Όσα θέλετε να ξέρετε για τα μυστικά του τσαγιού

του Γιώργου Κόκουβα

Όσο πέφτει η θερμοκρασία και πλησιάζει ο χειμώνας, τόσο περισσότερο χαμογελάμε στην ιδέα μιας μεγάλης κούπας με αρωματικό τσάι, που μας περιμένει με καλή παρέα σε μια ζεστή τσαγερί ή ακόμη και στο καθιστικό μας, μπροστά στον καναπέ μαζί με μια κουβερτούλα κι ένα βιβλίο.

Η ιεροτελεστία του τσαγιού είναι πολύ πιο διαδεδομένη από όσο φανταζόμαστε. Δεν είμαστε τελικά λίγοι όσοι φαντασιωνόμαστε το παραπάνω σκηνικό: Το τσάι αποτελεί το πιο δημοφιλές ρόφημα στον κόσμο, μετά το νερό. Ναι, το τσάι περνά σε κατανάλωση ακόμη και τον πολυαγαπημένο σας καφέ. Και επιπροσθέτως, έχει όλα εκείνα τα διατροφικά χαρακτηριστικά που το καθιστούν έναν θησαυρό για την υγεία μας, ένα ολόκληρο οπλοστάσιο ωφέλιμων στοιχείων, που το κάνουν εκτός από απολαυστικό, και απαραίτητο.

Ποιες διαφορές έχει όμως κάθε είδος τσαγιού; Πόσο διαφορετικό είναι τελικά το πράσινο από το μαύρο τσάι, ποιο έχει την λιγότερη καφεΐνη, ποιο μας βοηθά όταν είμαστε κρυωμένοι, ποιο όταν θέλουμε να αδυνατίσουμε και ποιο μας χαλαρώνει; Επιχειρούμε μια… «ανάλυση» στα φύλλα του τσαγιού, για να γνωρίζουμε ποιο τσάι ταιριάζει σε κάθε περίσταση και κάθε ανάγκη.

*Τα είδη του τσαγιού

Τα πιο διαδεδομένα είδη, τα οποία μπορείτε εύκολα να βρείτε και στην Ελλάδα, είναι το λευκό, το πράσινο, το μαύρο τσάι, το τσάι oolong και το τσάι βοτάνων. Όλα τα είδη (εκτός αυτού των βοτάνων) προκύπτουν από την επεξεργασία των φύλλων του φυτού Camellia sinensis, και ο διαχωρισμός τους οφείλεται κυρίως στο διαφορετικό ποσοστό οξείδωσης στο οποίο υποβάλλονται τα φύλλα – για παράδειγμα το μαύρο τσάι είναι το περισσότερο οξειδωμένο από όλα. Το τσάι βοτάνων προκύπτει από την έγχυση βοτάνων ή φρούτων, χωρίς την παρουσία του φυτού του τσαγιού, και επομένως μόνο… κατ’ ευφημισμόν ονομάζεται έτσι. Φυσικά, κάθε είδος έχει τις δικές του υποποικιλίες, ανάλογα με τις συνθήκες καλλιέργειας, την επεξεργασία, τον χρόνο της συγκομιδής κλπ.

*Τα SOS του τσαγιού
Σε γενικές γραμμές, η κατανάλωση τσαγιού θεωρείται ευεργετική για την υγεία και την μακροζωία, χάρη στα αντιοξειδωτικά, τα φλαβονειδή, τις πολυφαινόλες και τις κατεχίνες που περιέχει, όλα τους στοιχεία με ευεργετική συμβολή στον οργανισμό μας, που θα γνωρίσουμε παρακάτω… γουλιά προς γουλιά. Να σημειώσουμε επίσης πως πρόκειται για ένα από τα πιο οικονομικά ροφήματα στον κόσμο, καθώς ελάχιστη ποσότητα φύλλων τσαγιού αποδίδουν πολλές δεκάδες φλιτζάνια τσάι – ανάλογα πάντα με την ποικιλία.

*Πράσινο τσάι
Το βαρύ πυροβολικό του τσαγιού έχει γίνει αντικείμενο χιλιάδων ερευνών, που διαπιστώνουν μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερα οφέλη τα οποία σχετίζονται με την κατανάλωσή του. Προκύπτει από ελαφριά επεξεργασία των φύλλων και διαθέτει πλούσια γεύση και σχετικά μικρό ποσοστό καφεΐνης σε σχέση με τον καφέ και το μαύρο τσάι.

Πιο συγκεκριμένα, ορισμένες από τις πιο ενδιαφέρουσες έρευνες υποδεικνύουν τα εξής:
-Η συχνή κατανάλωση πράσινου τσαγιού έχουν μικρότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν καρδιαγγειακές παθήσεις και ορισμένους τύπους καρκίνου.
-Συγκεκριμένα, οι ουσίες που περιέχουν, λέει ιαπωνική έρευνα, ενδεχομένως καταπολεμούν τα βακτήρια που σχετίζονται με τον καρκίνο του στομάχου.
-Τα φλαβονοειδή που περιέχει μια κούπα τσάι είναι περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη υγιεινή τροφή (όπως τα φρούτα και τα λαχανικά) – πρόκειται για ουσίες με αντιοξειδωτική και αντικαρκινική λειτουργία.
-Χάρη στις κατεχίνες που περιέχει, βοηθά σε προγράμματα ελέγχου ή απώλειας βάρους.
-Συμβάλλει στην αύξηση της πυκνότητας των οστών, κάτι που το καθιστά σύμμαχο ενάντια στην οστεοπόρωση.
-Υπάρχουν ερευνητικές ενδείξεις για την δράση του πράσινου τσαγιού ενάντια στην φθορά των εγκεφαλικών κυττάρων, κάτι που επίσης βοηθά στην αντιμετώπιση εγκεφαλικών και της νόσου του Alzheimer.

*Λευκό τσάι
Πρόκειται για το λιγότερο επεξεργασμένο, και γι’ αυτό πιο ελαφρύ και απαλό στην γεύση τσάι. Ακριβώς εξαιτίας της ελάχιστης επεξεργασίας (μαζεύονται απευθείας τα «μπουμπούκια» του φυτού), διαθέτει τα υψηλότερα ποσοστά αντιοξειδωτικών ουσιών, γεγονός που το καθιστά «όπλο» ενάντια στις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες καταστρέφουν το γενετικό υλικό. Επιπλέον, γερμανική έρευνα έδειξε πως το εκχύλισμα λευκού τσαγιού παίζει σημαντικό ρόλο στην αποφυγή της συσσώρευσης λιποκυττάρων στον λιπώδη ιστό – με άλλα λόγια στην λιποδιάλυση. Η πρόληψη εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, του στομάχου και του λεπτού εντέρου λόγω των φλαβονοειδών που περιέχονται στο λευκό τσάι, και η μείωση της χοληστερόλης χάρη στις κατεχίνες είναι μερικές ακόμη από τις ευεργετικές του δράσεις.

Το λευκό τσάι είναι επίσης αντιβακτηριακός και αντιϊκός παράγοντας που προστατεύει από διάφορους μολυσμαντικούς οργανισμούς, θωρακίζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ ίσως να μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα σε άτομα φορείς του ιού HIV. Επιπρόσθετα, λόγω του ότι το τσάι περιέχει μικρές ποσότητες φθορίου συμβάλλει στη διατήρηση του σμάλτου των δοντιών, ενώ παράλληλα βοηθά στην πρόληψη πλάκας και τερηδόνας. Επιπλέον, σύμφωνα με δημοσίευμα του iatronet.gr, το λευκό τσάι είναι βασικό συστατικό της διατροφής αντιγήρανσης, καθώς η υψηλή περιεκτικότητά του σε αντιοξειδωτικά συστατικά αναστέλλει την καταστροφή και την εκφύλιση του ανθρώπινου DNA και συμβάλλει στην υγεία του δερματικού και άλλων ιστών.

Να σημειωθεί πως το λευκό τσάι διαθέτει τα χαμηλότερα επίπεδα καφεΐνης, ενώ έχει παρατηρηθεί πως μπορεί να έχει θετική επίδραση στην καταπολέμηση της κατάθλιψης, χάρη σε ουσίες που εισέρχονται στον εγκέφαλο και μειώνουν το πνευματικό και σωματικό στρες.

*Μαύρο τσάι
Πρόκειται για ένα από τα δημοφιλέστερα και πιο διαδεδομένα είδη τσαγιού στον κόσμο και έχει υποστεί την μεγαλύτερη επεξεργασία από όλα τα υπόλοιπα, γι’ αυτό και διαθέτει επιβλητική, πλούσια γεύση, που μάλιστα διατηρείται για ολόκληρα χρόνια αποθηκευμένο στο ντουλάπι μας. Μαύρο αποκαλείται στην Δύση εξαιτίας του μαύρου χρώματος των φύλλων του μετά την επεξεργασία, ενώ στην Κίνα αποκαλείται «κόκκινο τσάι», εξαιτίας του χρώματος που χαρίζει στο ρόφημα.

Παρά την επεξεργασία που υπόκειται, το μαύρο τσάι διατηρεί επαρκή ποσότητα αντιοξειδωτικών, τα οποία θωρακίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Μπορεί επίσης να μειώσει τα επίπεδα της «ορμόνης του στρες» (κορτιζόλης), ενώ έχει μελετηθεί και η θετική του επίδραση σε όσους πάσχουν από Parkinson, καθώς και σε όσους θέλουν να την προλάβουν. Συμπληρώστε, τέλος, και τις μελέτες που του αποδίδουν θετικές επιδράσεις ενάντια στον καρκίνο, την χοληστερίνη, την αρθρίτιδα, την κακή στοματική υγιεινή και την παχυσαρκία. Σημειώστε, ωστόσο, πως ενώ όσο περισσότερο μαύρο τσάι πίνετε, τόσο αυξάνονται τα οφέλη του, περιέχει το μεγαλύτερο ποσοστό καφεΐνης από όλες τις ποικιλίες τσαγιού – αλλά ακόμη κι έτσι, έχει μόλις τη μοσή ποσότητα σε σύγκριση με τον καφέ.

*Oolong
Είναι το παραδοσιακό κινεζικό τσάι που βρίσκεται «κάπου ανάμεσα» στο πράσινο και το μαύρο, αφού οξειδώνεται λίγο περισσότερο από το πρώτο και ελαφρώς λιγότερο από το δεύτερο. Διαθέτει ελαφρώς λιγότερη καφεΐνη από το μαύρο τσάι, ενώ μερικές από τις ευεργετικές του δράσεις είναι οι εξής:
Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και του μεταβολισμού, δράση ενάντια σε ιούς και βακτήρια, ανακούφιση σε περιπτώσεις διαβήτη, εκζεμάτων και αλλεργιών, βοήθεια στην απώλεια βάρους (πιο πολύ και από το πράσινο τσάι), και σε μικρότερο βαθμό, όλα τα οφέλη των προηγούμενων ποικιλιών τσαγιού.

*Μερικά tips για… το φλιτζάνι σας
-Μεγάλη σημασία έχει η θερμοκρασία του νερού στο οποίο θα φτιάξετε το τσάι σας – κάθε είδος και ποικιλία έχει την δική του ιδανική θερμοκρασία, αναζητήστε τις οδηγίες στην συσκευασία του- ενώ σε γενικές γραμμές καλό είναι να αποφεύγετε να βράζετε το νερό, γιατί έτσι χάνεται το απαραίτητο οξυγόνο που χρειάζεται το τσάι.
-Το λευκό και το πράσινο τσάι θα πρέπει να καταναλώνονται σε συντομότερο χρονικό διάστημα από το μαύρο τσάι, το οποίο χάρη στο υψηλό ποσοστό επεξεργασίας μπορεί να διατηρηθεί φυλαγμένο πάνω από ένα έτος.
-Τα φύλλα τσαγιού είναι πιο ποιοτικά από την «σκόνη» τσαγιού που κυκλοφορεί ευρέως στο εμπόριο – μπορείτε να βρείτε εξαιρετική ποικιλία τσαγιού στις διευθύνσεις που θα βρείτε σε παλαιότερο δημοσίευμα του in2life, καθώς και τις καλύτερες τσαγερί για να το απολαύσετε εδώ.