Ιζαμπέλ Ρεμπώ - Ο δικός μου Αρθούρος: Είδαμε το έργο της Ευσταθίας στο «Ιδιόμελο»

Ένας μονόλογος, το νέο θεατρικό της Ευσταθίας για την Ιζαμπέλ Ρεμπώ, αδελφής του Αρθούρου Ρεμπώ, βασισμένο σε ντοκουμέντα αλλά και αποσπάσματα από το βιβλίο της ίδιας της Ιζαμπέλ «Ο αδερφός μου, ο Αρθούρος» (“Mon frère Arthur”) παρουσιάζεται με την Βίκυ Βολιώτη στον επώνυμο ρόλο στο Ιδιόμελο, ένα παλιό, ατμοσφαιρικό αρχοντικό του 1920 στο Μαρούσι. Η Ιζαμπέλ υποδέχεται τους θεατές στο χώρο της στο σπίτι, τους ανοίγει την πόρτα, ανάβει το τζάκι, τους προσφέρει κρασί και λικέρ,  αντιστεκόμενη στην συντηρητική και ερμητικά κλειστή οικογένειά της και συμπτωματικά και σε αυτή την κλειστοφοβική περίοδο της καραντίνας, που κανένας δεν επισκέπτονταν κανέναν. Έχει ανάγκη να μιλήσει, να αποκαταστήσει στα μάτια όλων των θεατών  τον αποκαθηλωμένο ποιητή και μαχητή αδελφό της, αυτή την παρεξηγημένη προσωπικότητα, με το υπέρμετρο ταλέντο που απλά διεκδίκησε το δικαίωμα στην ευτυχία.

Η Ιζαμπέλ Ρεμπώ, μια γυναίκα μεγαλωμένη μέσα σε ένα ασφυκτικό, αυστηρό καθολικό περιβάλλον, μας  διηγείται τη δική της ζωή, που όμως είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη ζωή του αδερφού της. Είναι τρομερά σπάνιο ένα παιδί είκοσι χρονών για την ακρίβεια, να επηρεάζει με τόσο κρίσιμο τρόπο τη σύγχρονη ποίηση.  Ανακηρύχθηκε ηγέτης του συμβολισμού, θεμελιωτής του μοντερνισμού, ποιητής της εξέγερσης, καταραμένος ποιητής. Η αδελφή του,  μια γυναίκα που ταλαιπωρήθηκε ψυχικά έχοντας γνωρίσει τον εκφοβισμό του κόσμου, εξαιτίας του κοινωνικά «απόβλητου» αδερφού της,  κάνει την υπέρβασή της  υπερασπίζοντάς τον με πάθος που συγκινεί.

Ο Ιωάννης Νικόλαος Αρθούρος Ρεμπώ γεννήθηκε στην αγροτική κωμόπολη της Σαρλεβίλ, κοντά στα βελγικά σύνορα, στις 20 Οκτωβρίου του 1854. Υπήρξε το αποκύημα δυο χαρακτηριστικά αταίριαστων ανθρώπων. Τα παιδικά χρόνια του Αρθούρου φέρουν την επήρεια της μητρικής απολυταρχίας. Η νοητική στενότητα και ακαμψία της κυρίας Ρεμπώ, ο υπερθετικός εγωισμός και η μισαλλοδοξία της, έδεσαν αρμονικά με το φαρισαϊσμό και τη θρησκευτική σχολαστικότητα. Αποτυχημένη ως σύζυγος, αποφασίζει να αφοσιωθεί στη διαπαιδαγώγηση του Αρθούρου και των τριών αδελφών του. Τα παιδιά πέρασαν χρόνια στιγματισμένα με απόλυτη αυστηρότητα και έλεγχο. Η συσσωρευμένη καταπίεση γέννησε στην ψυχή του Αρθούρου μια επαναστατική φύση έτοιμη να εκραγεί, μια φύση που αφιερώνεται στην αναζήτηση της απόλυτης ελευθερίας. Πολλές οι απόπειρές του να διαφύγει στο Παρίσι, όμως ελλείψει χρημάτων επέστρεφε πάντα στο πατρικό του, ώσπου γνωρίζει τον Βερλαίν.

Γοητευμένος από εκείνον και για να γίνει δεκτός από τους παρνασσιστές συνθέτει το αριστουργηματικό Μεθυσμένο Καράβι μέρη του οποίου ακούγονται και στην παράσταση, το οποίο γίνεται δεκτό με ενθουσιασμό. Ο Αρθούρος δεν είναι ούτε δεκαοχτώ χρόνων. Ο Αρθούρος προκαλεί σκόπιμα ή μη με την συμπεριφορά του. Ο Βερλαίν, είκοσι επτά χρονών τότε, παντρεμένος με παιδί, θα ερωτευθεί τον Ρεμπώ. Μαζί επιδίδονται σε κάθε λογής ασωτίες, τριγυρίζοντας στα καφέ και τις μπιραρίες, και πίνοντας χασίς και αψέντι. Μετά από διωγμούς και διεκδικήσεις από τη γυναίκα του Βερλαίν και από τη μητέρα του ανήλικου Ρεμπώ επιστρέφει στη Σαρλεβίλ και κατόπιν στο οικογενειακό αγρόκτημα της Ρος συλλαμβάνει την ιδέα ενός βιβλίου, το οποίο θα διηγείται την περιπέτεια του. Πρόκειται για το έργο του Μια εποχή στην Κόλαση, το ένα και μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε με τη θέλησή του.  Ο Αρθούρος είναι δεκαεννέα χρονών. Μετά από εφιαλτική περιπέτεια έχοντας αποκηρύξει τη λογοτεχνία ρίχνεται με τα μούτρα στην περιπέτεια. Το «βρέφος των Μουσών» γίνεται τώρα «ο άνθρωπος με τις φτερωτές πατούσες» (l'homme aux semelles de vent). Συγκρατούμε τους κυριότερους σταθμούς του αποδημητικού Ρεμπώ.

Κατατάσσεται στον ολλανδικό στρατό. Στις 10 Ιουνίου του 1876 αποπλέει για την Ιάβα και τον δεκαπενταύγουστο λιποτακτεί, μια κίνηση που είχε προετοιμάσει καλά. Το 1879 τον βρίσκουμε στην Κύπρο, εργοδηγό σε λατομείο. Η εμμονή του γίνεται ο ήλιος, τα ζεστά κλίματα, η Αφρική. Για εκεί θα οδεύσει. Στο Άντεν θα βρει δουλειά ως επιστάτης των εργαστηρίων ζύγισης και διαλογής του καφέ, για να αποσπαστεί αργότερα στον εμπορευματικό σταθμό της Χαράρ, στην Αιθιοπία. Έχει προσβληθεί και από σύφιλη. Ο Αρθούρος διολισθαίνει προς την απελπισία. Η κατάσταση της υγείας του είναι κακή. Οι ρευματισμοί από τους οποίους υπέφερε ο Ρεμπώ εξελίχθηκαν σε υδάρθρωση, κληρονομική ασθένεια από την οποία μάλιστα έχασε και την αδελφή του, και η υδάρθρωση, με την επικουρία της σύφιλης, εξελίχθηκε σε σάρκωμα και καρκίνωμα. Ο οργανισμός του, υποσιτισμένος και εξασθενημένος.

Κάνει λαθρεμπόριο όπλων για το βασιλιά της Αιθιοπίας Μελενίκ.

«Είμαι τελείως παράλυτος, παρ’ όλα αυτά επιθυμώ να βρεθώ το συντομότερο στο πλοίο. Πείτε μου τι ώρα αναχωρεί». Είναι το γράμμα που υπαγορεύει για τον διευθυντή των ακτοπλοϊκών γραμμών Messageries Maritimes στις 9 Νοεμβρίου. Θα πεθάνει το πρωί της επομένης, 10 Νοεμβρίου, σε ηλικία 37 ετών. Θα ταφεί στη Σαρλεβίλ παρουσία δυο ατόμων, της μητέρας του και της αδελφής του, Ιζαμπέλ.

Η Ιζαμπέλ  (Βίκυ Βολιώτη) δίνει μια σπαρακτική μάχη με τον εσωτερικό της κόσμο και μέσω της αγάπης της σώζει τον εαυτό της και την υστεροφημία του αδελφού της.

«Η κραταιά και άνευ όρων αγάπη της προσπαθεί να ισορροπήσει εκείνη τη σκληρή, άπονη στάση της μητέρας τους, που μόνο απελπισία έφερνε στον Αρθούρο από τα μικράτα του. […] Η Ιζαμπέλ, η ανεπιτήδευτη και αφιλοσόφητη γυναίκα, κατορθώνει κάτι που πολλοί σπουδαίοι της ιστορίας δεν κατάφεραν: Να είναι παρούσα μέσω της αγάπης της», όπως αναφέρει ο κ. Ανδρέας Μαυρογιάννης, ο οποίος υπογράφει και τον Πρόλογο της έκδοσης.

Μεγάλωσε στην σκιά του, τον θαύμαζε και αντιλαμβανόταν πλήρως τα βάσανα αυτής της ιδιοφυίας. Μέσα από την προσωπική της προσπάθεια διεσώθη το έργο του.

Εκείνη τον στήριξε μέχρι το μαρτυρικό του τέλος αποδεικνύοντας ότι ο ισχυρός δεν είναι  πάντα αυτός που φαίνεται.

Μια διακριτική, κομψή παρουσία, η Ιζαμπέλ Ρεμπώ, η Βίκυ Βολιώτη μας ξεδιπλώνει την ιστορία του ανθρώπου, που θαύμασε και αγάπησε περισσότερο στον κόσμο. Την ιστορία του αδελφού της Αρθούρου Ρεμπώ.

Κάνει ένα νοητό ταξίδι στην πολυτάραχη ζωή του, ανασκάπτει φωτογραφίες του από διάφορα μέρη, επιστολές του, και τις μοιράζεται με το κοινό. Τους προσκαλεί να αγγίξουν το παρελθόν και να το μοιραστούν μεταξύ τους. Να κοιταχτούν, δίνοντας τα ντοκουμέντα αυτά αφού πρώτα τα επεξεργαστούν και συγκινηθούν από αυτά. Άλλη μια πρόκληση να αγγίξει ο ένας θεατής αυτό που άγγιξε πριν ο προηγούμενος, χωρίς φόβο, έτσι γιατί η τέχνη είναι επικοινωνία και καλεί τον άνθρωπο να φύγει από τα δεσμά των προκαταλήψεων, της φοβίας , της μισαλλοδοξίας και να απελευθερώσει τη θέλησή του, την φαντασία του, το συναίσθημά του. Το  καλύτερο μνημόσυνο που θα μπορούσε να του κάνει. Να του δείξει  ότι κέρδισε.  Έφερε τον Ρεμπώ δίπλα μας στο τζάκι,  να πίνουμε κρασί με αυτόν που έγραφε προκλητικά σα να ήθελε να κάνει κακό στον εαυτό του.

Η Βίκυ Βολιώτη ταυτίζεται με αυτό το πρόσωπο της Ιζαμπέλ. Όλα είναι τόσο φυσικά, έρχεται σαν πραγματική Ιζαμπέλ Ρεμπώ στο σπίτι της να μας διηγηθεί ό,τι δεν μπόρεσε να πει τόσα χρόνια για εκείνον που τόσο θαύμαζε και που εσωτερικά την απελευθέρωνε ανομολόγητα.  Τώρα είναι η ευκαιρία της. Τώρα μπορεί. Τον θρηνεί και αποκαθιστά τον “Πεπτωκό  Άγγελο”, που δεν ήθελε να κάνει κακό, ήθελε μόνο να ζήσει έντονα τη ζωή του και τα πάθη του. Στην ουσία τον θρηνεί, τον μοιρολογεί, τον θαυμάζει, τον λατρεύει και βρίσκει στήριγμα στους καλεσμένους της θεατές για να το κάνει αυτό.

Μια ατμοσφαιρική παράσταση, που όντως ταξιδεύει νοερά τον θεατή, πάνω σε ένα φρέσκο κείμενο – μελέτη της Ευσταθίας για τον Αρθούρο Ρεμπώ, κείμενο που απογειώνεται με την εσωτερικότητα του μεγάλου ηθοποιού, όπως αυτή της Βίκυς Βολιώτη.

Να  δεχτείτε στην πρόσκληση, και να κοινωνήσετε μνήμες και  αισθήσεις.