Ένα καρναβάλι ζώων και άλλων φανταστικών πλασμάτων

Τις φετινές Απόκριες, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών καλούν μικρούς και μεγάλους σε ένα «Καρναβάλι ζώων και άλλων φανταστικών πλασμάτων», την Κυριακή 19 Φεβρουαρίου, στις 11:30 το πρωί. Οι ευφυείς και χιουμοριστικές μελωδίες του Σαιν-Σανς και του Ντυκά θα πλημμυρίσουν την Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης προκαλώντας το ακροατήριο να ταξιδέψει στη σφαίρα της φαντασίας και να γιορτάσει με μουσικές μεταμφιέσεις. Στο πρόγραμμα, το κοσμαγάπητο «Καρναβάλι των ζώων», ο «Μακάβριος χορός» του Καμίγ Σαιν-Σανς και ο «Μαθητευόμενος μάγος» του Πωλ Ντυκά.

Την εκδήλωση παρουσιάζει ο ηθοποιός Φάνης Μουρατίδης. Την επιμέλεια έχει η Σοφία Τοπούζη, που υπογράφει επίσης τα κείμενα από κοινού με την Αλίκη Φιδετζή. Με τους μουσικούς της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, τους οποίους θα διευθύνει η Ζωή Τσόκανου, συμπράττουν οι πιανίστες Μάνος Κιτσικόπουλος και Δημήτριος Μαρίνος. Την ορχήστρα, τους σολίστ και τον παρουσιαστή πλαισιώνουν δημιουργίες μαθητών του Εργαστηρίου Κινούμενης Εικόνας του CGS, με υπεύθυνο καθηγητή τον Μάρκο Μπλάτσιο.

Το πρόγραμμα, με μια ματιά

Το «Καρναβάλι των ζώων» [« Le carnaval des animaux »] του Camille Saint-Saëns [Καμίγ Σαιν-Σανς] (1835–1921) είναι μια ανάλαφρη μουσική σάτιρα που γράφτηκε το 1886 από τον γάλλο συνθέτη για έναν στενό κύκλο φίλων. Γνωστός για την αυστηρότητα και τον ακαδημαϊσμό του, ο Σαιν-Σανς είχε απαγορεύσει την έκδοση του έργου του, το οποίο παρουσιάστηκε δημόσια για πρώτη φορά δύο μόλις μήνες μετά τον θάνατό του. Το έργο αποτελείται από 14 μέρη –14 μικρές γελοιογραφίες, στις οποίες ο Σαιν-Σανς σατιρίζει μεγάλους συνθέτες και ερμηνευτές της εποχής του. Τα μέρη: 1. Εισαγωγή και βασιλικό εμβατήριο του λιονταριού, 2. Όρνιθες και πετεινοί, 3. Ασιατικά μουλάρια, 4. Χελώνες, 5. Ο ελέφαντας, 6. Καγκουρό, 7. Ενυδρείο, 8. Πρόσωπα με μακριά αυτιά, 9. Ο κούκος στα βάθη του δάσους, 10. Το κλουβί, 11. Πιανίστες, 12. Απολιθώματα, 13. Ο κύκνος , 14. Φινάλε.

Ο Σαιν-Σανς υπογράφει και τον «Μακάβριο χορό» έργο 40 [« Danse macabre »], μια από τις διασημότερες δημιουργίες του. Είναι ένα αλληγορικό συμφωνικό ποίημα για ορχήστρα (1874), που βασίζεται σε ποιητικό κείμενο εμπνευσμένο από τη γαλλική παράδοση της λεγόμενης «Μακάβριας Τέχνης» του ύστερου Μεσαίωνα, παράδοση που εκφράστηκε μέσα από την ποίηση, τη μουσική αλλά και το λαϊκό θέατρο εκείνης της εποχής. Η παράδοση αυτή συνδέεται και με το Halloween, μιας γιορτής αφιερωμένης στα πνεύματα και τις ψυχές που μοιάζει με τις δικές μας Απόκριες και, εδώ και πολλά χρόνια, έχει ξεπεράσει τα σύνορα της αμερικανικής ηπείρου, αφού έχει διαδοθεί σε όλο τον κόσμο με μασκαρέματα, φάρσες και λιχουδιές. Μάλιστα, την παραμονή της γιορτής, μικροί και μεγάλοι γιορτάζουν χορεύοντας τον δικό τους μακάβριο χορό. Σε αυτή την ευφάνταστη και γεμάτη χιούμορ σύνθεση του Σαιν-Σανς, το κάθε μουσικό όργανο έχει και τον δικό του ρόλο: η άρπα αναλαμβάνει να σημάνει τους δώδεκα χτύπους του ρολογιού όταν έρχονται τα μεσάνυχτα· τα τσέλα αντιπροσωπεύουν τον Θάνατο που χορεύει βαλς· το ξυλόφωνο –το οποίο, πριν τον Σαιν-Σανς, δεν είχε θέση στα συμφωνικά σύνολα– παραπέμπει στον ήχο των σκελετών που στήνουν τον ξέφρενο μεταμεσονύκτιο χορό τους, ενώ ο ήχος των βιολιών θυμίζει τον παγερό άνεμο του χειμώνα.

Ο «Μαθητευόμενος μάγος» [« Le sorcier apprenti »], πασίγνωστος σε μικρούς και μεγάλους μουσικόφιλους από τη θρυλική «Φαντασία» (1940), την ταινία κινουμένων σχεδίων του Ουώλτ Ντίσνεϋ, είναι ένα συμφωνικό scherzo (1897) του Paul Dukas [Πωλ Ντυκά] (1865-1935) εμπνευσμένο από την ομώνυμη μπαλάντα του Γκαίτε που είχε γραφτεί έναν αιώνα νωρίτερα. Ένας γέρος μάγος αναθέτει στον πανέξυπνο και γεμάτο ζήλο μαθητευόμενό του να κουβαλήσει νερό με τους κουβάδες του και να γεμίσει μια μικρή δεξαμενή που βρίσκεται μέσα στο σπίτι του πολύπειρου δασκάλου. Ο νεαρός, θέλοντας να δοκιμάσει τις μαγικές δυνάμεις του και να γλιτώσει φυσικά την αγγαρεία, δίνει ζωή σε μια σκούπα και τη βάζει να κουβαλήσει νερό. Όμως, πολύ σύντομα, χάνει τον έλεγχο, αφού η σκούπα παύει να τον υπακούει. Εκείνος θα προσπαθήσει να την καταστρέψει με το τσεκούρι του, αλλά να που ξαφνικά εμφανίζεται μπροστά του και μια δεύτερη σκούπα που κουβαλά κι αυτή νερό. Σε λίγο, όλο το σπίτι πλημμυρίζει. Το τέλος, πάντως, θα είναι αίσιο: καταφθάνει ο γερο δάσκαλος, κάνει τα μαγικά του, και… ούτε γάτα ούτε ζημιά.

Επιμέλεια Σοφία Τοπούζη
Παρουσίαση Φάνης Μουρατίδης
Kείμενα Σοφία Τοπούζη, Aλίκη Φιδετζή
Μάνος Κιτσικόπουλος πιάνο
Δημήτριος Μαρίνος πιάνο
Ζωή Τσόκανου μουσική διεύθυνση
Συμπαραγωγή ΜΜΑ–ΚΟΑ