Εργατική Πρωτομαγιά 2025: Τι γιορτάζουμε;

Η Εργατική Πρωτομαγιά δεν είναι απλώς μια αργία. Είναι μια ημέρα μνήμης, αγώνα και διεκδίκησης, βαθιά ριζωμένη στην ιστορική πορεία του παγκόσμιου και ελληνικού εργατικού κινήματος.

Και το νόημά της παραμένει επίκαιρο όσο ποτέ, ειδικά σε μια εποχή που η απορρύθμιση της εργασίας και η ανεργία παραμένουν στο προσκήνιο.

Η ιστορία της Πρωτομαγιάς ξεκινάει στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών το 1886. Εκεί, το Εργατικό Συνδικάτο της πόλης κάλεσε σε γενική απεργία διεκδικώντας την καθιέρωση του οκτάωρου εργασίας, με σύνθημα: «Οκτώ ώρες δουλειά, οκτώ ώρες ανάπαυση, οκτώ ώρες ελεύθερος χρόνος».

Η κινητοποίηση κορυφώθηκε στις 4 Μαΐου με το αιματηρό επεισόδιο της πλατείας Χεϊμάρκετ, όταν άγνωστος πέταξε βόμβα στην αστυνομία, προκαλώντας χάος και καταστολή. Η δίκη που ακολούθησε οδήγησε στην καταδίκη και εκτέλεση τεσσάρων εργατών, που σήμερα θεωρούνται μάρτυρες του εργατικού κινήματος.

Η Διεθνής Σοσιαλιστική του Παρισιού, το 1889, αποφάσισε να καθιερώσει την 1η Μαΐου ως διεθνή ημέρα μνήμης και αγώνα, προς τιμήν των αγώνων των εργατών του Σικάγο. Από τότε, η Πρωτομαγιά γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο ως σύμβολο της ενότητας και της αντίστασης των εργαζομένων απέναντι στην καταπίεση, την εκμετάλλευση και την αδικία.

Στην Ελλάδα, η πρώτη Πρωτομαγιάτικη απεργία οργανώθηκε το 1893 από τον σοσιαλιστή Σταύρο Καλλέργη και τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο της Αθήνας, με αιτήματα που περιλάμβαναν το οκτάωρο, την αργία της Κυριακής και την κρατική ασφάλιση.

Η κινητοποίηση εκείνη, άνοιξε τον δρόμο για επόμενες, μεγαλύτερες διεκδικήσεις. Εμβληματική παραμένει η Πρωτομαγιά του 1936 στη Θεσσαλονίκη, όπου κατά τη διάρκεια μεγάλης απεργίας των καπνεργατών, η αστυνομία σκότωσε τον Τάσο Τούση, του οποίου η φωτογραφία —η μητέρα του να θρηνεί το σώμα του στον δρόμο— έγινε σύμβολο του λαϊκού αγώνα και ενέπνευσε και τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον θρυλικό «Επιτάφιο», που έπειτα μελοποίησε ο μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης.

Κατά τη διάρκεια της Χούντας, η Πρωτομαγιά είχε αφαιρεθεί από το ημερολόγιο των επίσημων εορτών, όμως με την πτώση της δικτατορίας, η μέρα επανήλθε δυναμικά ως ημέρα απεργίας και διαδηλώσεων, ειδικά με τη συμμετοχή των συνδικάτων, φοιτητικών και πολιτικών οργανώσεων.

Σήμερα, οι λόγοι για τους οποίους τιμούμε την Πρωτομαγιά δεν ανήκουν στο παρελθόν. Οι αγώνες για σταθερή εργασία, αξιοπρεπείς μισθούς, κοινωνική ασφάλιση, ίσα δικαιώματα και προστασία της εργασίας στον ψηφιακό και μεταπανδημικό κόσμο, εξακολουθούν να είναι στην ημερήσια διάταξη.

Και έτσι αυτή η μέρα «αργίας», υπενθυμίζει ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων δεν χαρίστηκαν ποτέ, αλλά κατακτήθηκαν με κόστος, και μόνο με συλλογικότητα και αντανακλαστικά μπορούν να διατηρηθούν.