Μεγάλη Δευτέρα: Τι γιορτάζουμε;

Η Μεγάλη Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, της πιο κατανυκτικής περιόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που οδηγεί στο Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού. Η ημέρα αυτή σηματοδοτεί την έναρξη μιας πνευματικής πορείας προς τον Γολγοθά και την τελική λύτρωση, και είναι γεμάτη συμβολισμούς και βαθιά θεολογικά νοήματα.

Την ημέρα αυτή, η Εκκλησία μάς καλεί να θυμηθούμε δύο βασικά γεγονότα: Την ιστορία του Πατριάρχη Ιωσήφ, του λεγόμενου Πάγκαλου, και την παραβολή της άκαρπης συκής. Και τα δύο αυτά γεγονότα συνδέονται με το θέμα της πίστης, της υπακοής στο θέλημα του Θεού και της ανάγκης για πνευματική καρποφορία.

Ο Ιωσήφ ο Πάγκαλος είναι μια μορφή της Παλαιάς Διαθήκης που προεικονίζει τον ίδιο τον Χριστό. Πουλήθηκε από τα αδέλφια του ως δούλος στην Αίγυπτο, όμως παρέμεινε δίκαιος, καθαρός και πιστός στον Θεό, παρά τις σκληρές δοκιμασίες και τις αδικίες που υπέστη. Η ιστορία του μάς υπενθυμίζει την αξία της υπομονής, της εγκράτειας και της εμπιστοσύνης στην πρόνοια του Θεού, και αποτελεί παράδειγμα πνευματικής αντοχής και αρετής, ιδιαίτερα σε μια εβδομάδα που κορυφώνεται με το Πάθος του Χριστού.

Η παραβολή της άκαρπης συκής, από την Καινή Διαθήκη, αποτελεί προειδοποίηση προς τους πιστούς: Ο Χριστός πλησιάζει μια συκιά που είναι κατάφυτη με φύλλα αλλά δεν έχει καρπούς. Την καταριέται, και αυτή ξεραίνεται. Η πράξη αυτή δεν αφορά την κυριολεκτική τιμωρία ενός φυτού, αλλά έχει βαθιά συμβολική σημασία: δείχνει τη ματαιότητα της εξωτερικής ευσέβειας χωρίς ουσιαστική μετάνοια και πνευματική καρποφορία. Είναι μια πρόσκληση σε αυτοεξέταση –ποια είναι τα δικά μας «φύλλα» χωρίς «καρπούς»;

Το τροπάριο της ημέρας, «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται…», μάς καλεί σε εγρήγορση. Η εικόνα του Νυμφίου, του Χριστού δηλαδή που έρχεται ως γαμπρός να συναντήσει την Εκκλησία-νύφη, είναι γεμάτη τρυφερότητα αλλά και ευθύνη. Ο πιστός καλείται να είναι έτοιμος, άγρυπνος και καθαρός, ώστε να συμμετάσχει στον θείο γάμο, δηλαδή στη Βασιλεία του Θεού.

Η Μεγάλη Δευτέρα δεν είναι απλώς η αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας· είναι, κατά την χριστιανική παράδοση, το πρώτο βήμα σε μια πορεία εσωτερικής κάθαρσης και προετοιμασίας για τη συνάντηση με τον Αναστημένο Χριστό. Είναι μια πρόσκληση να κοιτάξουν οι πιστοί μέσα τους με ειλικρίνεια και να αναρωτηθούν: «Πού είμαι πνευματικά; Τι καρπούς φέρνω;». Είναι μια μέρα όχι μόνο περισυλλογής αλλά και ελπίδας –γιατί η κάθε στιγμή μπορεί να γίνει αρχή επιστροφής.