10 πράγματα που δεν ήξερες για τον Κεραμεικό

Τι είναι ένα όνομα; Η περιοχή που απλώνεται από τον σταθμό του μετρό στο Γκάζι ως την πλατεία Αυδή μπορεί να λέγεται Κεραμεικός, Γκάζι ή Μεταξουργείο, αναλόγως ποιον ρωτάς… Και για να περιπλέξουμε λίγο περισσότερο τα πράγματα, Κεραμεικός υπάρχει και ο ορίτζιναλ, ο αρχαιολογικός χώρος στην απέναντι όχθη της Πειραιώς, δίπλα στον κάτω πεζόδρομο της Ερμού, για τον οποίο σου τα έχουμε πει αναλυτικά εδώ - Πάμε μια βόλτα στον Κεραμεικό (τον αρχαίο) https://www.in2life.gr/article/2003933/pame-mia-volta-ston-kerameiko-ton-arhaio

Και στην πιο πρόσφατη Ιστορία της, όμως, όλη αυτή η περιοχή πρωταγωνιστεί σε μικρά και μεγαλύτερα ιστορικά γεγονότα και κρύβει ενδιαφέρουσες πληροφορίες που βάζουμε στοίχημα πως δεν τις ήξερες όλες. Μέχρι τώρα.

Το Μεταξουργείο δεν είναι κανένα τυχαίο όνομα. Το εργοστάσιο μεταξιού της οικογένειας Δουρούτη, λειτουργούσε εδώ από το 1854 έως το 1875. Το κτίριο το βλέπεις ακόμα, είναι αυτό στο οποίο στεγάζεται σήμερα η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, επάνω στην πλατεία Αυδή.

Όταν ο Πειραιάς βομβαρδίστηκε από τους Συμμάχους, το 1944, ο κόσμος που έχασε τα σπίτια του στεγάστηκε εδώ, στο εσωτερικό του εργοστασίου που διαμορφώθηκε και χωρίστηκε σε μικρά διαμερίσματα. Την ίδια χρονιά, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε και ως φρουραρχείο από τον ΕΛΑΣ.

Αν κοιτάξεις προσεκτικά τους τοίχους του νεοκλασικού στη γωνία των οδών Μυλέρου και Κεραμεικού, που λέγεται επίσημα Οικία Νεγρεπόντη, θα δεις ακόμα σφηνωμένες τις σφαίρες από τα Δεκεμβριανά του ’44. Όχι τα σημάδια που άφησαν οι σφαίρες –τις σφαίρες τις ίδιες. Το κτίριο στέγαζε από το 1834 την Πρεσβεία της Βρετανίας στην Αθήνα.

Στην πλατεία Καραϊσκάκη έγινε το 1895 η «κηδεία» του (ολοζώντανου μεν, ηττημένου στις εκλογές δε) Χαρίλαου Τρικούπη, από τους δηλιγιαννηκούς που σύχναζαν στα γύρω καφενεία.

Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, το Μεταξουργείο ήταν μια από τις μεσοαστικές γειτονιές της Αθήνας, με έντονη ζωή και θεατρική κίνηση. Η θεατρική του κουλτούρα επιβιώνει ακόμα, όπως σίγουρα ξέρεις, γιατί τίποτα δεν είναι τυχαίο σε αυτή την πόλη.

Η μαρμάρινη κρήνη την οποία βάζουμε στοίχημα πως δεν είχες προσέξει στην πλατεία Καραϊσκάκη μιμείται το μνημείο του Λυσικράτη, στην Πλάκα. Χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, και είναι έργο άγνωστου γλύπτη.

Εκεί που σήμερα βρίσκεται η πλατεία έτρεχε ένα ρέμα, τις δύο όχθες του οποίου ένωνε ξύλινο γεφυράκι, επάνω από το οποίο περνούσε από το 1882 και μετά το ιπποκίνητο τραμ. Όχι αλήθεια, δεν τα βγάζουμε από το μυαλό μας, υπήρχε όντως ιπποκίνητο τραμ στην Αθήνα του 19ου αιώνα.

Το γεφυράκι αυτό έδωσε το όνομά του στο καφενείο «Η Γέφυρα», που πρωτολειτούργησε το 1880, και στο οποίο ετοιμάζονταν τα πυροτεχνήματα για το τακτικό κυριακάτικο γλέντι της γειτονιάς.

Στο Μεταξουργείο υπογράφηκε το ψήφισμα της έξωσης του Όθωνα, στις 11 Οκτωβρίου 1862. Το τραπέζι επάνω στο οποίο έπεσαν οι υπογραφές βρίσκεται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο –τότε ήταν μέρος της επίπλωσης του αρχοντικού του Δημητρίου Μπότσαρη, στη γωνία των οδών Λεωνίδου και Γιατράκου.