Tι γυρεύει η Κέλτικη μουσική στην Αθήνα;

Η πρώτη μας επαφή με την μουσική των Κελτών ήταν όταν ακούσαμε για πρώτη φορά την Curfá Gaelic/Nordic Choir σε μια ατμοσφαιρική συναυλία στο Μοναστηράκι, προ διετίας.

Η χορωδία τραγουδούσε στην Αγγλική και την Γαελική (Κελτική) γλώσσα αλλά και σε παλιές διαλέκτους των Βόρειων χωρών, παραδοσιακά τραγούδια για την αγάπη και για το ψάρεμα, τραγούδια ποιμενικά, ύμνους και νανουρίσματα. Ήταν σίγουρα μια ιδιαίτερη εμπειρία για τα αυτάκια μας και πολύ όμορφη βεβαίως βεβαίως.

Fast forward στο σήμερα, όπου τυχαία ανακαλύπτουμε πως για έκτη χρονιά διοργανώνεται ένα Φεστιβάλ Κέλτικης Μουσικής στην Αθήνα, από τις 8 έως τις 10 Δεκεμβρίου.

Ναι, κι όμως. Η μουσική των Κελτών τυγχάνει αν όχι ευρείας (ακόμα), τουλάχιστον πολύ μεγάλης αποδοχής από τους κατοίκους των Αθηνών, αλλά και από κόσμο σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ώρα να την ανακαλύψεις λοιπόν.

Δέκα χρόνια επιτυχίες

Η ιδέα για μια συνάντηση των ανθρώπων που παίζουν κέλτικη μουσική στην Ελλάδα συζητήθηκε για πρώτη φορά το 2013, μας λέει η κ. Χρυσούλα Κεχαγιόγλου, μουσικός και μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Φεστιβάλ.

Τότε, όπως λέει, «υπήρχαν ήδη οι Ιέρνις και οι Σόλαστας στην Αθήνα, είχαν εμφανιστεί οι Νοριάνα, είχαμε μάθει ότι υπάρχουν οι Τιρ Φάντα στην Θεσσαλονίκη οπότε εγώ, η Λαμπρινή Γιώτη και οι αδερφοί Γαλιάτσοι βρεθήκαμε να αναρωτιόμαστε πόσος κόσμος τελικά ασχολείται με την Κέλτικη μουσική στην Ελλάδα. Επίσης, αναρωτιόμασταν πόσος κόσμος ακούει ήδη, ή θα ενδιαφερόταν να ακούσει αυτή τη μουσική – τι απήχηση μπορεί να είχε».

Έτσι λοιπόν προέκυψε η ιδέα ενός φεστιβάλ, το οποίο και πραγματοποιήθηκε την επόμενη χρονιά, το 2014. «Δεν είχαμε ποτέ φανταστεί το μέγεθος και την ποιότητα του κοινού που ήρθε τότε να μας ακούσει και που πληθαίνει και μας στηρίζει όλα αυτά τα χρόνια», αναφέρει η ίδια.

Στη φετινή διοργάνωση θα εμφανιστούν όλα τα παραπάνω σχήματα, μαζί με τους PLUMP και την Curfá Gaelic/Nordic Choir ενώ καλεσμένοι θα είναι οι Muireann Nic Amhlaoibh και Donal O'Connor, δύο από τους πιο πολυβραβευμένους μουσικούς της παραδοσιακής μουσικής της Ιρλανδίας. Παράλληλα, θα διοργανωθούν παρουσιάσεις παραδοσιακών οργάνων και χορών.

Τι είναι όμως η κέλτικη μουσική ρε παιδιά;

Ο όρος κέλτικη μουσική αναφέρεται στην παραδοσιακή μουσική που συναντάται σε περιοχές όπως η Σκωτία, η Ιρλανδία, η Βρετάνη (περιοχή της Γαλλίας), οι Αστούριες (αυτόνομη κοινότητα της Ισπανίας), το Isle of Man και η Ουαλία. 

Τα παραδοσιακά όργανα που χρησιμοποιούν οι Κέλτες είναι κυρίως η άρπα, το ξύλινο φλάουτο, το βιολί (που το λένε «fiddle» για να το διαχωρίζουν από το κλασικό «violin»),  το ακορντεόν και η γκάιντα. Τα χαρακτηριστικά της είναι οι γρήγοροι ρυθμοί της και η χρήση των τροπικών και πεντατονικών κλιμάκων. Πεντατονικές κλίμακες βρίσκουμε σε πολλές περιοχές του κόσμου, όπως στην Κίνα και στη δική μας Ήπειρο. Αυτή είναι μια ένδειξη του ότι η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα κέλτικα τραγούδια. Το Γαέλικο τραγούδι το συναντάμε στη Δυτική πλευρά της Ιρλανδίας (3 διαφορετικές διαλέκτους) Donegal, Galway, Cork, στη Σκωτία (στη δυτική πλευρά) και στα νησιά των Εβρίδων, στο Isle of Man και στην Ουαλία. Οι διάλεκτοι είναι τελείως διαφορετικές μεταξύ τους, έχουν όμως κοινή ρίζα και την ίδια μουσική.

Ελλάδα ακούει;

Τι ενδιαφέρον μπορεί να βρει το αθηναϊκό κοινό στην κέλτικη μουσική όμως; Υπάρχουν συνδέσεις με τις δικές μας μελωδίες; Η κέλτικη μουσική φαίνεται να ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία στο αθηναϊκό κοινό, αλλά και σε κοινό από όλη την Ελλάδα.

«Ήδη έχουμε άλλα δύο Φεστιβάλ εκτός Αθηνών, ένα στους Παξούς – το Irish Wings- και ένα στα Γρεβενά, στον εορτασμό του Αγίου Πατρικίου, του προστάτη άγιου των Ιρλανδών. Και τα δύο είναι εξαιρετικά επιτυχημένα, όπως και το έτερο Φεστιβάλ της Αθήνας, το Irish Festival», απαντά σχετικά η κ. Κεχαγιόγλου

Αυτή η γοητεία οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Ένας σίγουρα είναι οι υπέροχες μελωδίες και ο ανεβαστικός χαρακτήρας κυρίως των ορχηστρικών μελωδιών αυτών των λαών. Έχουν εξαιρετικούς χορευτικούς σκοπούς που ξεσηκώνουν τον κόσμο. Οι συνθέσεις που είναι πιο αργές, όπως και τα τραγούδια που πολύ συχνά είναι σε αργό τέμπο, ταξιδεύουν το κοινό με τις μελωδίες τους και το κάνουν να ονειρεύεται.

Τουλάχιστον, αυτό είναι το σχόλιο που ακούει η ίδια και οι μουσικοί με τους οποίους συνεργάζεται πιο συχνά από οποιοδήποτε άλλο.

Ένα άλλο γοητευτικό στοιχείο των παραδοσιακών τραγουδιών των Κελτών, όπως λέει, είναι ότι οι στίχοι τους αποτελούν δείγματα εξαιρετικής ποίησης και έχουν πολύ κοινή θεματολογία με τα δικά μας - μιλούν για τον έρωτα, τη μετανάστευση, τον πόλεμο, τις χαρές της ζωής, τον πόνο των απλών ανθρώπων, που μόνο απλοί δεν είναι.

Όσον αφορά τώρα ένα κοινό χαρακτηριστικό που έχει η δική μας μουσική με τη δική τους είναι ότι πολλές φορές μια χαρούμενη, αέρινη μελωδία συνοδεύει ένα στίχο ο οποίος είναι πολύ σκληρός και μιλάει για άφαντο πόνο. Οι αντιθέσεις είναι χαρακτηριστικό και αυτού του λαού, όπως και του δικού μας.

Η ίδια μάλιστα στέκεται και σε κάτι κοντινό στους Έλληνες που έχουν και οι Κέλτες: είναι το «session». Το «session» είναι βασικό ιδίωμα της ψυχαγωγίας αυτών των ανθρώπων και επιτελεί τη λειτουργία που επιτελεί σε εμάς αυτό που ονομάζουμε «γλέντι». Οι μουσικοί (επαγγελματίες ή μη) συναντιούνται ανεπίσημα  στην παμπ, όπου παίζουν μουσική χαλαρά, μοιράζονται τραγούδια, απαγγέλουν ποίηση ή αφηγούνται ιστορίες και πίνουν, κάποιες φορές μέχρι το πρωί.

Στην Αθήνα μάλιστα, όσο και στη Θεσσαλονίκη όπως μας πληροφορεί, έχουν αρχίσει να διοργανώνονται session στα οποία μαζεύονται και παίζουν μουσικοί, Έλληνες και μη.

Ε ρε, sessions!

Το ελληνικό κοινό έχει σίγουρα γοητευτεί από αυτήν την προσπάθεια και αυτό φαίνεται στην έκπληξή του, σύμφωνα με την ίδια. «Έχουμε ακούσει διάφορα από τους ανθρώπους που έρχονται στα φεστιβάλ κατά καιρούς, αλλά το κύριο συναίσθημα που εκφράζουν οι πιο καινούριοι ακροατές είναι η έκπληξη», λέει χαρακτηριστικά.

«Έκπληξη για το πόσο πολυμορφική είναι αυτή η μουσική ανάλογα με την περιοχή όπου καταγράφεται, πόσο μεγάλη ποικιλία εμφανίζουν τα τραγούδια ως προς τη θεματολογία τους, αλλά και πόσο μοιάζουν μουσικά με κάποιες ελληνικές παραδοσιακές μουσικές, όπως με την ηπειρώτικη μουσική, τη μουσική της Ανατολικής Ρωμυλίας, κάποιες φορές θυμίζουν μουσική από τα νησιά του Αιγαίου», προσθέτει. Μάλιστα, όπως παρατηρεί, η μουσική αυτή φέρνει στο κοινό ψυχική ανάταση, διάθεση για χορό, για γέλιο, για αγκαλιές «Είναι μουσική με πολύ διονυσιακό χαρακτήρα».

Σύμφωνα με την κ. Κεχαγιόγλου, ο κόσμος εκπλήσσεται, επίσης, με τη σκληρότητα των στίχων, αλλά και με την λεπτότητα με την οποία χειρίζεται ο άγνωστος «ποιητής» αυτά τα τόσο δύσκολα θέματα.

«Οι πιο αργές μελωδίες δημιουργούν στον κόσμο (αλλά και σε εμάς που τα τραγουδάμε και τα παίζουμε) μια αγαλλίαση, μια ησυχία και ζωντανεύουν τη φαντασία. Δεν είναι τυχαίο το ότι, στις πιο πολλές ταινίες και σειρές εποχής ή φαντασίας στο υπόβαθρο κυριαρχούν αυτού του τύπου οι μουσικές», προσθέτει.

Τι Κέλτη γενέσθαι με το Φεστιβάλ στο μέλλον;

Πριν ολοκληρώσουμε την κουβέντα μας, την ρωτάμε για τα προσεχή βήματα του Φεστιβάλ. «Επιθυμία μας για το μέλλον είναι, ιδανικά, να μεγαλώνει το κοινό μας, αλλά και η γνώση και η όρεξη η δική μας να ερευνούμε αυτό τον υπέροχο πολιτισμό και να φέρνουμε σε επαφή τους σημαντικότερους εκπροσώπους της με το κοινό της Ελλάδας», απαντά με λαχτάρα.

«Αυτό μπορεί να οδηγήσει αντίστοιχα σε δική τους μεγαλύτερη εξοικείωση με την ελληνική μουσική, κάτι που ήδη φαίνεται να συμβαίνει. Το ενδιαφέρον των Ελλήνων ακροατών δίνει την ευκαιρία σε Έλληνες μουσικούς να ταξιδεύουν εκτός της χώρας μας και να κάνουν κοινά project με σημαντικούς μουσικούς από όλα τα μέρη της γης όπου ζουν Κέλτες. Θα θέλαμε να δημιουργηθεί μια γέφυρα ανάμεσα σε εμάς και σε αυτούς τους τόσο μακρινούς γεωγραφικά, αλλά τόσο κοντινούς στη νοοτροπία και την ψυχοσύνθεση, λαούς», υπογραμμίζει.