10 πράγματα που δεν ήξερες για την Πλατεία Κλαυθμώνος

Το σωτήριο έτος 1878, όταν ακόμα δεν έχει καθιερωθεί η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, στην Πλατεία που σήμερα λέμε Κλαυθμώνος βρισκόταν το Υπουργείο Οικονομικών έξω από το οποίο διοργανώνονταν οι διαμαρτυρίες των απολυμένων του δημοσίου, που είχαν πάγιο αίτημα την επαναπρόσληψή τους.

Σε ένα σπαρταριστό άρθρο του στην εφημερίδα Εστία, ο Δημήτρης Καμπούρογλου προτείνει να μετονομαστεί η πλατεία σε Κλαυθμώνος, επειδή εκεί μαζεύονται οι Παυσανίες (οι απολυμένοι, το χαϊδευτικό από το ότι τους έχουν παύσει) και κλαίνε.

Και δεν θα το πιστέψεις, αλλά όντως η πλατεία μετονομάστηκε. Όχι επίσημα, αλλά κανείς δεν την ξέρει σήμερα με κανένα από τα άλλα ονόματά της, τα οποία περιλαμβάνουν την ευρεία γκάμα Πλατεία Αισχύλου, Πλατεία Νομισματοκοπείου, Πλατεία 25ης Μαρτίου, Πλατεία Δημοκρατίας και Πλατεία Εθνικής Συμφιλίωσης. Το τελευταίο μάλιστα ήταν η επίσημη μετονομασία του 1989, κι ας μην το χρησιμοποίησε ποτέ κανείς.

Πλατεία Εθνικής Συμφιλίωσης, ε;

Ναι, από το όνομα του γλυπτού που στολίζει μέχρι σήμερα την πλατεία. Έργο του γλύπτη Βασίλη Δωρόπουλου, που το φιλοτέχνησε το 1987, είναι ένα σύμπλεγμα τριών ορειχάλκινων μορφών ύψους 8 μέτρων, που με το ένα χέρι αγκαλιάζουν η μια την άλλη και το άλλο το σηκώνουν σε μια κοινή γροθιά προς τον ουρανό. Λέγεται πολύ εύγλωττα Μνημείο Εθνικής Συμφιλίωσης.

Γιατί την έλεγαν και Πλατεία Νομισματοκοπείου, μεταξύ άλλων;

Το παλιό υπουργείο οικονομικών, έξω από το οποίο έκλαιγαν οι απολυμένοι του δημοσίου, στεγαζόταν σε αυτό το αριστούργημα για κτίριο που βλέπεις στη φωτό από πάνω. Έργο του αρχιτέκτονα Έντουαρτ Σάουμπερτ, το κτίριο χτίστηκε το 1834 και φιλοξενούσε από το 1836 το Βασιλικό Νομισματοκοπείο και Σφραγιστήριο. Το 1863, το νομισματοκοπείο μεταφέρθηκε και το κτίριο παραχωρήθηκε στο υπουργείο Οικονομικών, το οποίο παρέμεινε εκεί μέχρι την κατεδάφισή του το 1939. Στη θέση του βρίσκεται το υπόγειο πάρκινγκ που κατασκευάστηκε το 1972 και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.

Η πλατεία Κλαυθμώνος όπως ήταν τη δεκαετία του 1960. Διακρίνονται τα κτίρια της οδού Δραγατσανίου: Γραφεία ΟΠΑΠ, Ναυτεμπορικής και στη γωνία με την οδό Σταδίου το υπουργείο Εργασίας. [Φωτό: Δημήτρης Παπαδήμος]

Πλατεία για αρχόντους

Το ωραιότερο από τα κτίρια της πλατείας, στο 7 της οδού Παπαρηγοπούλου, ήταν ένα από τα πρώτα αρχοντικά που χτίστηκαν στην πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους το 1833. Έργο των Γερμανών αρχιτεκτόνων G. Luders και J. Hoffer, το σπίτι ανήκε στον Χιώτη τραπεζίτη Σταμάτη Δεκόζη Βούρο. Εδώ φιλοξενήθηκαν ο Όθωνας με την Αμαλία, από το 1837 ως το 1843, όσο περίμεναν να χτιστεί το παλάτι τους –αυτό που στεγάζει σήμερα την Βουλή– εξ ου και οι Αθηναίοι αποκαλούσαν αργότερα την Οικία Δεκόζη Βούρου «το παλιό παλάτι».

Το βασιλικό ζεύγος συνέδεσε το αρχοντικό με το διπλανό του (που δεν υπάρχει σήμερα) μέσω μιας στοάς, και έφτιαξε γύρω τους τον περίφημο κήπο του παλαιού Παλατιού. Αυτός ήταν ο πρώτος δημόσιος κήπος της πρωτεύουσας, με τέσσερις εισόδους, σιντριβάνι και μία στέρνα με χρυσόψαρα. Δεν ήταν μικρός: Περιλάμβανε τη σημερινή Πλατεία Κλαυθμώνος και απλωνόταν ως την Πλατεία Κολοκοτρώνη.

Το μεγαλύτερο μέρος του κήπου μπορεί να το χάσαμε, ο φοίνικας όμως που φύτεψε εκεί η Αμαλία υπάρχει ακόμα, πιθανότατα έχεις πιεί καφέ στη σκιά του: Είναι ο φοίνικας του Black Duck Garden. 

Ένα μουσείο, δύο κτίρια

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών στεγάζεται σήμερα στο «παλιό παλάτι» και στο διπλανό του κτίριο, στο 5 της οδού Παπαρηγοπούλου, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους μέσω κλειστής γέφυρας. Το δεύτερο αυτό κτίριο σχεδιάστηκε το 1859 από τον αρχιτέκτονα Γεράσιμο Μεταξά και είναι χαρακτηριστικό δείγμα του εκλεκτικισμού, συνδυάζοντας στοιχεία από διάφορες αρχιτεκτονικές περιόδους.

Το 1973, το κτίριο μετατράπηκε σε μουσείο από τον πολιτικό Λάμπρο Ευταξία, ο οποίος είχε στόχο να συγκεντρώσει και να εκθέσει τεκμήρια της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Το μουσείο άνοιξε επίσημα το 1980, και σήμερα φιλοξενεί συλλογές με έπιπλα εποχής –μεταξύ των οποίων το γραφείο της Αμαλίας–, πίνακες ζωγραφικής, χαρακτικά και άλλα αντικείμενα που σχετίζονται με την Οθωνική περίοδο και την κοινωνική ζωή της Αθήνας. Το κτίριο έχει διατηρήσει πολλά από τα αυθεντικά του στοιχεία, όπως τα έπιπλα και τον εσωτερικό του διάκοσμο, προσφέροντας μια μοναδική εικόνα της αστικής ζωής της Αθήνας του 19ου αιώνα.