Είδαμε Το πηρούνι του Χάρη Ρώμα στο Vault

«Το Πηρούνι», το νέο έργο του Χάρη Ρώμα σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά, είναι μια μαύρη κωμωδία που καυτηριάζει με πολύ χιούμορ τα κακώς κείμενα της «νεοελλάδας».

«Το πηρούνι» ανεβαίνει για πρώτη φορά στις 24 Αυγούστου 2023 στο Θέατρο Αττικού Άλσους σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιάκαι επαναλαμβάνεται στο θέατρο Vault από τον ίδιο θίασο των 6 εκλεκτών ηθοποιών που τον Αύγουστο το έπαιξαν στα πλαίσια του 2ου Φεστιβάλ Περιφέρειας Αττικής.  Είναι ένα έργο που περιγράφει χαρακτήρες ακόμα και σήμερα αναγνωρίσιμους και επίσης ένα κλίμα βαρύ μιας ασυδοσίας, που είχε μοιραία καταστροφικά αποτελέσματα.

Το έργο

Την δεκαετία ‘80-‘90 κατόρθωσε η πολιτική εξουσία να φέρει με τα νερά της τους ανθρώπους του λαού, των λαϊκών στρωμάτων που δεν ήταν προνομιούχοι, με στόχο να ανέβουν βιοτικό και κοινωνικό επίπεδο. Σταδιακά οδήγησε στον υπερκαταναλωτισμό και νεοπλουτισμό που πληρωνόταν από δάνεια από το εξωτερικό. Αποκυήματα αυτού του νεοπλουτισμού είναι οι ήρωες του έργου  του Χάρη Ρώμα «Το πηρούνι».

Θεσσαλονίκη 1984, η οικογένεια Παλιούρα της γνωστής αλυσίδας γραφείων κηδειών  «Ο Ουρανός»: ο Αποστόλης (Δημήτρης Φραγκιόγλου), η Ζαμπέτα (Χριστίνα Σαμπανίκου), η κόρη τους Φιόνα (Μαρίζα Μανατάκη), με την βοήθεια της Ρουμάνας υπηρέτριάς τους (Φανή Παλιούρα), ετοιμάζονται πυρετωδώς για να υποδεχτούν από την Αθήνα τον μέλλοντα γαμπρό τους, Αλέξανδρο (Τάσος Τζιβίσκος ) μαζί με τους γονείς του. Τελικά λόγω κωλύματος  της μητέρας, έρχεται μόνο με τον πατέρα του, τον πρόξενο Αιμίλιο Δοξιάδη (Γιάννης Οικονομίδης- Johnny O). Ο Γιάννης Οικονομίδης παίζει φέτος στο «Scarmface» και στις «Ευτυχισμένες μέρες» του Μπέκετ.

Η οικογένεια Παλιούρα έχει χρήματα, που δεν χάνει την ευκαιρία να τα επιδεικνύει, αποσκοπώντας τώρα να αποκτήσει και το μεγάλο όνομα, αυτό της οικογένειας  ενός πρόξενου. Κάνουν ό,τι ακραίο και κιτς μπορεί κάποιος να φανταστεί για να εντυπωσιάσουν τον πατέρα του γαμπρού, ο οποίος έχει δεχτεί πολιτισμικό σοκ με την παρουσία των γονιών της νύφης.

Η συνύπαρξη αυτών των ανθρώπων στο σαλόνι της οικογένειας Παλιούρα μόνο εντάσεις μπορεί να δημιουργήσει και επώδυνες αποκαλύψεις.

Η παράσταση

Όλα τα πρόσωπα του έργου θέλουν να είναι κάτι που δεν είναι και οπωσδήποτε δίνουν διαφορετική εντύπωση στους γύρω τους και πρώτη από όλους ην Ρουμάνα οικιακή   βοηθός, που έχει μάθει καλά ελληνικά και θέλει να ενταχτεί απολύτως στην ελληνική κοινωνία. Παρακολουθεί τα πάντα και ξέρει τα πάντα για τον καθένα από την οικογένεια. Είναι μια σπιρτόζα γκροτέσκα φιγούρα, που προκαλεί γέλιο και όπως όλες οι υπηρέτριες γίνεται ο αποδέκτης των εντάσεων. Ο Απόστολος (Δημήτρης Φραγκιόγλου )είναι πλούσιος και είναι περήφανος για το νέο υπερπολυτελές γραφείο κηδειών που έχει ανοίξει. Έχει ανάγκη την επιβεβαίωση και θέλει να εντυπωσιάσει τον πρόξενο με τον υπέροχο κήπο που έχει φτιάξει στην ταράτσα του σπιτιού του, και με την επίδειξη του γραφείου τελετών. Δεν έχει πραγματικά αισθήματα. Βουλιάζει στην πολυθρόνα του και περιαυτολογεί.  Όταν μαθαίνει ότι η κόρη του είχε σχέσεις με τον Αλέξανδρο πριν τον γάμο, γίνεται συντηρητικός και πατριάρχης, μιλώντας για την τιμή της οικογένειάς του, εκθειάζοντας την παρθενιά της γυναίκας του, όταν παντρεύτηκαν. Είναι γκροτέσκο πρόσωπο και αυτό, που κρύβει με υποκρισία και δηθενιά τη δική του έλλειψη ηθικής και αισθητικής. Η άσπρη κάλτσα με το μαύρο σκαρπίνι δημιουργούν με την πρώτη μια αποστροφή.

Η μητέρα, Ζαμπέτα  Παλιούρα (Χριστίνα Σαμπανίκου), φορά όλα της τα χρυσαφικά, θέλει να εντυπωσιάσει με τα ακριβά φαγητά που έχει ετοιμάσει για τους καλεσμένους, μιλά την ελληνική, όπως και η υπηρέτριά της μόνο που η δεύτερη μιλά καλύτερα και θέλοντας να χρησιμοποιήσει βαρύγδουπες εκφράσεις για να εντυπωσιάσει κάνει τρομερά γλωσσικά  σφάλματα. που προβληματίζουν ή  προσκαλούν γέλιο. Ένας καίριος ρόλος που η ηθοποιός Χριστίνα Σαμπανίκου φέρει υπέροχα σε πέρας,  μιας και όλο το έργο στηρίζεται πάνω σε αυτόν τον χαρακτήρα.  Είναι η απόλυτη μετουσίωση της ψευδούς ταυτότητας του καθένα. Ήθελε να δείχνει άσπιλη, άμωμος και ανέγγιχτη πριν παντρευτεί και μετά μια πλούσια, καλλιεργημένη οικοδέσποινα. Η ψευδής σχέση των γονιών, το αδιέξοδο της οικογένειας δημιουργεί εκατέρωθεν παιδιά με πρόβλημα.

Η κόρη Σοφία, που έχει για καλαίσθητους λόγους μετονομαστεί σε Φιόνα (Μαρίζα Μανατάκη) είναι ένα πληγωμένο παιδί, με βουλιμικές τάσεις.  Ευαίσθητη και η ερμηνεία της ηθοποιού. Καταναλώνει και ξερνάει το πλούσιο φαγητό της οικογένειάς της.  Κανείς δεν το έχει προσέξει. Δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους γονείς της και την αμορφωσιά τους, ούτε την εμμονική επίδειξη του πλούτου τους.  Βασανισμένο και καταπιεσμένο παιδί, που βρήκε σανίδα σωτηρίας τον Αλέξανδρο (Τάσος Τζιβίσκος ) και αυτός δυστυχής κρύβει τις έξεις του, που έχουν οδηγήσει σε καταστροφή την οικογένειά του. Πατέρας του , ο πρόξενος Αιμίλιος Δοξιάδης (Γιάννης Οικονομίδης). Ο Γιάννης Οικονομίδης είναι η απόδειξη της απόλυτης μεταμόρφωσης του ηθοποιού. Γίνεται πρόξενος, καταπιεσμένος νέος και αυτός, που του «φόρεσαν» τον ρόλο του διπλωμάτη, κληρονομικό χάρισμα από τον διπλωμάτη πατέρα του. Η μητέρα του τον έσερνε σε σουαρέ ποίησης και σε βραδιές μπαλέτου, γεγονός που απελευθέρωσε τις αντιδράσεις του.

 Όλοι εκθέτουν τον εαυτό τους μέσα από τον εσωτερικό μονόλογο, όπου μοιράζονται με τους θεατές συναισθήματα, σκέψεις, αναμνήσεις, μελλοντικές προβολές. Στη διήγησή τους μιμούνται τις φωνές των ανθρώπων που εμπλέκονται, όπως ο Απόστολος τη φωνή της γριάς που πήγε στο γραφείο τελετών να θάψει τον άνδρα της, ή ο Αιμίλιος τη φωνή του πατέρα του, ή του  ιερέα, ή του στρατιωτικού.

Μιλούν όλοι για θάνατο και αποδέχονται ότι αυτός είναι ο προορισμός του ανθρώπου. Αγνοείται η μητέρα του γαμπρού, γεγονός που ενίοτε ξεχνιέται και εκθειάζεται συνεχώς το φαγητό που θα απολαύσουν.  Μέσα σ΄ένα ανθρωποφαγικό κλίμα η εμφάνιση ενός πηρουνιού, είναι απειλητικό όπλο.

Τα κοστούμια και τα σκηνικά ακολουθιών την κιτς ατμόσφαιρα της εποχής.

Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Καρατζιά ευρηματική και καίρια αποκαλύπτει τα σημεία του κειμένου, μέσα από το κιτς περιβάλλον που έχει δημιουργήσει , μέσα από την ανάδειξη της ευασισθησίας της Φιόνας, το γκροτέσκο της οικογένειάς της και τον εκνευρισμό των έκπτωτων  αριστοκρατών.

Μια παράσταση για ένα σύστημα που τρώει τους πολίτες του και αυτοί τα παιδιά τους και τους συνανθρώπους τους. Ένα καστ αξιόλογων ηθοποιών, με ερμηνείες ουσιαστικές, που βροντοφωνάζουν για την κοινωνική ασθένεια μετά από μια τέτοια περίοδο επίπλαστης ευμάρειας, όπου έχουν χαθεί οι αξίες και οι ποιότητες.