Μύθοι και αλήθειες για τα λιπαρά
Είστε από εκείνους που πιστεύουν πως τα λιπαρά κάνουν κακό και πρέπει να αποφεύγονται πάση θυσία; Ίσως θα πρέπει να αναθεωρήσετε.
Τα λιπαρά είναι από τα πλέον παρεξηγημένα συστατικά. Κι όμως, η αλήθεια είναι πως δεν είναι τόσο «κακά» όσο νομίζουμε. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα είναι άκρως ωφέλιμα για την υγεία μας.
Δείτε παρακάτω πέντε συνηθισμένους μύθους που τα ακολουθούν και ξεκαθαρίστε μια για πάντα στο μυαλό σας τον ρόλο τους στη διατροφή.
Τα λιπαρά παχαίνουν
Για να καταλάβουμε γιατί κάτι τέτοιο δεν ισχύει θα πρέπει να καταλάβουμε πρώτα πώς «δουλεύουν» τα λιπαρά. Υπάρχουν διαφορετικά είδη λιπαρών, ανάλογα με τη χημική τους σύσταση. Τα τρανς λιπαρά είναι τεχνητά λιπαρά τα οποία προκύπτουν από χημικές επεξεργασίες και διατηρούν τις τροφές για μεγαλύτερο διάστημα. Τα τρανς λιπαρά βλάπτουν την υγεία και θα πρέπει να τα αποφεύγουμε. Τα κορεσμένα λιπαρά, βρίσκονται σε τροφές όπως το γάλα, το κρέας και το βούτυρο. Αν και δαιμονοποιήθηκαν για αρκετά χρόνια, δεν είναι τόσο επιβλαβή, αν καταναλώνονται με μέτρο. Τέλος, υπάρχουν και τα «καλά» λιπαρά, τα λεγόμενα μονοακόρεστα, τα οποία περιλαμβάνουν τα ωμέγα -3, τα πολυακόρεστα και τα ωμέγα 6 λιπαρά. Αυτά τα λιπαρά βρίσκονται φυσικά σε πολλές τροφές και είναι απαραίτητα σε μια ισορροπημένη διατροφή.
Επομένως, είναι όντως τα πλούσια σε λιπαρά τρόφιμα παχυντικά; Εξαρτάται από το είδος των λιπαρών που βρίσκονται σε κάθε τρόφιμο. Κατά βάση πάντως, η ζάχαρη και οι «κακοί» υδατάνθρακες είναι πιθανότερο να σας κάνουν να πάρετε βάρος, άρα δώστε βάση στο να αποφεύγετε τα τρανς λιπαρά και τους «κακούς» υδατάνθρακες και να καταναλώνετε υγιείς πηγές λιπαρών (αβοκάντο, σπόρους, ελαιόλαδο και ποιοτικό κρέας) σε πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.
Θα πρέπει να αποφεύγουμε τη διατροφική χοληστερίνη
Η σύνδεση χοληστερίνης και καρδιακών νόσων έγινε μια φορά και ένα καιρό πριν από 50 χρόνια, όμως είναι απίστευτό πόσος κόσμος ακόμα πιστεύει ότι καταναλώνοντας χοληστερόλη κινδυνεύει. Η χοληστερόλη είναι απαραίτητη στη διατροφή. Αποτελεί βάση για ορμονικές λειτουργίες, βοηθά στην σύσταση απαραίτητων βιταμινών όπως η D και αποτελεί δομικό στοιχείο για τα κύτταρα. Όπως ακριβώς και με τα λιπαρά όμως, υπάρχουν διάφοροι τύποι χοληστερόλης: η LDL ή «κακή», η οποία ευθύνεται για τις αθηρωματικές πλάκες στις αρτηρίες και η HDl ή «καλή» η οποία απορροφά την «κακή» και την διοχετεύει στα όργανα του σώματος για να αποβληθεί, όπως το συκώτι.
Έτσι για τους περισσότερους υγιείς ανθρώπους, η χοληστερόλη που καταναλώνουν έχει ελάχιστη επίδραση στην ποσότητα χοληστερόλης στο σώμα. Για την ακρίβεια, η χοληστερόλη στο αίμα επηρεάζεται άμεσα από την ποσότητα καλών και κακών λιπαρών που καταναλώνουμε. Και πάλι τα «καλά» λιπαρά – αυτά που βρίσκονται στα ολόκληρα αυγά π.χ. – είναι ό,τι πρέπει για την υγεία μας και δεν αυξάνουν την χοληστερόλη, παρά τη… μάχη που δέχεται ο κρόκος του αυγού. Απολαύστε τον ελεύθερα, είναι νόστιμος, θρεπτικός και γεμάτος «καλά» λιπαρά.
Δεν χρειαζόμαστε λιπαρά στη διατροφή
Λάθος. Τα λιπαρά είναι απαραίτητα για τη διατροφή μας. Δίνουν ενέργεια, παίζουν σημαντικό ρόλο σε λειτουργίες του οργανισμού, ενισχύουν την υγεία μαλλιών και νυχιών, μας κρατούν ζεστούς και ένα σωρό ακόμα. Εκτός και αν ο γιατρός σας έχει πει να μειώσετε τα λιπαρά για λόγους υγείας, δεν υπάρχει λόγος να μην βάλετε «καλά» λιπαρά στη διατροφή σας. Αν δεν ξέρετε πόσα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποια εφαρμογή ή να συμβουλευτείτε έναν διατροφολόγο για τις ακριβείς ποσότητες που θα σας βοηθήσουν να πετύχετε τον στόχο σας.
Τα φυτικά έλαια είναι καλύτερα
Για πολλά χρόνια τα φυτικά έλαια θεωρούνταν υγιεινά, όμως πλέον τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: δεν είναι. Δημιουργούνται από χημικές διεργασίες και εμφανίστηκαν στις αρχές του 1900. Αν και έχουν σημαντικές ποσότητες «καλών» λιπαρών, η υπερβολική τους περιεκτικότητα σε ωμέγα-6 τα καθιστά ανθυγιεινά, ενώ σε κάποιες έρευνες φαίνεται πως προκαλούν φλεγμονή στο σώμα και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Προσοχή, αυτός ο κανόνας δεν ισχύει για το ελαιόλαδο ή το λάδι καρύδας, τα οποία οφελούν την υγεία. Τέτοια "κακά" λίπη είναι το καλαμποκέλαιο, το σογιέλαιο και το βαμβακέλαιο, μεταξύ άλλων.
Τα low fat προϊόντα είναι πάντα καλύτερα
Εξαιτίας της… μανίας κατά των λιπαρών, τα light τρόφιμα έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: το λίπος είναι νόστιμο και οι εταιρείες πρέπει κάπως να ενισχύσουν τη γεύση. Συνήθως αυτό γίνεται με την προσθήκη ζάχαρης, και γι’ αυτόν τον λόγο αρκετές «light» τροφές είναι την ουσία «πλούσιες» σε ζάχαρη. Σε κάθε περίπτωση, τσεκάρετε τον διατροφικό πίνακα των προϊόντων.
Εν κατακλείδι
Τα λιπαρά είναι υγιεινά και απαραίτητα για μια ισορροπημένη διατροφή. Αν είναι από υγιεινές πηγές, μην τα φοβηθείτε. Όπως και με τους υδατάνθρακες, το είδος είναι αυτό που μετράει: τρανς λιπαρά όπως αυτά που τηγανίζονται οι πατάτες και φτιάχνονται τα γλυκά είναι ανθυγιεινά, ενώ άλλα όπως εκείνα που βρίσκονται στο κρέας και σε τροφές όπως το αβοκάντο ή τα ψάρια είναι υγιεινά αρκεί να καταναλώνονται στις κατάλληλες ποσότητες.
Νικόλας Γεωργιακώδης
Δείτε παρακάτω πέντε συνηθισμένους μύθους που τα ακολουθούν και ξεκαθαρίστε μια για πάντα στο μυαλό σας τον ρόλο τους στη διατροφή.
Τα λιπαρά παχαίνουν
Για να καταλάβουμε γιατί κάτι τέτοιο δεν ισχύει θα πρέπει να καταλάβουμε πρώτα πώς «δουλεύουν» τα λιπαρά. Υπάρχουν διαφορετικά είδη λιπαρών, ανάλογα με τη χημική τους σύσταση. Τα τρανς λιπαρά είναι τεχνητά λιπαρά τα οποία προκύπτουν από χημικές επεξεργασίες και διατηρούν τις τροφές για μεγαλύτερο διάστημα. Τα τρανς λιπαρά βλάπτουν την υγεία και θα πρέπει να τα αποφεύγουμε. Τα κορεσμένα λιπαρά, βρίσκονται σε τροφές όπως το γάλα, το κρέας και το βούτυρο. Αν και δαιμονοποιήθηκαν για αρκετά χρόνια, δεν είναι τόσο επιβλαβή, αν καταναλώνονται με μέτρο. Τέλος, υπάρχουν και τα «καλά» λιπαρά, τα λεγόμενα μονοακόρεστα, τα οποία περιλαμβάνουν τα ωμέγα -3, τα πολυακόρεστα και τα ωμέγα 6 λιπαρά. Αυτά τα λιπαρά βρίσκονται φυσικά σε πολλές τροφές και είναι απαραίτητα σε μια ισορροπημένη διατροφή.
Επομένως, είναι όντως τα πλούσια σε λιπαρά τρόφιμα παχυντικά; Εξαρτάται από το είδος των λιπαρών που βρίσκονται σε κάθε τρόφιμο. Κατά βάση πάντως, η ζάχαρη και οι «κακοί» υδατάνθρακες είναι πιθανότερο να σας κάνουν να πάρετε βάρος, άρα δώστε βάση στο να αποφεύγετε τα τρανς λιπαρά και τους «κακούς» υδατάνθρακες και να καταναλώνετε υγιείς πηγές λιπαρών (αβοκάντο, σπόρους, ελαιόλαδο και ποιοτικό κρέας) σε πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής.
Θα πρέπει να αποφεύγουμε τη διατροφική χοληστερίνη
Η σύνδεση χοληστερίνης και καρδιακών νόσων έγινε μια φορά και ένα καιρό πριν από 50 χρόνια, όμως είναι απίστευτό πόσος κόσμος ακόμα πιστεύει ότι καταναλώνοντας χοληστερόλη κινδυνεύει. Η χοληστερόλη είναι απαραίτητη στη διατροφή. Αποτελεί βάση για ορμονικές λειτουργίες, βοηθά στην σύσταση απαραίτητων βιταμινών όπως η D και αποτελεί δομικό στοιχείο για τα κύτταρα. Όπως ακριβώς και με τα λιπαρά όμως, υπάρχουν διάφοροι τύποι χοληστερόλης: η LDL ή «κακή», η οποία ευθύνεται για τις αθηρωματικές πλάκες στις αρτηρίες και η HDl ή «καλή» η οποία απορροφά την «κακή» και την διοχετεύει στα όργανα του σώματος για να αποβληθεί, όπως το συκώτι.
Έτσι για τους περισσότερους υγιείς ανθρώπους, η χοληστερόλη που καταναλώνουν έχει ελάχιστη επίδραση στην ποσότητα χοληστερόλης στο σώμα. Για την ακρίβεια, η χοληστερόλη στο αίμα επηρεάζεται άμεσα από την ποσότητα καλών και κακών λιπαρών που καταναλώνουμε. Και πάλι τα «καλά» λιπαρά – αυτά που βρίσκονται στα ολόκληρα αυγά π.χ. – είναι ό,τι πρέπει για την υγεία μας και δεν αυξάνουν την χοληστερόλη, παρά τη… μάχη που δέχεται ο κρόκος του αυγού. Απολαύστε τον ελεύθερα, είναι νόστιμος, θρεπτικός και γεμάτος «καλά» λιπαρά.
Δεν χρειαζόμαστε λιπαρά στη διατροφή
Λάθος. Τα λιπαρά είναι απαραίτητα για τη διατροφή μας. Δίνουν ενέργεια, παίζουν σημαντικό ρόλο σε λειτουργίες του οργανισμού, ενισχύουν την υγεία μαλλιών και νυχιών, μας κρατούν ζεστούς και ένα σωρό ακόμα. Εκτός και αν ο γιατρός σας έχει πει να μειώσετε τα λιπαρά για λόγους υγείας, δεν υπάρχει λόγος να μην βάλετε «καλά» λιπαρά στη διατροφή σας. Αν δεν ξέρετε πόσα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποια εφαρμογή ή να συμβουλευτείτε έναν διατροφολόγο για τις ακριβείς ποσότητες που θα σας βοηθήσουν να πετύχετε τον στόχο σας.
Τα φυτικά έλαια είναι καλύτερα
Για πολλά χρόνια τα φυτικά έλαια θεωρούνταν υγιεινά, όμως πλέον τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: δεν είναι. Δημιουργούνται από χημικές διεργασίες και εμφανίστηκαν στις αρχές του 1900. Αν και έχουν σημαντικές ποσότητες «καλών» λιπαρών, η υπερβολική τους περιεκτικότητα σε ωμέγα-6 τα καθιστά ανθυγιεινά, ενώ σε κάποιες έρευνες φαίνεται πως προκαλούν φλεγμονή στο σώμα και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Προσοχή, αυτός ο κανόνας δεν ισχύει για το ελαιόλαδο ή το λάδι καρύδας, τα οποία οφελούν την υγεία. Τέτοια "κακά" λίπη είναι το καλαμποκέλαιο, το σογιέλαιο και το βαμβακέλαιο, μεταξύ άλλων.
Τα low fat προϊόντα είναι πάντα καλύτερα
Εξαιτίας της… μανίας κατά των λιπαρών, τα light τρόφιμα έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: το λίπος είναι νόστιμο και οι εταιρείες πρέπει κάπως να ενισχύσουν τη γεύση. Συνήθως αυτό γίνεται με την προσθήκη ζάχαρης, και γι’ αυτόν τον λόγο αρκετές «light» τροφές είναι την ουσία «πλούσιες» σε ζάχαρη. Σε κάθε περίπτωση, τσεκάρετε τον διατροφικό πίνακα των προϊόντων.
Εν κατακλείδι
Τα λιπαρά είναι υγιεινά και απαραίτητα για μια ισορροπημένη διατροφή. Αν είναι από υγιεινές πηγές, μην τα φοβηθείτε. Όπως και με τους υδατάνθρακες, το είδος είναι αυτό που μετράει: τρανς λιπαρά όπως αυτά που τηγανίζονται οι πατάτες και φτιάχνονται τα γλυκά είναι ανθυγιεινά, ενώ άλλα όπως εκείνα που βρίσκονται στο κρέας και σε τροφές όπως το αβοκάντο ή τα ψάρια είναι υγιεινά αρκεί να καταναλώνονται στις κατάλληλες ποσότητες.
Νικόλας Γεωργιακώδης
