Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου έχει δυσλεξία;

της Ειρήνης Καραγιαννοπούλου *

Η δυσλεξία είναι ένα σύνολο δυσκολιών, νευροβιολογικής φύσης με κληρονομική προδιάθεση. Οι δυσκολίες αυτές δεν οφείλονται σε χαμηλό νοητικό δυναμικό, έλλειψη κοινωνικοπολιτισμικών ερεθισμάτων, χαμηλό βιοτικό επίπεδο, ανεπαρκή εκπαίδευση ή σε τραυματισμό.

Η δυσλεξία είναι ένας όρος που περιγράφει δυσκολίες κυρίως στο γραπτό λόγο και αφορά πρωτίστως τη γραφή και την ανάγνωση. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε κάποια από τα συνήθη χαρακτηριστικά της καθώς και ποιους άλλους τομείς μπορεί να επηρεάζει:

1.        ανάγνωση:

·         κομπιάσματα

·         αργός ρυθμός

·         ακατάλληλες παύσεις στη μέση μιας λέξης ή πρότασης.

·         μη χρήση των σημείων στίξης με αποτέλεσμα να μη χρωματίζεται κατάλληλα η φωνή.

·         αντικαταστάσεις γραμμάτων (π.χ φ-θ, β-δ)

·         παραλείψεις λέξεων ή αντικατάστασή τους με άλλες πιο μικρές ή συχνές.

·         δυσκολία κατανόησης του κειμένου.

2.       γραφή:

·         παραλείψεις ή μεταθέσεις γραμμάτων.

·         παραλείψεις τόνων ή σημείων στίξης.

·         χρήση κεφαλαίων και μικρών γραμμάτων ανακατεμένα.

·         λανθασμένος χωρισμός λέξεων ή ενοποίηση λέξεων σε μία (π.χ. κατα  λαβα, αποτους)

·         καθρεπτική γραφή (π.χ. 3 αντί για ε).

3.       ορθογραφία:

·         δυσκολία στην εφαρμογή των κανόνων ορθογραφίας κατά την παραγωγή γραπτού λόγου.

·         δυσκολία στην απομνημόνευση ορθογραφίας.

Πολλές φορές οι παραπάνω δυσκολίες συνοδεύονται από δυσκολίες στη μνήμη εργασίας, τη μνήμη στην οποία αποθηκεύονται προσωρινά οι πληροφορίες που χρειαζόμαστε για να εκτελέσουμε μία εργασία (π.χ. επίλυση ενός μαθηματικού προβλήματος), στον προσανατολισμό ήτοι τη διάκριση του δεξιά από το αριστερά και στην αλληλουχία γεγονότων, δηλαδή το παιδί δυσκολεύεται να αποφασίσει μεταξύ εικόνων αλληλουχίας ποια πράξη προηγήθηκε και ποια πρόκειται να ακολουθήσει.

Επίσης, παρατηρείται δυσκολία στο να οργανώσει τον τρόπο με τον οποίο θα εργαστεί σε μία άσκηση, καθώς και το χρόνο που χρειάζεται να αφιερώσει για την εκτέλεση της. Κάποιες φορές το λεξιλόγιο των παιδιών με δυσλεξία είναι φτωχό και δυσκολεύονται να διατηρήσουν την προσοχή τους κατά τη διάρκεια μίας εργασίας. Τέλος, υπάρχει μια γενικευμένη αδεξιότητα, δηλαδή δυσκολία στο να δέσει τα κορδόνια του, να κουμπώσει κουμπιά κλπ.

Αφενός για τη διάγνωση της δυσλεξίας δεν είναι απαραίτητη η παρουσία όλων των παραπάνω χαρακτηριστικών, αφετέρου ακόμα και στην περίπτωση παρουσίας αρκετών από τις παραπάνω ενδείξεις, η γνώμη ενός ειδικού είναι απαραίτητη ώστε να επιβεβαιωθεί ή όχι η εν λόγω διάγνωση.

Το περιθώριο βελτίωσης των δεξιοτήτων του παιδιού με δυσλεξία εξαρτάται από τον έγκαιρο εντοπισμό των δυσκολιών και από τη δημιουργία κατάλληλου και εξατομικευμένου προγράμματος θεραπείας και εκπαίδευσης. Παρ΄ όλα αυτά δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ολική αποκατάσταση.

Η βοήθεια από λογοθεραπευτή ή/και ειδικό παιδαγωγό σε συνδυασμό με προσαρμογή του τρόπου διδασκαλίας  και απαιτήσεων από τον εκπαιδευτικό είναι απαραίτητη ώστε:

·         να ενισχυθούν οι υπάρχουσες δεξιότητες του παιδιού και να αναδυθούν νέες, ώστε να είναι σε θέση να ακολουθήσει το πρόγραμμα του σχολείου και ενδεχομένως ακαδημαϊκή πορεία.

·         να ενισχυθεί η θετική αυτοαντίληψη, η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση του παιδιού που απειλείται από την αποτυχία στα σχολικά μαθήματα, η οποία είναι πιθανό να επεκταθεί και σε άλλους τομείς όπως η κοινωνικοποίηση του και η συναισθηματική του ηρεμία.

* H Ειρήνη Καραγιαννοπούλου είναι λογοθεραπεύτρια. Προσφέρει υπηρεσίες λογοθεραπείας σε παιδιά με διαταραχές φωνολογίας και άρθρωσης, καθυστέρηση ομιλίας και μαθησιακές δυσκολίες (Ευριπίδου 14, Άγιοι Ταξιάρχες, 141 22 Ηράκλειο Αττικής, τηλ: 2155555276, 6955216770).