Είδαμε το Mistero Buffo από τους sussurus Theater Group

Τον Μεσαίωνα οι ιερείς για να αυξήσουν την προσέλευση των πιστών και να εντείνουν την θρησκευτική κατάνυξη έβαζαν απλούς ανθρώπους να αναπαριστούν σκηνές από τις Γραφές και τις ζωές των Αγίων, στην αρχή εντός του ναού κι έπειτα πάνω σε άρματα στους δρόμους της πόλης. Όμως η συγκίνηση ήταν μεγάλη, συχνά δυσβάσταχτη κι έτσι δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους κωμικές σφήνες. Τα κείμενα αυτά έπεσαν στα χέρια του Ντάριο Φο (Βραβείο Νόμπελ, 1997), ο οποίος κάνοντας μια δημιουργική ανασύνθεση και αναδεικνύοντας τους αντιήρωες κάθε ιστορίας, τα παρουσίασε στο «Μίστερο Μπούφο».

Το «Mistero Buffo» (Κωμικό Μυστήριο) γράφτηκε το 1969 και ο Ντάριο Φο το έπαιζε μόνος του με ένα μπλε πόλο μπουζάκι και ένα μαύρο παντελόνι σε μια γυμνή από σκηνικά σκηνή. Ξεκίνησε από μονόλογο του συγγραφέα, και μετά έκανε παγκόσμια περιοδεία με την σύζυγό του Φράνκα Ράμε. Η επιτυχία του οδήγησε το Βατικανό στο να το καταγγείλει ως «το πιο βλάσφημο έργο στην ιστορία του θεάτρου».

Το έργο

Στην παράσταση αυτή των sussurus υπηρετήθηκε αυτή η μέθεξη του τραγικού με το κωμικό. Μαζί με τις σφήνες αυτές υπάρχει ο δυναμικός, καυστικός και ανατρεπτικός σχολιασμός του Θανάση Τριαρίδη, σχετικά με τον καθημερινό μόχθο των ανθρώπων και την σχέση τους με το Θεό. Τα ποιήματα του Τριαρίδη ερμηνεύονται τιμητικά για τον Ντάριο Φο σε σκαμπό μπροστά στην σκηνή.

Πρόκειται ουσιαστικά για μια σειρά σύντομων μονολόγων με θέματα, που προέρχονται από τα βιβλικά απόκρυφα και δημοφιλείς ιστορίες της ζωής του Χριστού. Ο τίτλος του έργου είναι δανεισμένος από το «Mystery-Bouffe» του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι.

Ο Φο ακροβατώντας μεταξύ σοβαρότητας και ιλαρότητας, ξετυλίγει ένα κουβάρι αδικιών και κατάχρησης εξουσιών πολύ χρήσιμο για την περίοδο κρίσης που διέρχονται οι Ευρωπαϊκές κοινωνίες (συνεπώς και η πολύπαθη Ελληνική…) προσπαθώντας να ξυπνήσει συνειδήσεις διότι μέσα του κυριαρχεί το αίσθημα της αδικίας.

Η Παράσταση

Το έργο παίχτηκε ακριβώς όπως επιθυμούσε ο συγγραφέας χωρίς κοστούμια ή σκηνικά. Η Χριστίνα Κουρλίτη, ο Σταύρος Μόσχης, ο Αλέξανδρος Σάουκ και η Αλεξάνδρα Σταμούλη, οι sussurus Theater Group με το σώμα τους, την εκφραστικότητά τους, ένα σκαμπό, χρωματιστά φουλάρια δεμένα με διάφορους τρόπους γύρω από τα χέρια, το κορμί και το κεφάλι, ένα κρουστό, ένα μεταλλικό τρίγωνο και ένα μπαγλαμαδάκι αφηγούνται έξι ιστορίες του Ντάριο Φο.

Μετά από κάθε επεισόδιο ένα μουσικό, φωνητικό ιντερμέδιο και ένα ποίημα του Τριαρίδη, που ερμηνεύεται πάνω σε σκαμπό, όπως αυτό του stand up comedian, οδηγούν στο επόμενο μικρό δράμα. Οι σχολιασμοί πολύ πετυχημένοι το ίδιο και όλο το στήσιμο της παράστασης από την Γιώτα Σερεμέτη. Η μελετημένη κίνηση, τα δουλεμένα εκφραστικά μέσα, τα λιτά σκηνικά και κοστούμια της Λυδίας Τσάτσου Παρασκευοπούλου είχαν σαν αποτέλεσμα ένα εξαιρετικό θεατρικό εργόχειρο.

Δημιουργία έντονων εικόνων, με δυνατές εκφράσεις και πλαστικές κινήσεις από όλους τους ηθοποιούς. Η Αλεξάνδρα Σταμούλη με μαντήλι στα μαλλιά ίδια η παναγιά, μια pietà του Μιχαήλ Άγγελου να κρατά το μωρό της, ενώ μια άλλη υπερασπίζεται το μωρό της με σαλεμένο μυαλό, ενώ κρατά στην αγκαλιά της ένα πρόβατο. Είναι πιο εύκολο να επιβιώσει το παιδί σου ως αρνί, παρά ως άνθρωπος. 

Στην αναπαράσταση της παραβολής του Λαζάρου τίθεται το θέμα του ότι αν δεν πιστεύεις στο Θεό χάνεις την ευκαιρία να αφεθείς, να παραδοθείς κάπου. Στη θέα του θανάτου, συγκλονιστική η ανάμνηση της σκηνής του τέλους από την ταινία Καζαμπλάνκα, όπου ο κυνικός Ρικ (Χάµφρεϊ Μπόγκαρτ) λέει στην πρώην αγαπημένη του Ίλσα (Ίνγκριντ Μπέργκμαν) ότι «αυτοί θα έχουν πάντα το Παρίσι», εννοεί το καταφύγιο των ωραίων αναμνήσεών τους. Η μνήμη όμως δεν μπορεί να συγκρατήσει τα πάντα. Θυμάται τα πιο έντονα. Μπροστά στον θάνατο και ως αντίβαρο, αυτοί τουλάχιστον είχαν ζήσει την αγάπη. Τι γίνεται όμως με εκείνους που δεν έχουν κανένα Παρίσι στο μυαλό τους, ή κάτι να αγκιστρωθούν; Πόσο μεγάλο αποκούμπι είναι για πολλούς η ύπαρξη του θεού, πόσο τραγική ψευδαίσθηση.

Στη σκηνή της σταύρωσης του Ιησού, που προσπαθούν να αποκρύψουν από τη Μαρία με εξαιρετικά παραστατική κίνηση οι ηθοποιοί αναπαριστούν τις αντιδράσεις των θεατών. Η αλήθεια είναι ότι όλη του τη ζωή ο Χριστός έκανε το καλό και τώρα έγινε το θύμα. Όλη μέρα βρίσκονταν μέσα στους άπλυτους, τους άνεργους, τους φτωχούς, τις πόρνες, σε όλους τους αναξιοπαθούντες.

Γιατί να τιμωρείται το προπατορικό αμάρτημα;

Ένας θεατής σκέφτηκε να κατεβάσει τον Χριστό από τον σταυρό και να βάλει τον Ιούδα. Ο Χριστός όμως δεν θέλει να του βγάλουν τα καρφιά γιατί αυτό θα ευτέλιζε τη θυσία του για τη λύτρωση του ανθρώπου. Δεν θέλει να σωθεί, θέλει να σώσει. Τότε ήταν υπέροχος ο Χριστός όταν με το ρόπαλο έδιωξε από τον ναό τους φαρισαίους και τους υποκριτές, αυτούς που εξαργύρωναν τη θυσία του. Αξίζει να πεθάνει κάποιος ακόμα κι αν σωθεί ένας μόνο άνθρωπος , όραμα μεγάλων ανδρών, όπως ο Τσε Γκεβάρα, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο Τζον Λένον και η Γιόκο Όνο, ο Γκάντι , η Ρόζα Λούξεμπουργκ, τα παιδιά του Πολυτεχνείου και κάθε ένας οραματιστής που με τη ζωή του ήθελε να σώσει τον ένα και μοναδικό άνθρωπο.

Για το τέλος ακούγεται το τραγούδι του Γιάννη Αγγελάκα «Σιγά μην κλάψω σιγά μην φοβηθώ», κάτι που σκέφτεται κάθε επαναστάτης όταν του λένε «να θυμάται πως αυτό το σκηνικό, είναι μικρός πολύ μικρός για να τ' αλλάξει». Ο στρατευμένος άνθρωπος θυσιάζεται για τον άνθρωπο, χωρίς να χρειάζεται χρυσές περγαμηνές, χωρίς να χρειάζεται να εξαργυρώσει τον αγώνα του και μοιραία περιχαρακώνεται και «πάει να χτίσει μια φωλιά στον ουρανό και θα κατεβαίνει μόνο αν θέλω να γελάσει», διατηρώντας ακέραιη την σκέψη του και χαλύβδινη τη θέλησή του.

Μια παράσταση συνόλου με πολλές ευαίσθητες νότες που αφήνει μια πικρή σκέψη στο τέλος με την προβολή φωτογραφιών από επαναστάτες, υπενθυμίζοντάς μας το άδοξο τέλος τους και τον μεγάλο απόηχό τους.

Ταυτότητα της παράστασης
Κείμενα: Dario Fo, Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθεσία: Γιώτα Σερεμέτη
Σκηνικά-Κοστούμια-Σχεδιασμός φωτισμών: Λυδία Τσάτσου Παρασκευοπούλου
Μουσική επιμέλεια: Η ομάδα
Επί σκηνής οι ηθοποιοί: Χριστίνα Κουρλίτη, Σταύρος Μόσχης, Αλέξανδρος Σάουκ και Αλεξάνδρα Σταμούλη
Φωτογραφίες: Γιάννης Παπαγεωργίου
Σχεδιασμός αφίσας: Αλεξάνδρα Σταμούλη