Junk food: Όταν πεινάει το μυαλό

Είναι κοινή λογική ότι είναι λάθος να πηγαίνουμε στο σούπερ μάρκετ όταν πεινάμε, γιατί το πιθανότερο είναι ότι θα αγοράσουμε και θα καταβροχθίσουμε παχυντικά σνακς. Γιατί όμως; Νέα έρευνα εξηγεί ότι το μυαλό μας λαχταρά junk food περισσότερο όταν το στομάχι μας είναι άδειο.

Στην έρευνα, η οποία διεξήχθη από τα Πανεπιστήμια Yale και Southern California, συμμετείχαν 14 άνδρες και γυναίκες –κάποιοι εκ των οποίων υγιείς με φυσιολογικό βάρος και κάποιοι παχύσαρκοι. Οι ερευνητές «καλωδίωσαν» τους συμμετέχοντες με μία συσκευή που ελέγχει ενδοφλεβίως τα επίπεδα γλυκόζης τους, με σκοπό να προσδιορίζουν οι ερευνητές την πείνα ή την πληρότητα που ένιωθαν στο στομάχι οι εθελοντές, ενώ μετά τους «πέρασαν» από μηχάνημα λειτουργικής απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού (fMRI).

Το τεστ της μεγάλης πείνας
Ενώ βρίσκονταν μέσα στο μηχάνημα, οι συμμετέχοντες έβλεπαν εικόνες διάφορων τροφών -κάποιων με υψηλές και κάποιων με χαμηλές θερμίδες- αλλά και εικόνες άσχετες από τροφές. Για να είναι, μάλιστα, βέβαιοι πως οι εθελοντές δεν ξεκίνησαν ούτε πολύ χορτασμένοι ούτε πολύ πεινασμένοι, το τεστ πραγματοποιήθηκε δύο ώρες αφού είχαν όλοι φάει το γεύμα τους.

Όσο οι ερευνητές κρατούσαν τα επίπεδα γλυκόζης των συμμετεχόντων κοντά στα φυσιολογικά, ο εγκέφαλός τους έδειχνε περισσότερη δραστηριότητα στο προμετωπιαίο φλοιό, την περιοχή που διέπει εκτελεστικές λειτουργίες, όπως η λογική, η αιτιολόγηση και ο προγραμματισμός. Πρόκειται, επίσης, για την περιοχή που βοηθά στον έλεγχο των συναισθημάτων και των παρορμήσεων, όπως η λαχτάρα για υψηλής θερμιδικής αξίας φαγητά.

Όταν, όμως η γλυκόζη των εθελοντών έπεφτε, άρχισε να ενεργοποιείται μία βαθύτερη περιοχή του εγκεφάλου, αυτή που περιλαμβάνει τον υποθάλαμο, τον θάλαμο και επικλινή πυρήνα. Οι περιοχές αυτές συνδέονται με το συναισθηματικό ή μεταιχμιακό μας σύστημα, και παίζουν σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση, την ανταμοιβή και τον εθισμό.

Αυτό συμβαίνει στον εγκέφαλό μας ως μέρος μιας στρατηγικής επιβίωσης: Όταν τα επίπεδα γλυκόζης ελαττώνονται, ο οργανισμός δίνει σήμα πως το σώμα «ξεμένει» από καύσιμα απαραίτητα για να επιβιώσει. Η άμεση αντίδραση, λοιπόν, είναι να απομακρύνει οποιαδήποτε εμπόδια προκειμένου να φάει. Έτσι, ο εγκέφαλός μας εξιδανικεύει τα φαγητά, ιδιαίτερα όσα είναι εύγευστα, πολλών θερμίδων και πλούσια σε γλυκόζη, προκειμένου να αναπληρώσει τάχιστα τα συρρικνωμένα αποθέματα ενέργειας του οργανισμού.

Ωστόσο, ενώ η συγκεκριμένη εγκεφαλική δραστηριότητα «εξιδανίκευσης» εμφανίστηκε μόνο κατά την διάρκεια μειωμένης γλυκόζης στα φυσιολογικού βάρους άτομα, στα παχύσαρκα άτομα ήταν καθεστώς. Φυσιολογικά, όταν το σώμα λαμβάνει θερμίδες, το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου ηρεμεί και αναλαμβάνουν οι εκτελεστικές λειτουργίες. Στα άτομα κανονικού βάρους αυτό σημαίνει πως τα πιο λαχταριστά φαγητά αρχίζουν να φαίνονται λιγότερο ελκυστικά. Όμως, για τον ίδιο λόγο, στα παχύσαρκα άτομα ο διακόπτης ανταμοιβής παραμένει ανοιχτός, οδηγώντας τους στην συνεχή επιθυμία για γλυκά και παχυντικά αλμυρά.

Πού καταλήγουν οι ερευνητές;
«Αυτό που συμβαίνει στα λεπτά άτομα, όταν το ζάχαρο στο αίμα τους δεν πέφτει, είναι ότι «ανάβει» η εκτελεστική λειτουργία του εγκεφάλου τους –η περιοχή που σχετίζεται με την λήψη αποφάσεων», εξηγεί ο καθηγητής ιατρικής του Yale, Robert Sherwin. «Η εκτελεστική λειτουργία ελέγχει το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, το οποίο δεν ενεργοποιείται πολύ λιγότερο. Στα παχύσαρκα άτομα, όμως, η εκτελεστική λειτουργία δεν ενεργοποιείται όταν το ζάχαρο στο αίμα τους δεν πέφτει. Συνεπώς, υπάρχει μονίμως κινητικότητα στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου τους, το οποίο κυριαρχεί, ακόμα κι αν τα άτομα δεν είναι πεινασμένα.

Το συμπέρασμα, όπως λέει, είναι ότι υπάρχει βιολογικός παράγοντας που πιέζει τα παχύσαρκα άτομα να συνεχίσουν να τρώνε, ακόμα κι όταν είναι χορτασμένα: Πιθανώς να μην «βλέπουν» το φαγητό όπως τα λεπτά άτομα, γιατί τα σήματα ανταμοιβής και επιθυμίας του εγκεφάλου τους δείχνουν συνέχεια τον δρόμο προς το φαγητό, και δη το παχυντικό φαγητό.

«Δεν ξέρουμε γιατί και δεν ξέρουμε αν είναι αναστρέψιμο, όμως τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι πιθανώς να υπάρχει μία βιολογική διαφορά κατά την οποία, όταν τα άτομα γίνονται παχύσαρκα, τα κίνητρά τους για να φάνε όταν βλέπουν μία διαφήμιση ή μία φωτογραφία δε μπορούν να περιοριστούν τόσο όσο συμβαίνει με τα λεπτά άτομα», λέει ο Sherwin.

Αυτό πιθανώς ρίχνει λίγο ακόμα φως στο να κατανοήσουν η γιατροί την παχυσαρκία και, αν αυτά τα ευρήματα επιβεβαιωθούν, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περισσότερο αποτελεσματικούς τρόπους να αποφευχθεί η αύξηση βάρους, ξεκινώντας όχι από το πιάτο αλλά από τον εγκέφαλο του πάσχοντος.

Πηγή: Time.com