Άγχη, φοβίες και πανικός: Αναγνωρίστε τα και αντιμετωπίστε τα

Αγχώνεστε πραγματικά από τον (υπαρκτό, αλλά όχι ιδιαίτερα πιθανό) κίνδυνο του αεροπλάνου, ή έχετε απλά κλειστοφοβία; Οι περισσότεροι άνθρωποι που φοβούνται τα αεροπλάνα δυσκολεύονται να απαντήσουν σε αυτήν την ερώτηση. Λογικό, αν σκεφτεί κανείς πως οι πλέον διαδεδομένες «ασθένειες» της εποχής, είναι και οι πιο δύσκολες να διαγνωστούν, παρά την αλματώδη πρόοδο της επιστήμης. Ακολουθεί ένας μίνι οδηγός που θα σας βοηθήσει να μάθετε να διακρίνετε το (υγιές) άγχος από τις φοβίες και τον πανικό, και να τα αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά.

Τι είναι…
Το άγχος είναι το αίσθημα του φόβου που όλοι νιώθουμε όταν αντιμετωπίζουμε απειλητικές ή δύσκολες καταστάσεις. Το άγχος δεν είναι απαραίτητα κακός σύμβουλος: μας βοηθά να αποφεύγουμε τους κινδύνους, μας κρατά σε εγρήγορση και μας δίνει κίνητρο να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα.

Ο πανικός ορίζεται ως ξαφνικό και μη αναμενόμενο κύμα άγχους, που μας κάνει να θέλουμε να αποφύγουμε ή να απομακρυνθούμε από την ανησυχητική κατάσταση. Είναι, δηλαδή, το άγχος στην υπερβολική του δόση και στην αρνητική του εκδοχή –που, αντί να μας κινητοποιεί να αντιμετωπίσουμε προβλήματα, μας κάνει να τα παρατάμε.

Η φοβία είναι ο φόβος για μια κατάσταση ή ένα πράγμα, που κανονικά δεν είναι επικίνδυνο και που δεν ενοχλεί τους υπόλοιπους ανθρώπους.

Οι αιτίες
Τα γονίδια: Κάποιοι άνθρωποι απλά γεννιούνται πιο αγχώδεις από άλλους. Οι ερευνητές κλίνουν προς την πεποίθηση ότι τα προβλήματα αυτά μπορούν να κληροδοτηθούν μέσω των γονιδίων.

Οι συνθήκες: Κάποιες φορές, η πηγή του άγχους ή και του πανικού, είναι προφανής. Όταν το πρόβλημα εξαφανίζεται, το ίδιο συμβαίνει και με το άγχος. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως, οι συνθήκες μπορεί να είναι τόσο απειλητικές που το άγχος διατηρείται για καιρό μετά την επίλυση του όποιου προβλήματος. Συνεχίζουμε, δηλαδή, να νιώθουμε αγχωμένοι ή/ και νευρικοί, για μήνες ή και χρόνια μετά, χωρίς να συντρέχει κανένας λόγος. Η κατάσταση αυτή λέγεται μετατραυματικό στρες.

Οι ουσίες: Όπως οι αμφεταμίνες, το LSD και το Ecstasy προκαλούν άγχος και σε ορισμένες περιπτώσεις πανικό. Σε κάποιους ανθρώπους, το ίδιο «εφέ» έχουν και απλές, καθημερινές ουσίες όπως η καφεΐνη.

Οι μεγάλες αλλαγές: Η εγκυμοσύνη, η αλλαγή καριέρας, η ανεργία ή ακόμη και μια απλή μετακόμιση είναι συνήθεις πηγές άγχους για πολύ κόσμο.

Τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα του άγχους περιλαμβάνουν έντονη ανησυχία, κούραση, ευερεθιστότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, προβλήματα στον ύπνο, ταχυπαλμίες, έντονη εφίδρωση, πόνο και πιασίματα στους μυς, ζαλάδες και λιποθυμίες, τρέμουλο, δυσκολίες στην πέψη και διάρροια. Αν δεν καταλάβετε ότι προκαλούνται από το άγχος, τα φυσικά αυτά συμπτώματα μπορεί να σας ανησυχήσουν, ότι πάσχετε από κάποια σοβαρή ασθένεια, προκαλώντας ακόμα περισσότερο άγχος.

Τα συμπτώματα του πανικού περιλαμβάνουν ξαφνικό και πολύ έντονο φόβο και αίσθηση ότι χάνετε τον έλεγχο, γρήγορη αναπνοή, ταχυκαρδίες, έντονη εφίδρωση και, σε σοβαρές περιπτώσεις, φόβο για την ζωή σας. Όπως το άγχος, έτσι και ο πανικός συχνά συνοδεύεται από κατάθλιψη, έλλειψη όρεξης και αισθήματα έντονης απαισιοδοξίας.

Τα συμπτώματα της φοβίας δεν είναι τόσο εμφανή. Μπορεί να συνειδητοποιείτε πως φοβάστε κάτι που δεν είναι επικίνδυνο –τα έντομα, για παράδειγμα– ακόμη και να κάνετε πλάκα για το πόσο ανόητη είναι η φοβία σας, αλλά και πάλι να μην μπορείτε να ελέγξετε την αίσθηση του φόβου όταν σας πλησιάζουν έντομα. Κλασικό σύμπτωμα της φοβίας είναι, επίσης, το να αποφεύγετε να βρεθείτε σε μέρη όπου θα μπορούσατε να φοβηθείτε –π.χ. έχετε κλειστοφοβία, οπότε δεν ταξιδεύετε ποτέ με αεροπλάνο– κι έτσι να χειροτερεύετε την φοβία αφήνοντάς την να καθορίζει όλο και περισσότερο την ζωή σας όσο περνούν τα χρόνια.

Οι θεραπείες
- Μιλήστε σε άτομα του οικογενειακού ή φιλικού σας περιβάλλοντος για τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε.
- Παρακολουθήστε σεμινάρια yoga ή εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης και διαλογισμού.
- Αναζητήστε ομάδες αυτοβοήθειας για συγκεκριμένες φοβίες ή προβλήματα online –θα εκπλαγείτε με το πόσοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα και τα ίδια συναισθήματα με εσάς.
- Απευθυνθείτε σε έναν ψυχολόγο, για να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε και να μάθετε να διαχειρίζεστε το άγχος και τις φοβίες σας.

Πηγή: BBC.co.uk
Η.Κ.