρίδα της Ελένης Γερασιμίδου.

Σκυτάλη στο πρώτο δυνατό δίδυμο της κωμωδίας, τους Ρέππα-Παπαθανασίου, που μας έβαλαν στο σπίτι της Όλγας, της Ειρήνης και της Μαρίας Χαρίτου, και παρακολουθούσαμε την σουρεαλιστική τους συγκατοίκηση, εκεί, από τον διπλανό καναπέ, μαζί με την θεία Μπεμπέκα, χαρίζοντας στις «Τρεις Χάριτες» ρεκόρ τηλεθέασης για την εποχή.

Επόμενο σεναριακό δίδυμο, ο Αλέξανδρος Ρήγας και ο Λευτέρης Παπαπέτρου, που πήγαν την οικογενειακή κωμωδία ένα βήμα μπροστά με την «Ντόλτσε Βίτα». Η Άννα Παναγιωτοπούλου δίνει ρέστα ως εύθυμη χήρα και σιγοντάρεται από την Κατιάνα Μπαλανίκα και την Μαρία Καβογιάννη. Κι εμείς βρήκαμε άλλον έναν καναπέ που θα θέλαμε να βρισκόμαστε: Αυτόν στον οποίο κουτσομπόλευαν καθημερινά η Ασπασία με τη Σόφη, η γριά Μαρκάταινα με την Ντορίτα και η Σάσα με την Χριστίνα.

Ο Λευτέρης Παπαπέτρου παίρνει τον δικό του δρόμο, χτίζοντας το σύμπαν των θρυλικών «Εγκλημάτων» στον ANT1 (η Μαρία Καβογιάννη ξεχωρίζει για άλλη μια φορά και παραδίδει σεμινάρια… ιεροδουλείας), ενώ ο Αλέξανδρος Ρήγας συναντά το «άλλο του σεναριογραφικό μισό» στο πρόσωπο του Δημήτρη Αποστόλου και ετοιμάζουν την σειρά που έκανε όλες τις υπόλοιπες να μοιάζουν… light. Οι «Δυό Ξένοι» έσκασαν σαν βόμβα στη συχνότητα του MEGA και η κ.Ντένη, ο Μαρκοράς, η Κουντουράτου και η Φλώρα Μπαρμπαρίτσα δίδαξαν πώς παντρεύεται απόλυτα το χιούμορ με την ατάκα, την σάτιρα και την πρωτοπορία.

Εκεί, στα τέλη της δεκαετίας, ήρθε να προστεθεί στην παρέα των κορυφαίων κωμωδιών το «Κωνσταντίνου και Ελένης» - το υπερβολικό και τραβηγμένο ως εκεί που δεν πάει χιούμορ του Χάρη Ρώμα και της Άννας Χατζησοφιά διασώζεται σε αυτή την κωρωνίδα των κωμωδιών τους, χάρη στους εξαιρετικά καλτ χαρακτήρες που γέννησαν. Είχαν βεβαίως προηγηθεί οι «Μεν και οι Δεν» και ο «Κακός Βεζύρης», που παρά την εμπορική αποτυχία του, παραμένει η πιο καλτ σειρά των δημιουργών.

*Δράματα, για γέλια και κλάματα
Ερωτικά και οικογενειακά δράματα διεκδίκησαν την δική τους θέση στο πάνθεον της ιδιωτικής τηλεόρασης, από την προκλητική «Αναστασία» και τους δακρύβρεχτους απαγορευμένους έρωτες του Μανουσάκη (αποκορύφωμα οι «Ψίθυροι Καρδιάς») μέχρι τα παρεΐστικα σίριαλ του Παπακαλιάτη (το 1999, με το «Η ζωή μας μία βόλτα» εντοπίζεται η αρχή της… αυτοκρατορίας του), κι από το «Λόγω Τιμής» μέχρι τις μεταφορές βιβλίων στην μικρή οθόνη, όπως η «Αίθουσα του Θρόνου», το «Τρίτο Στεφάνι» και ο «Μεγάλος Θυμός».

Η «αυτοκρατορία» που ξεχώρισε πάντως, χάρη στην καθημερινή της φύση, τον όγκο των επεισοδιών και τον όγκο των… ηλικιωμένων που καθηλώνονταν καθημερινά στους δέκτες τους πριν τις ειδήσεις, είναι αυτή του Νίκου Φώσκολου. Η Βίρνα, ο Γιάγκος, ο Αλέξης, η Σελήνη και τ’ άλλα παιδιά που μπαινόβγαιναν στην Τζάιαντ, και η τραγική φαμίλια του Στάθη Θεοχάρη που μπαινόβγαινε στην ΓΑΔΑ και τα νοσοκομεία μέτρησαν μαζί περίπου 5.000 επεισόδια.

Άλλη μια κατηγορία από μόνος του είναι ο Γιάννης Δαλιανίδης, που εγκαινίασε την δεκαετία με το «Ρετιρέ» του. Αν μπορούσαμε να κλείσουμε το πνεύμα των αρχών του ’90 σε μία μόνο σειρά, ίσως αυτή να ήταν το «Ρετιρέ». Γκρίνια, ρετρό εκφράσεις, βάτες στα σακάκια και οικογενειακή μιζέρια που καταλήγει σε γέλιο έγιναν τελικά μόδα (γι’ αυτό και «φωτοτυπήθηκαν» στην επόμενη σειρά του Δαλιανίδη, τους «Μικρομεσαίους»), και προβλήθηκαν σε επανάληψη δεκάδες φορές, μέχρι που οι μισοί τηλεθεατές ζήτησαν έλεος και οι άλλοι μισοί κανόνισαν επετειακές συναντήσεις για κάθε επαναπροβολή – προφανώς, εκτός από… Ρετιροκλάστες, υπάρχουν πολλοί Ρετιρολάτρες.

*Οικοδεσπότες και οικοδέσποινες
Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει την καίρια θέση που κατέλαβε σε εκατομμύρια νοικοκυριά η φιγούρα της Ρούλας Κορομηλά. Η δακτυλογράφος της ΕΡΤ εξελίχθηκε σε μεγάλη τηλεπερσόνα και τα κυριακάτικα show σφραγίστηκαν δίπλα από το σήμα του copyright με το όνομά της. Κανείς άλλωστε μέχρι τότε δεν είχε σκεφτεί να «εισάγει» στα μέρη μας τα κόλπα των ξένων show: Χαμένοι συγγενείς ξανασυναντιούνται στο πλατό του «Μπράβο», ταχυδακτυλουργοί και κορίτσια-λάστιχα επιδεικνύουν τις ικανότητές τους, όλοι οι εμπορικοί τραγουδιστές παρελαύνουν από τον καναπέ της και ο Διονύσης Σχοινάς κάνει πρόταση γάμου live στην Καίτη Γαρμπή, λίγο πριν αλλάξει ο χρόνος.

Στο MEGA πρωτοτυπεί και ο Λάκης Λαζόπουλος με τους αυθεντικούς «Δέκα Μικρούς Μήτσους» και λανσάρει το είδος της πολιτικής σάτιρας διαμέσου της ψυχαγωγίας. Την ίδια περίοδο ανάβει και το reality άστρο του Ανδρέα Μικρούτσικου, που μετά τα τηλεπαιχνίδια στρέφεται σε παρουσίαση αμφιβόλου αισθητικής αληθινών ιστοριών, ενώ επανακάμπτει και ο Νίκος Μαστοράκης, με τις ξενόφερτες φάρσες αλά Candid Camera. Στο γήπεδο της κωμικής σάτιρας, εμφανίζονται οι ΑΜΑΝ, που μας απασχολούν μέχρι και σήμερα. Στον τομέα του trash, πρωτοεμφανίζονται και η Αννίτα Πάνια με το «Χρυσό Κουφέτο» όπου προστρέχουν όλα τα «ράφια» της χώρας, η Βίκυ Μιχαλονάκου με το «Ερωτοδικείο», ο δικαστής Λεωτσάκος και η Πέπη Τσεσμελή με το «Αυτόφωρο» και πολλοί ακόμη προάγγελοι των μεσημεριανάδικων, όπως τα μάθαμε την επόμενη δεκαετία.

Στις ειδήσεις πάλι, επικρατούν οι ίδιοι παρουσιαστές που μας απασχολούν και σήμερα, αλλά αυτό που αξίζει να θυμηθούμε είναι η γέννηση της παγκόσμιας πατέντας των παραθύρων, που εγκαινιάζει ο μαλελικός Ευαγγελάτος στον ΣΚΑΪ. Χαρακτηριστικές στιγμές της (κακώς νοούμενης) δύναμης των Μέσων μένουν οι υποθέσεις της βραχονησίδας Ίμια, που χάρη στα δελτία ειδήσεων ξεθάφτηκε και προκάλεσε θερμό επεισόδιο, καθώς και το ζήτημα Σορίν Ματέι, με την live κάλυψη μιας ανατριχιαστικής ομηρίας.

Πάντως, αν ρωτάτε εμάς, όταν ακούμε «οικοδέσποινα», μία μόνο φιγούρα μας έρχεται άμεσα στο μυαλό. Αυτή της Μαλβίνας Κάραλη ως «Hostess», να έχει την πολυτέλεια να σχολιάζει με το κοφτερό της μυαλό όσα συμβαίνουν στην επικαιρότητα, με στιλ που πολλοί προσπάθησαν στην συνέχεια να μιμηθούν, με απογοητευτικά αποτελέσματα. Απογοητευτικό ήταν επίσης πως εκείνη την εποχή, η Μαλβίνα ήταν η μόνη που άρθρωνε αντιπολιτευτικό λόγο – γι’ αυτό άλλωστε προκάλεσε και την μήνιν του Τάπερμαν, που πολύ θα ήθελε να κοπεί η εκπομπή της.

*Οι αθώες εποχές των ξένων σειρών
Δεν υπήρχε Game of Thrones. Δεν υπήρχαν LOST και Grey’s Anatomy, ΗΒΟ και torrents. Στα μέρη μας εκείνη την εποχή, από τις σειρές του εξωτερικού γνωρίζαμε μόνο όσες έφταναν στις οθόνες μας μέσω των ελληνικών καναλιών. Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση βέβαια είναι το «Χτυποκάρδια στο Beverly Hills». Μπορεί να μην γνωρίζαμε τι γινόταν στην άλλη άκρη του κόσμου (το internet ακόμη ήταν πολυτέλεια για λίγους), αλλά γνωρίζαμε πολύ καλά την περιοχή με τον ταχυδρομικό κώδικα 90210, γνωρίζαμε ότι οι γονείς του Μπράντον ενέκριναν την Κέλι, πως ο Ντίλαν ήταν παρεξηγημένος και πως η Ντόνα ήθελε τον Στιβ. Ξέραμε, επίσης, πως υπήρχε μια περιοχή στον πλανήτη, όπου οι ναυαγοσώστες έτρεχαν μόνο σε αργή κίνηση και ήταν σύμβολα του σεξ. Ήταν τα καλιφορνέζικα λημέρια του Baywatch.

Μέχρι που στο δεύτερο μισό της δεκαετίας, γίνεται το άλλο μεγάλο «μπαμ». Μεταγλωττισμένες μεξικάνικες σαπουνόπερες. Η Μαρία της Γειτονιάς μαλλιοτραβιέται με την Σοράγια για τον Λουίζ-Φερνάντο, η Μαριμάρ κυλιέται στις λάσπες, η Πάολα πρέπει να εκδικηθεί την σφετερίστρια σωσία της και η τυφλή πλην τίμια Εσμεράλδα ανακαλύπτει μέσα απ’ την καλύβα της τους πάμπλουτους γονείς της. Κάθε απόγευμα στον τότε Alpha Sky, η οικογένεια έδινε το καθημερινό της ραντεβού… σε κάποιο ράντσο.

Όσο για τους ανήλικους των ‘90s, εκείνοι είχαν τις δικές τους απολαύσεις. Τα μεσημέρια των καθημερινών ανέβαιναν με την δεσποινίδα Σιμένα στο σχολικό «Καρουζέλ», έκαναν χειροτεχνίες παρέα με τον παρουσιαστή του Art Attack ενώ τα Σαββατοκύριακα ξυπνούσαν με τους Power Rangers και το Disney Club με την Καρολίνα και τον Λυκούργο και περίμεναν την φωνή της Δάφνης Μπόκοτα, όχι για να προσφωνήσει την Eurovision (η ευρω-τρέλα επανήλθε το 2001), αλλά τα «Παιχνίδια χωρίς σύνορα».

*Τηλε-παίζουμε;
Εν αρχή ήταν ο πρωτόγονος «Τροχός της Τύχης». Ο Γιώργος Πολυχρονίου συνέχισε με την Mega Banka και το Ρίσκο (με το οποίο την έβρισκε). Πιο νεανική, η Μαίρη Μηλιαρέση φορούσε στους παίκτες hipster ακουστικά, τους σκουντούσε και έπαιζαν κάθε μεσημέρι… Ρουκ Ζουκ.

Ο Μίλτος Μακρίδης από την άλλη (και στην συνέχεια η Τζόυς Ευείδη) προκαλούσαν με σκίτσα καθημερινά τους τηλεθεατές να «Βρουν την Φράση», ο Ανδρέας Μικρούτσικος διαπραγματευόταν ανάμεσα σε κουρτίνες, κουτιά και Ζόγνκ στο «Μεγάλο Παζάρι» και η Βάσια Τριφύλλη ένωνε αγνώστους και τους έστελνε για ταξίδι στο «Ραντεβού στα Τυφλά».

Από τις μεγαλύτερες επιτυχίες, ωστόσο, στον τομέα των τηλεπαιχνιδιών ήταν οι «Κόντρες» με τον Βλάση Μπονάτσο και τις ατάκες του, τον οποίο διαδέχτηκε ο επίσης «απαράδεκτος» Σπύρος Παπαδόπουλος με το «Κόντρα Πλακέ» και, λίγο πριν μπει το millennium, το μακρινό 1999, με το «Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος».