Τα μερομήνια και άλλες λαϊκές δοξασίες που προβλέπουν τον καιρό

Τα μερομήνια είναι μια παραδοσιακή μέθοδος πρόβλεψης του καιρού στην Ελλάδα, που βασίζεται στις πρώτες δώδεκα ημέρες του Αυγούστου. Κάθε ημέρα αντιστοιχεί σε έναν μήνα του επόμενου έτους, επιτρέποντας στους ανθρώπους να κάνουν εκτιμήσεις για τις καιρικές συνθήκες.

Τα μερομήνια βασίζονται σε εμπειρικές παρατηρήσεις και λαϊκές δοξασίες, και είναι ιδιαίτερα δημοφιλή σε αγροτικές περιοχές, όπου οι άνθρωποι εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες για τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Θεωρούνται προϊόν λαϊκής σοφίας και εμπειρίας, αλλά (όπως πιθανότατα μαντεύεις) δεν έχουν επιστημονική βάση.

Πώς ακριβώς λειτουργούν τα μερομήνια;

Κάθε ημέρα από την 1η έως την 12η Αυγούστου αντιστοιχεί σε έναν μήνα του επόμενου έτους:

1 Αυγούστου → Αύγουστος
2 Αυγούστου → Σεπτέμβριος
3 Αυγούστου → Οκτώβριος
Και πάει λέγοντας, μέχρι να φτάσουμε στις
12 Αυγούστου → Ιούλιος

Οι καιρικές συνθήκες που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών θεωρούνται προγνωστικά στοιχεία για τον αντίστοιχο μήνα του επόμενου έτους. Για παράδειγμα, αν βρέξει την 1η Αυγούστου, αναμένεται βροχή τον Αύγουστο του επόμενου χρόνου.

Μα, πάντα καλός δεν είναι ο καιρός τις πρώτες μέρες του Αυγούστου;

Και όμως, όχι. Μπορεί να μην το έχεις προσέξει επειδή κατά κανόνα σε βρίσκουν σε διακοπές (που ό,τι καιρό και να κάνει ποσώς σε ενδιαφέρει) αλλά ο καιρός τις πρώτες μέρες του Αυγούστου στην Ελλάδα έχει διακυμάνσεις. Για παράδειγμα, μία τυπική πρόγνωση μπορεί να πάει ως εξής:

Από 1 έως 3 Αυγούστου: Αναμένονται ευχάριστες συνθήκες με αισθητό αεράκι, αλλά η θερμοκρασία θα είναι υψηλή. Πιθανότητα αστάθειας στην βόρεια Ελλάδα.
Από 4 έως 8 Αυγούστου: Οι θερμοκρασίες θα είναι ιδιαίτερα υψηλές, χαρακτηριστικές της εποχής.
Από 9 έως 13 Αυγούστου: Η θερμοκρασία θα φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα του καλοκαιριού, χωρίς να αποκλείονται πρόσκαιρες βροχοπτώσεις.

Και η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου ευρώ: Επαληθεύονται;

Κάποιες φορές ναι, άλλες όχι. Συνολικά, ενώ τα μερομήνια μπορεί να πέφτουν μέσα σε συγκεκριμένα χρόνια ή μήνες, η αξία τους παραμένει κυρίως πολιτιστική και λαογραφική.

Πέρυσι, για παράδειγμα, τα μερομήνια προέβλεπαν βαρυχειμωνιά, η οποία θα πήγαινε ως εξής:

Δεκέμβριος 2023: Βροχερός καιρός με πιθανές χιονοπτώσεις στα ορεινά.
Ιανουάριος 2024: Σχετικά ήπιος μήνας, αλλά με ενδείξεις ψύχους.
Φεβρουάριος 2024: Ψυχρός μήνας με πιθανές χιονοπτώσεις.
Μάρτιος 2024: Ενδείξεις ότι ο χειμώνας θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του μήνα.

Πιθανότατα θα θυμάσαι ότι ο περσινός χειμώνας ήταν από τους πιο ζεστούς που είχαμε ποτέ. Αναλυτικά, σύμφωνα με το Meteo.gr, το πράγμα πήγε ως εξής:

Δεκέμβριος 2023: Ο καιρός ήταν ήπιος, με ελάχιστες ψυχρές εισβολές και χαμηλές βροχοπτώσεις. Δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές χιονοπτώσεις μέχρι τα μέσα του μήνα.
Ιανουάριος 2024: Καταγράφηκαν πολλές ημέρες με θετικές θερμοκρασίες, κάνοντάς τον τον δεύτερο πιο θερμό Ιανουάριο από το 2010 στη Βόρεια Ελλάδα. Οι μέσες θερμοκρασίες ήταν περίπου 3 °C πάνω από τα κανονικά επίπεδα.
Φεβρουάριος 2024: Συνεχίστηκαν οι υψηλές θερμοκρασίες, με τον μήνα να χαρακτηρίζεται από έντονες αποκλίσεις. Ήταν ο πιο θερμός Φεβρουάριος των τελευταίων 15 ετών στη Βόρεια Ελλάδα, με θερμοκρασίες έως 4 °C πάνω από τις κανονικές.
Μάρτιος 2024: Οι θερμοκρασίες ήταν 1,5 έως 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα σε όλη τη χώρα, με εξαίρεση την Ήπειρο, όπου οι αποκλίσεις ήταν γύρω στον 1 βαθμό. Αυτό το φαινόμενο συνέχισε την τάση του θερμότερου χειμώνα που είχε προηγηθεί.

Τι λέει η πρόβλεψη για τον Χειμώνα 2024-2025;

Σύμφωνα με τα φετινά μερομήνια, ο χειμώνας του 2024-2025 αναμένεται να είναι πιο κρύος και με περισσότερες χιονοπτώσεις σε σύγκριση με τον προηγούμενο.

Οκτώβριος 2024: Αυξημένες βροχοπτώσεις και χαμηλές θερμοκρασίες.
Νοέμβριος 2024: Χειμερινό σκηνικό με πολλές βροχές.
Δεκέμβριος 2024: Βροχερός καιρός με χιόνια στα ορεινά.
Ιανουάριος 2025: Ήπιος μήνας με λιγότερες βροχές.
Φεβρουάριος 2025: Ψυχρός μήνας με χιόνια.
Μάρτιος 2025: Έντονα χειμερινές συνθήκες στο δεύτερο μισό του μήνα.

Υπάρχουν άλλες λαϊκές δοξασίες που προβλέπουν τον καιρό;

Να φάνε και οι κότες, που λέγαμε και στο χωριό. Να ορισμένες από αυτές:

Καιρικές παρατηρήσεις: Πολλές παραδόσεις βασίζονται σε φυσικά φαινόμενα και σημάδια όπως η συμπεριφορά των ζώων, η κατεύθυνση του ανέμου και οι αλλαγές στο φως του ήλιου. Για παράδειγμα, αν οι γάτες κουλουριάζονται περισσότερο από το συνηθισμένο, αυτό θεωρείται ένδειξη ότι θα έρθει κακοκαιρία. Το ίδιο και αν ο ουρανός το ηλιοβασίλεμα είναι πιο κόκκινος απ’ ό,τι συνήθως.

Αλκυονίδες μέρες: Οι γνωστές χειμερινές λιακάδες γύρω στα μέσα Ιανουαρίου. Όσο πιο ήπιος είναι εκείνες τις μέρες ο καιρός, τόσο θα είναι και ο υπόλοιπος χειμώνας.

Σημάδια από τον ουρανό: Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, οι άνθρωποι παρακολουθούν τις κινήσεις των αστεριών και των πλανητών για να προβλέψουν τον καιρό. Αυτή η μέθοδος περιλαμβάνει την παρατήρηση συγκεκριμένων αστερισμών και τη σύνδεσή τους με τις καιρικές συνθήκες.

Δοξασίες για τους μήνες: Υπάρχουν επίσης δοξασίες που σχετίζονται με συγκεκριμένους μήνες. Για παράδειγμα, αν ο Ιούνιος είναι βροχερός, ο Αύγουστος θα είναι ξηρός.