Η Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της: Ο Στάθης Λιβαθινός σκηνοθετεί για πρώτη φορά Μπρεχτ

Το αριστούργημα του σπουδαίου δραματουργού, συγγραφέα και ποιητή Μπέρτολτ Μπρεχτ, Η Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της, κάνει πρεμιέρα στις 4 Δεκεμβρίου στην Κεντρική Σκηνή του κτηρίου Τσίλλερ, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Ένα έργο βαθιά αντιπολεμικό αλλά ταυτόχρονα εξόχως παραβολικό για τον αγώνα για επιβίωση, για την πιο τραγική απώλεια –αυτή που συνιστά ο θάνατος των παιδιών– και το πάντοτε ακριβό τίμημα του κέρδους.

Η Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της γράφτηκε στη Σκανδιναβία το 1938-1939. Βασίζεται στη Βιογραφία της αρχιαπατεώνισσας και τυχοδιώκτριας Κουράσσε (1669), μέρος του ογκώδους μυθιστορήματος Σιμπλίκιος Σιμπλικίσιμος του Χανς Γιάκοπ Κριστόφελ φον Γκρίμελσχάουζεν, που περιγράφει τον κόσμο της εξαπάτησης και της περιπλάνησης σε καιρούς πολέμου. Θέλοντας να παρουσιάσει «την κοινωνία ως ικανή να αλλάξει», όπως ο ίδιος υπογραμμίζει, ο Γερμανός συγγραφέας περιγράφει συμβάντα που διαδραματίζονται κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς Πολέμου στην Ευρώπη ως κραυγή αγωνίας για τον επερχόμενο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που ξέσπασε έναν μόλις χρόνο αργότερα. Παρά την προφανή αντιπολεμική του διάσταση και το σαφές του μήνυμα για τα δεινά που φέρει ο καπιταλισμός, «Το έργο του Μπρεχτ αποφεύγει το κήρυγμα, γι’ αυτό γίνεται πιο δυνατό!», όπως αναφωνεί με ενθουσιασμό ο Ρολάν Μπαρτ στην πρεμιέρα του έργου στο Παρίσι.

Το έργο ακολουθεί την τυχοδιώκτρια Άννα Φίρλινγκ –γνωστή στα πεδία των μαχών ως Μάνα Κουράγιο– στον αγώνα της για επιβίωση. Μια αδίστακτη γυρολόγος, που πουλά αγαθά στους στρατιώτες, ενώ μάταια προσπαθεί να προστατεύσει από την καταστροφική δίνη του πολέμου, τα τρία της παιδιά: τον μεγάλο της γιο Άιλιφ, τον μικρότερο Έμενταλ και τη μουγκή της κόρη Κατρίν. Για τη δαιμόνια αυτή γυναίκα, το κέρδος θα έρχεται πάντα πάνω και από την οικογενειακή της ευτυχία. Κι ας πληρώνει το υψηλότερο τίμημα: την τραγική απώλεια των ίδιων της των παιδιών, αλλά και τη θυσία κάθε αξίας, που τα πλάσματα αυτά αντιπροσωπεύουν: το θάρρος, την τιμιότητα, την ειλικρίνεια. Σε καιρό πολέμου κάθε έννοια ηθικής και δικαίου καταστρατηγείται. Ή μήπως όχι μόνο τότε;

Ο Στάθης Λιβαθινός, στην πρώτη του σκηνοθεσία στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου καταπιάνεται –για πρώτη φορά επίσης– με τον Μπρεχτ. Τη μουσική και τα τραγούδια της παράστασης Η Μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της υπογράφει σε μια νέα τους εκδοχή –και όχι εκείνη του Πάουλ Ντεσάου– ο στενός του συνεργάτης, Θοδωρής Αμπαζής, ενώ τον θίασο απαρτίζουν –στην πλειοψηφία τους– νέοι χαρισματικοί ηθοποιοί.

Για τον Μπέρτολτ Μπρεχτ

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956) ήταν Γερμανός ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης, καθώς και ένας από τους σημαντικότερους μεταρρυθμιστές του θεάτρου. Τα έργα του απηχούν τις αντιμιλιταριστικές και τις μαρξιστικές θέσεις του, φανερώνοντας τις επιρροές που δέχτηκε από το κινεζικό και το ρωσικό θέατρο, καθώς και από το έργο των Φρανκ Βέντεκιντ και Έρβιν Πισκάτορ. Κατά τη διάρκεια της ανόδου του ναζισμού, ο Μπρεχτ αυτοεξορίστηκε σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική. Εκεί συνεργάστηκε με σημαντικούς καλλιτέχνες, αλλά το Χόλυγουντ δεν τον αποδέχτηκε ποτέ. Το 1949, μετά την επιστροφή του στη Γερμανία, ίδρυσε μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του Χελένε Βάιγκελ, το Μπερλίνερ Ανσάμπλ, έναν από τους σπουδαιότερους παγκοσμίως γερμανικούς θιάσους. Ανέπτυξε τη δική του μορφή επικού θεάτρου, σύμφωνα με το οποίο οι θεατές –μέσα από κατάλληλες τεχνικές– «αποστασιοποιούνται» από τους ήρωες και τα δρώμενα, ώστε η παράσταση να μην αποτελεί ψευδαίσθηση της πραγματικότητας ή αποκλειστικά και μόνο έναυσμα συγκίνησης, αλλά αφορμή για προβληματισμό και κριτική σκέψη. Πέθανε στα 58 του χρόνια από καρδιακή προσβολή, αφήνοντας μια τεράστια παρακαταθήκη στο θέατρο του 20ου αιώνα.

Συντελεστές
Μετάφραση-στίχοι: Γιώργος Δεπάστας
Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός
Μουσική: Θοδωρής Αμπαζής
Σκηνικά-Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Κίνηση: Άντι Ζούμα
Σχεδιασμός βίντεο: Αλέξανδρος Αβρανάς
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Συνεργάτις δραματουργός-Δραματολόγος παράστασης: Έρι Κύργια
Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Έλενα Μπερντέ
Βοηθός μουσικού: Γιώργος Καρούμπαλος
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Έμιλυ Κουκουτσάκη
Β’ Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Ελίνα Αλουπογιάννη
Γ’ Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Μαριαλένα Τριγκλίδα

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Νίκος Αλεξίου, Μπέτυ Αρβανίτη, Αντώνης Γιαννακός,
Γιάννης Δενδρινός, Πάνος Καμμένος, Φώτης Κουτρουβίδης, Πάρης Λεόντιος, Άννα Μάγκου, Βασίλης Ντάρμας, Βασίλης Παπαδημητρίου, Άγγελος Παππάς, Αντώνης Παρχαρίδης, Ιάκωβος Παυλόπουλος, Θεοδοσία Σαββάκη, Εύα Σιμάτου, Ιωάννης Σύριος, Χρήστος Σωνάκης, Βασίλης Τσαλίκης, Σταμάτης Φακορέλλης

“Bertolt Brecht, Mutter Courage und ihre Kinder, in: ders., Werke. Große kommentierte Berliner und Frankfurter Ausgabe, Band 6 © Bertolt-Brecht-Erben / Suhrkamp Verlag 1989”
Φωτογραφίες παράστασης: Ελίνα Γιουνανλή
Βίντεο παράστασης: Χρήστος Δήμα