Νάντια Μουρούζη: «Μετά από κάθε έργο τέχνης ο άνθρωπος αλλάζει»

«Αλφάβητο: Ένα Οικολογικό Συμφωνικό Ποίημα» είναι ο τίτλος της παράστασης που βασίζεται στο ομώνυμο ποιητικό έργο της Δανής συγγραφέως και ποιήτριας Inger Christensen, σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη.

Τρεις γυναίκες ηθοποιοί αναζητούν με όχημα τις εμβληματικές ποιητικές συνθέσεις της ρηξικέλευθης Ίνγκερ Κρίστενσεν, ένα κομμάτι από τον χαμένο παράδεισο, κάποια μέρα, ίσως, μετά το τέλος του κόσμου.

Μιλήσαμε με τη Νάντια Μουρούζη, μία από τις τρεις πρωταγωνίστριες της παράστασης που ταξιδεύει αυτές τις μέρες σε Κέρκυρα και Κεφαλονιά, για την προσέγγιση του έργου, την ζωντανή μουσική επί σκηνής, και τον ρόλο που μπορεί να παίξει η ποίηση στις ζωές μας.

Η καριέρα σας από την αρχή της έχει στεφθεί από μεγάλες επιτυχίες και εξαιρετικές συνεργασίες. Τις περισσότερες φορές το περιεχόμενο της παράστασης έχει κάποιο υψηλό νόημα. Τώρα εδώ στο πλαίσιο του προγράμματος 2023 του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» του Υπουργείου Πολιτισμού ανεβάζετε την Τετάρτη 9 &Πέμπτη 10 Αυγούστου 2023, ώρα 21:15 στο Παλαιό Φρούριο Κέρκυρας, και αργότερα στις 12 και 13 Αυγούστου στον Βοτανικό Κήπο Κεφαλονιάς, ΒΙΠΕ Αργοστολίου την παράσταση «Αλφάβητο: Ένα Οικολογικό Συμφωνικό Ποίημα». Πρόκειται για παράσταση βασισμένη στην ποίηση της Ίνγκερ Κρίστενσεν (Inger Christensen), η οποία θεωρείται η κορυφαία Δανή ποιητική πειραματίστρια της γενιάς της. Θέλετε να μας μιλήσετε λίγο για το περιεχόμενο αυτής της παράστασης και τον στόχο της; Τι ιδιαίτερο έχει αυτή η παράσταση;
Το Αλφάβητο της Inger Christensen είναι ποίηση υψηλής ποιότητας. Ένα εγκώμιο στη ζωή, ένα εγκώμιο στα πρώτα στοιχεία που τα θεωρούμε δεδομένα, αλλά και στα τόσα ασήμαντα που είναι γεμάτα σημασία. Πρόκειται για έναν ύμνο στο νερό, στον αέρα, στη βροχή, στον ήλιο, στο φεγγάρι, στη σιωπή, στα πουλιά, τα δέντρα, στα φυτά και τα ζώα που ο σημερινός άνθρωπος κακομεταχειρίζεται, πολλές φορές μέχρι εξόντωσης.

Η δική μας προσέγγιση έχει κάτι το εξπρεσσιονιστικό. Τρεις διαφορετικές περσόνες, τρεις διαφορετικοί χαρακτήρες σ’ ένα γύρω του κόσμου που περνάει από την Αρκτική και από την Ανταρκτική αλλά και από την Χιροσίμα, από τα δέντρα και τους θάμνους ως τις λειχήνες, από τα πουλιὰ των πάγων και τις πολικές αρκούδες μέχρι τους κορυδαλλούς από τα πηγάδια και τις πηγές. Μιλάει επίσης για τον θάνατο που κουβαλάμε, την τραγωδία του ανθρώπου. Για τον άνθρωπο στη ζωτική του αβεβαιότητα, για τον κόσμο ολόκληρο.

Νομίζετε ότι ο άνθρωπος μπορεί να βάλει ένα τέλος στην οικολογική καταστροφή; Θεωρείτε ότι θα το κάνει τελικά;
Και βέβαια ο άνθρωπος θα μπορούσε να βάλει τέλος στην καταστροφή. Για παράδειγμα, αρκεί ν᾽ αποφασίσει ότι θα παράγει λιγότερα γεωργικά προϊόντα, αλλά καλύτερης ποιότητας, δίχως φυτοφάρμακα και χημικά λιπάσματα. Θα μπορούσε επίσης να πάψει να ακρωτηριάζει ό, τι έχει απομείνει από τους δύο μεγάλους πνεύμονες της Γης που είναι τα δάση του Αμαζονίου και του Βόρνεο. Όμως δεν πρόκειται να το κάνει. Η ασύστολη απληστία του δεν τον αφήνει.

Το ποίημα θα μπορούσε να θίγει ίσως και το θέμα της προσφυγιάς, της μετανάστευσης, της εκδίωξης από έναν τόπο για επιβίωση; Ξένος στον τόπο σου. Ξένος στη φύση. Καλείται ο άνθρωπος να βρει νέους κώδικες όχι μόνο με τη φύση, αλλά και με τους άλλους ανθρώπους;
Ο άνθρωπος και η φύση είναι ένα. Ο άνθρωπος είναι η φύση, ο διαχωρισμός άνθρωπος-φύση είναι τεχνητός. Και ο άνθρωπος συνεχώς προσαρμόζεται. Τον 13ο αιώνα, για παράδειγμα, φύτευε αμπέλια στη Γροιλανδία ενώ έναν Ιούλιο μήνα γύρω στα 1600 έτρεχε γιατί τα αμπέλια της Μονμάρτρης, χωριό τότε κοντά στο Παρίσι, τα έκαψε ο πάγος.
Όπως κάθε πραγματικό έργο τέχνης, το Αλφάβητο δεν ασχολείται με την επικαιρότητα, η οποία έρχεται και παρέρχεται, ὴ με τις όποια μόδα και ιδεολογία, αλλά με την ουσία της ζωής και με τον θάνατο.

Η διαφορετικότητα των ανθρώπων είναι ο μεγαλύτερος πλούτος της ανθρωπότητας γιατί στα μάτια του άλλου, του ξένου για παράδειγμα, ανακαλύπτεις άγνωστες πλευρές του εαυτού σου. Η μετακίνηση των ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται από τα προϊστορικά χρόνια, και όταν παίρνει μεγάλες διαστάσεις τότε λέγεται εποικισμός.

Τι ιδιαίτερες δυσκολίες έχει μια παράσταση όπως η συγκεκριμένη με σημαντικό τον ρόλο της live μουσικής (electronics); Πρόκειται εν προκειμένω και για σωματικό θέατρο;
Η δραματοποίηση της ποίησης είναι πάντα ένα δύσκολο εγχείρημα. Επίσης, για το ίδιο ποιητικό κείμενο, πολλαπλές διαφορετικές, δραματουργικές προσεγγίσεις είναι δυνατές. Το ζωντανό ηχοτοπίο είναι ένα βασικό προτέρημα της παράστασης. Όλοι νομίζω θα επιθυμούσαν να κάνουν παράσταση με ζωντανή μουσική. Για την δική μας παράσταση μπορεί κανείς να πει ότι είναι και "σωματικό" θέατρο.

Νομίζετε ότι η τέχνη, συγκεκριμένα μια τέτοια παράσταση, θα μπορούσε να ευαισθητοποιήσει τον σύγχρονο άνθρωπο;
Η γνώμη μου είναι ότι μετά από κάθε έργο τέχνης ο άνθρωπος αλλάζει, αλλιώς δεν πρόκειται για τέχνη. Για παράδειγμα, στίχοι όπως:

«σκέψου σαν σύννεφο, σαν
ρίζες νανοσημύδας
σκέψου όπως σκέφτεται ένα φύλλο σε δέντρο,
όπως σκέφτεται λίγη λάσπη, λίγες
σταγόνες βροχής, σκέψου σαν καθρέφτης ζωτικής σημασίας»

ή
«Άσε
τα πράγματα στη θέση τους. Πρόσθεσε
τις λέξεις αλλά άσε
τα πράγματα στη θέση τους, δες
με πόση ευκολία βρίσκουν απάγκιο
πίσω από μιά πέτρα»

ή ακόμη

«ο οποιοσδήποτε κάθεται όμηρος
κάπου στη ζούγκλα της συνείδησης
και χτίζει μια εκκλησιά από χιόνι
ο οποιοσδήποτε λέει ό, τι του κατέβει
για την τιμωρία των θεών, για το χάος που
θα φτάσει στο αποκορύφωμά του πολύ
πιο πριν το χρόνο, και ο οποιοσδήποτε
κοιτάει με κόλπα να μπει χωρίς να τον δουν
σε περιπόλους μιας ξεροκέφαλης τάξης
όπου δίνει τη ζωή του ενέχυρο»

δεν μπορούν ν᾽ αφήσουν αδιάφορο κάποιον που ξέρει ν᾽ ακούει.

Συντελεστές:
Μετάφραση: Σωτήρης Σουλιώτης
Διασκευή - Σκηνοθεσία: Νικαίτη Κοντούρη
Επιστημονικός Συνεργάτης: Νίκος Λυμπέρης
Μουσική – Ηχητικός Σχεδιασμός: Κωνσταντίνος Φραντζής
Συνεργασία στην ηχητική επένδυση: Δανάη Τσαδήμα
Σκηνογραφική & Ενδυματολογική Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Επιμέλεια Κίνησης: Ελένη Παργινού
Φωτογραφίες: Δήμητρα Παπαγεωργίου
Βοηθός Σκηνογράφου Ενδυματολόγου: Ζωή Κελέση
Βοηθοί παραγωγής: Ισμήνη Ξάνθου, Μαρίνα Πινιατώρου,
Τεχνική Υποστήριξη: SoundCheck - Αντώνης Χονδρογιάννης
Υπεύθυνοι Επικοινωνίας: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας (ContAct)
Οργάνωση Παραγωγής: Ομάδα Kentro

Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί:
Νάντια Μουρούζη, Ελένη Παργινού, Ελένη Μολέσκη
Μουσικοί επι σκηνής:
(liveelectronics): Δανάη Τσαδήμα, Κωνσταντίνος Φραντζής