Πότε θα μιλήσει: Όταν το μωρό σας σωπαίνει

του Γιώργου Κόκουβα

Το μωράκι σας αποτελεί για εσάς το κέντρο του κόσμου. Το περιβάλλετε με αγάπη, με φροντίδα, του τραγουδάτε, του μιλάτε… Κι όμως, εκείνο, δεν έχει απαντήσει ακόμη. Πολλοί γονείς αναρωτιούνται για τα όρια ηλικίας μέσα στα οποία το «καμάρι» τους θα πρέπει να έχει αρθρώσει τις πρώτες συλλαβές του. Ας δούμε τι λένε οι αριθμοί και τι σημαίνει η «στάση α-μιλίας» που έχει κηρύξει το παιδί σας.

Συνήθως, τα μωρά στην ηλικία του ενός έτους έχουν αρθρώσει τις πρώτες συλλαβές, έστω και χωρίς ιδιαίτερο νόημα. Ασφαλώς, με βάση τα ακουστικά ερεθίσματα που δέχεται το παιδί, αυτές οι πρώτες λεξούλες συχνά αντιστοιχούν στα «μα-μα» και «μπα-μπα» που φέρνουν δάκρυα συγκίνησης στα μάτια των γονιών. Ωστόσο, αν μέσα στους πρώτους 12 μήνες της ζωής του, το παιδί σας δεν έχει πει κάτι ανάλογο, ίσως αποτελεί μια πρώτη ένδειξη για κάποια μαθησιακή δυσκολία.

Όπως γράφει η παθολόγος λόγου και ομιλίας, κα Κατερίνα Κωνσταντίνου στο iatronet.gr, τα πρώτα σημάδια που φανερώνουν διαταραχή λόγου είναι τα εξής:
- Όταν το παιδί είναι ενός έτους και δεν επαναλαμβάνει, έστω και χωρίς νόημα, συλλαβές.
- Όταν σε ηλικία 16 μηνών δεν προφέρει ούτε μία λέξη με νόημα.
- Όταν είναι δυόμισι ετών και το λεξιλόγιό του δεν είναι πλουσιότερο των έξι λέξεων.
- Όταν είναι τριάμισι ετών και η ομιλία του είναι δυσκολονόητη.
- Όταν είναι στα τέσσερα χρόνια του τραυλίζει ή δεν προφέρει όλα τα σύμφωνα.

Αν ισχύει κάτι από τα παραπάνω για το αγγελούδι σας, μην απελπιστείτε αμέσως. Ζητήστε την βοήθεια ενός παιδιάτρου, ο οποίος, αν χρειαστεί, θα σας συστήσει κάποιον πιο εξειδικευμένο θεραπευτή. Τέτοιου είδους καθυστερήσεις της ομιλίας έχουν χαρακτηριστεί από τους ερευνητές «ψυχονευρολογικές μαθησιακές δυσκολίες» και είναι πιθανό να συνδέονται με προφορικές ή γραπτές δυσχέρειες αργότερα, κατά την σχολική ηλικία, όπως η δυσλεξία και η δυσγραφία. Ωστόσο, όλα αντιμετωπίζονται αν δείξετε την κατάλληλη προσοχή.

Επίσης, πολλά από τα προβλήματα αυτού του είδους προλαμβάνονται, γεγονός που σημαίνει ότι ως γονείς έχετε πρωταρχικό ρόλο στην υποβοήθηση του μωρού σας να εξελίξει ομαλά τις επικοινωνιακές του δεξιότητες. Πριν, λοιπόν, παρατηρηθούν τα παραπάνω σημάδια και συντρέξει λόγος ανησυχίας, η στάση σας απέναντι στο –σιωπηλό ακόμα- μωράκι σας, όπως και οι δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχετε μαζί του, συμβάλλουν στην εκμάθηση της γλώσσας από το παιδί.

Συγκεκριμένα, έχει διαπιστωθεί ότι τα βρέφη έχουν αρχίσει να μαθαίνουν και να κατανοούν την ομιλία, αποκτώντας γλωσσικά εφόδια, καθ’ όλη την διάρκεια της «σιωπής» τους. Δηλαδή, μπορεί να μην έχουν ακόμη τη δυνατότητα να μιλήσουν, για παράδειγμα στην ηλικία των 10 μηνών, αλλά αυτό δε σημαίνει πως τα λόγια σας πάνε στον «βρόντο». Το κλάμα είναι για αρκετό καιρό το «αγαπημένο» τους μέσο να επικοινωνήσουν μαζί σας, αλλά αν ενσωματώσετε στην συμπεριφορά σας μερικές από τις ιδέες που ακολουθούν, το παιδί αρχίζει να μπαίνει στο νόημα του επικοινωνιακού «πάρε-δώσε» αρκετά σύντομα, ώστε την κατάλληλη στιγμή το κλάμα να δώσει τη θέση του στις πρώτες κουβεντούλες.

Ένα απλό παράδειγμα που μπορείτε να ακολουθήσετε είναι να απαντάτε στα «μηνύματα» που σας στέλνει το παιδί σας. Όταν κλαίει, μην το αγνοείτε. Αν το πλησιάζετε και το φροντίζετε κάθε φορά που παραπονιέται, θα μάθει ότι τα «σημάδια» που σας στέλνει λαμβάνονται υπόψη.

Ακόμη, κάθε φορά που κάνετε κάτι, είναι καλό να το εκφράζετε και λεκτικά προς το μωρό σας, ώστε να συνδυάζει σιγά-σιγά τα οπτικά με τα λεκτικά ερεθίσματα. Όταν, απλώνοντας το χεράκι του, το παιδί πιάνει το δάχτυλό σας, μπορείτε, όσο απλοϊκό κι αν ακούγεται, να πείτε «έπιασες το δάχτυλό μου».

Εξίσου σημαντικό είναι να γνωρίζετε ότι οι αντιδράσεις ενός παιδιού προσχολικής ηλικίας είναι πιο αργές από τις δικές σας. Επομένως, όταν του μιλάτε, φροντίστε να του δίνετε λίγο χρόνο παραπάνω για να αφομοιώσει το μήνυμά σας. Στην καλύτερη εκμάθηση της γλώσσας από μέρους του θα συντελέσει το να του απευθύνεστε με καθαρό λόγο και όχι με «παιδιάστικη» εκφορά, που εγκυμονεί τον κίνδυνο μιας λανθασμένης αφομοίωσης των φθόγγων και των βασικών γραμματικών κανόνων.

Ορισμένα παιχνίδια που πωλούνται σε παιδικά καταστήματα εστιάζουν στην ενίσχυση των μαθησιακών δυνατοτήτων των βρεφών. Ερεθίσματα σχημάτων, χρωμάτων, ήχων και γραμμάτων βοηθούν το παιδί να οργανώσει τα επικοινωνιακά στοιχεία στο περιβάλλον του, διασκεδάζοντας ταυτόχρονα.

Με βάση τα παραπάνω, εύκολα καταλαβαίνετε ότι είναι στο χέρι σας να προλάβετε το φαινόμενο της καθυστέρησης της ομιλίας που τόσο τρομάζει τους γονείς. Όμως, αν παρ’ όλες τις προσπάθειες και την φροντίδα σας, στο σπίτι σας βασιλεύει ακόμη η σιωπή, πρέπει να θυμάστε ότι όσο γρηγορότερα εντοπίζεται κάποιο πρόβλημα ομιλίας, τόσο πιο εύκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί και να μην δημιουργήσει μακροχρόνιες δυσκολίες στο λιλιπούτειο μέλος της οικογένειάς σας.