Πώς μας τρομάζουν θρίλερ και τρενάκια τρόμου
Μάθετε όλα τα μυστικά του φόβου σας, έτσι όπως τα αποκάλυψαν οι ιθύνοντες της... βιομηχανίας του τρόμου.
Πόσοι από εσάς ανυπομονούσατε να μπείτε στο τρομακτικό «στοιχειωμένο σπίτι» ενός λούνα παρκ ή στα πιο ιντριγκαδόρικα παιχνίδια ενός μεγάλου θεματικού πάρκου ψυγαγωγίας, όπως το φοβερό "Στοιχειωμένο Σπίτι" του Allou Fun Park; Όλοι μας, μικροί-μεγάλοι, αναζητάμε πού και πού τον τρόμο, είτε σε μέρη όπως τα παραπάνω, είτε σε ένα καλό θρίλερ στον κινηματογράφο.
Στο εξωτερικό, τα «στοιχειωμένα σπίτια» είναι ολόκληρη βιομηχανία που ανθεί, και γνωρίζει εκ των έσω τα μυστικά του φόβου μας. Τι θεωρούμε πιο τρομακτικό; Ένα ζόμπι ή μια διαμελισμένη κούκλα; Πότε γίνεται πιο έντονο το αίσθημα του τρόμου και πώς αυτό σχετίζεται με τα αρχέγονα ένστικτά μας; Παρακάτω, συγκεντρώνουμε απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα περί φόβου, όπως αποκαλύφθηκαν στο βιβλίο «Scream: Chilling Adventures in the Science of Fear» της κοινωνιολόγου και υπεύθυνης ενός «στοιχειωμένου σπιτιού» στην Αμερική, Margee Kerr.
Ο φόβος υπακούει σε μόδες
Όπως ακριβώς και τα αποκριάτικα κοστούμια, έτσι και οι χαρακτήρες ή τα θέματα σε ένα στοιχειωμένο σπίτι έχουν τα δικά τους trends, υπακούοντας σε τάσεις της εποχής. Μπορεί τη μία χρονιά να είναι πιο «δημοφιλή» τα ζόμπι, αλλά την επόμενη οι κλόουν τσίρκου να κάνουν μεγαλύτερη θραύση, όπως συνέβη πρόσφατα μετά την προβολή της σειράς American Horror Story. Υπάρχουν πάντα οι σταθερές αξίες, όπως διάσημοι σίριαλ κίλερ ή οι τρομακτικές πορσελάνινες κούκλες – ποτέ δεν θα δείτε λούτρινα κουκλάκια σε ένα στοιχειωμένο σπίτι. Παραδόξως, μετά από δημοσκοπήσεις σε σχετικές επιχειρήσεις, τα φαντάσματα δεν είναι από τα πιο δημοφιλή τρομακτικά «πλάσματα».
Ο τρόμος έχει τα στάδιά του
Σύμφωνα με ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στον χώρο των «στοιχειωμένων σπιτιών», η εμπειρία πρέπει να «κυλά» σαν μια συμφωνία. Συνήθως, ξεκινά έντονα, με κάτι αρκετά τρομακτικό από τις πρώτες στιγμές που βρίσκεται ο επισκέπτης στο σπίτι. Η εμπειρία πρέπει να τελειώνει εξίσου έντονα, με κάτι πολύ τρομακτικό στο φινάλε. Ο εναρκτήριος τρόμος ενεργοποιεί την απόκριση του εγκεφάλου, ο οποίος μας βάζει σε κατάσταση επιφυλακής, και από εκεί και έπειτα είναι δύσκολο να βγούμε από αυτή. Ενδιάμεσα, πρέπει να υπάρχει και μια κωμική ανάπαυλα, κάτι που θα τρομάξει τον επισκέπτη αλλά θα τον κάνει να γελάσει, ενώ συνήθως προστίθεται και ένα στάδιο «ανάρρωσης» στο τέλος, στο οποίο οι επισκέπτες παίρνουν ανάσες και βλέπουν ότι είναι σώοι και αβλαβείς.
Τα πιο φτηνά κόλπα είναι συχνά και τα πιο αποτελεσματικά
Τα σκοτεινά δωμάτια και οι ακανόνιστες ακτίνες φωτός είναι μερικά από αυτά: Αποπροσανατολίζουν τον επισκέπτη και προκαλούν τον φόβο του άγνωστου. Άλλα τέτοια μη… χολιγουντιανά κόλπα είναι οι τοίχοι που κουνιούνται αν ακουμπήσεις πάνω τους (επειδή δεν είναι τοίχοι, αλλά επιφάνειες με ελατήρια) ή τα μπαλάκια του γκολφ κάτω από πλακάκια, για να τα κάνουν να γέρνουν μόλις πατήσει κάποιος πάνω τους, τόσο ώστε να τον πιάσει εξ απήνης αλλά να μην κινδυνεύσει να πέσει.
Μην επαναπαυτείς στιγμή
Διαφορετικά, λένε οι «ειδικοί του τρόμου», έχουν βρει την ιδανική ευκαιρία να εκτινάξουν τον φόβο σου. Είναι εκείνες οι στιγμές μετά από ένα τρομακτικό δωμάτιο που ο επισκέπτης νομίζει ότι γλίτωσε, και πως έχει μερικά δευτερόλεπτα να πάρει ανάσα: Τότε ανοίγει αυτό το «παραθυράκι» της ξαφνικής έκπληξης. Όπως ακριβώς δηλαδή γίνεται και στα θρίλερ που παρακολουθούμε.
Η σημασία της μυρωδιάς
Κι όμως, υπάρχει ειδική βιομηχανία στις ΗΠΑ που κατασκευάζει αρώματα – δυσάρεστα τόσο όσο πρέπει – ώστε να θυμίζουν τρομακτικούς χώρους, όπως σφαγεία, πτώματα σε αποσύνθεση ή περιττώματα ζώων. Οι περισσότεροι επισκέπτες τα μυρίζουν για πρώτη φορά, γι’ αυτό και ο εγκέφαλός τους δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί τα οσφρητικά ερεθίσματα και μπαίνει σε κατάσταση συναγερμού.
Ο τρόμος… μια εξατομικευμένη εμπειρία
Οι φιγούρες που συναντά κανείς σε «στοιχειωμένα σπίτια» είναι ηθοποιοί που στην πραγματικότητα αυτοσχεδιάζουν. Όταν μπει για παράδειγμα μία ομάδα φίλων που δεν τρομάζει εύκολα με τα λόγια, οι ηθοποιοί περνούν γρήγορα στο βαρύ πυροβολικό του τρόμου, στις κινήσεις και τις ξαφνικές εκπλήξεις.
Όσο πιο απλό, τόσο το καλύτερο
Κάποια θεματικά στοιχειωμένα σπίτια δοκίμασαν κάποτε μια νέα ιδέα, να στήσουν ένα ολόκληρο σύμπαν με δύο αντίμαχα στρατόπεδα, καλούς στρατιώτες που πολεμούν ενάντια σε έναν μοχθηρό εγκέφαλο. Οι επισκέπτες υποτίθεται ότι έπρεπε να διαλέξουν με τίνος τη μεριά θα είναι. Μόνο που, εξαιτίας της πολυπλοκότητας και των πολλών ερεθισμάτων, κανείς δεν το κατάλαβε. Με άλλα λόγια, όταν το μυαλό μας είναι σε κατάσταση φόβου, δεν πολυαναλύει υποπλοκές και δευτερεύοντα ερεθίσματα – δέχεται μόνο τον πολύ βασικό κορμό μιας αφήγησης ή μιας κατάστασης.
Ο τρόμος… ωφελεί την υγεία
Η αδρεναλίνη, η ντοπαμίνη και οι ενδορφίνες που εκκρίνονται κατά την διάρκεια μιας τρομακτικής εμπειρίας είναι στην ουσία ένας φυσικός τρόπος να βελτιώσουμε τη διάθεσή μας. Γι’ αυτό και στο τέλος ενός θρίλερ νιώθουμε κατά κάποιο τρόπο μια λύτρωση: Μέσα από την δυσάρεστη αίσθηση που βιώνουμε, στο τέλος προκαλείται το θετικό συναίσθημα της κάθαρσης.
Μέσα από τον φόβο… γυρνάμε στις ρίζες μας
Ο άνθρωπος εξελίχθηκε σε περιβάλλοντα πολύ πιο επικίνδυνα μέχρι να φτάσει στη σημερινή του κατάσταση. Στον πολιτισμένο κόσμο πλέον, λίγο-πολύ όλοι κινούμαστε σε ασφαλή και προβλέψιμα πεδία. Σε χώρους όπως τα στοιχειωμένα σπίτια και άλλα φοβιστικά μέρη, ζούμε ξανά την αγωνία και τον κίνδυνο που αποτελούσε καθημερινότητα για τους μακρινούς προγόνους μας, και κατά κάποιο τρόπο αναβιώνουμε τα αρχέγονα ένστικτά μας.
Πηγή: Mental Floss
Στο εξωτερικό, τα «στοιχειωμένα σπίτια» είναι ολόκληρη βιομηχανία που ανθεί, και γνωρίζει εκ των έσω τα μυστικά του φόβου μας. Τι θεωρούμε πιο τρομακτικό; Ένα ζόμπι ή μια διαμελισμένη κούκλα; Πότε γίνεται πιο έντονο το αίσθημα του τρόμου και πώς αυτό σχετίζεται με τα αρχέγονα ένστικτά μας; Παρακάτω, συγκεντρώνουμε απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα περί φόβου, όπως αποκαλύφθηκαν στο βιβλίο «Scream: Chilling Adventures in the Science of Fear» της κοινωνιολόγου και υπεύθυνης ενός «στοιχειωμένου σπιτιού» στην Αμερική, Margee Kerr.
Ο φόβος υπακούει σε μόδες
Όπως ακριβώς και τα αποκριάτικα κοστούμια, έτσι και οι χαρακτήρες ή τα θέματα σε ένα στοιχειωμένο σπίτι έχουν τα δικά τους trends, υπακούοντας σε τάσεις της εποχής. Μπορεί τη μία χρονιά να είναι πιο «δημοφιλή» τα ζόμπι, αλλά την επόμενη οι κλόουν τσίρκου να κάνουν μεγαλύτερη θραύση, όπως συνέβη πρόσφατα μετά την προβολή της σειράς American Horror Story. Υπάρχουν πάντα οι σταθερές αξίες, όπως διάσημοι σίριαλ κίλερ ή οι τρομακτικές πορσελάνινες κούκλες – ποτέ δεν θα δείτε λούτρινα κουκλάκια σε ένα στοιχειωμένο σπίτι. Παραδόξως, μετά από δημοσκοπήσεις σε σχετικές επιχειρήσεις, τα φαντάσματα δεν είναι από τα πιο δημοφιλή τρομακτικά «πλάσματα».
Ο τρόμος έχει τα στάδιά του
Σύμφωνα με ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στον χώρο των «στοιχειωμένων σπιτιών», η εμπειρία πρέπει να «κυλά» σαν μια συμφωνία. Συνήθως, ξεκινά έντονα, με κάτι αρκετά τρομακτικό από τις πρώτες στιγμές που βρίσκεται ο επισκέπτης στο σπίτι. Η εμπειρία πρέπει να τελειώνει εξίσου έντονα, με κάτι πολύ τρομακτικό στο φινάλε. Ο εναρκτήριος τρόμος ενεργοποιεί την απόκριση του εγκεφάλου, ο οποίος μας βάζει σε κατάσταση επιφυλακής, και από εκεί και έπειτα είναι δύσκολο να βγούμε από αυτή. Ενδιάμεσα, πρέπει να υπάρχει και μια κωμική ανάπαυλα, κάτι που θα τρομάξει τον επισκέπτη αλλά θα τον κάνει να γελάσει, ενώ συνήθως προστίθεται και ένα στάδιο «ανάρρωσης» στο τέλος, στο οποίο οι επισκέπτες παίρνουν ανάσες και βλέπουν ότι είναι σώοι και αβλαβείς.
Τα πιο φτηνά κόλπα είναι συχνά και τα πιο αποτελεσματικά
Τα σκοτεινά δωμάτια και οι ακανόνιστες ακτίνες φωτός είναι μερικά από αυτά: Αποπροσανατολίζουν τον επισκέπτη και προκαλούν τον φόβο του άγνωστου. Άλλα τέτοια μη… χολιγουντιανά κόλπα είναι οι τοίχοι που κουνιούνται αν ακουμπήσεις πάνω τους (επειδή δεν είναι τοίχοι, αλλά επιφάνειες με ελατήρια) ή τα μπαλάκια του γκολφ κάτω από πλακάκια, για να τα κάνουν να γέρνουν μόλις πατήσει κάποιος πάνω τους, τόσο ώστε να τον πιάσει εξ απήνης αλλά να μην κινδυνεύσει να πέσει.
Μην επαναπαυτείς στιγμή
Διαφορετικά, λένε οι «ειδικοί του τρόμου», έχουν βρει την ιδανική ευκαιρία να εκτινάξουν τον φόβο σου. Είναι εκείνες οι στιγμές μετά από ένα τρομακτικό δωμάτιο που ο επισκέπτης νομίζει ότι γλίτωσε, και πως έχει μερικά δευτερόλεπτα να πάρει ανάσα: Τότε ανοίγει αυτό το «παραθυράκι» της ξαφνικής έκπληξης. Όπως ακριβώς δηλαδή γίνεται και στα θρίλερ που παρακολουθούμε.
Η σημασία της μυρωδιάς
Κι όμως, υπάρχει ειδική βιομηχανία στις ΗΠΑ που κατασκευάζει αρώματα – δυσάρεστα τόσο όσο πρέπει – ώστε να θυμίζουν τρομακτικούς χώρους, όπως σφαγεία, πτώματα σε αποσύνθεση ή περιττώματα ζώων. Οι περισσότεροι επισκέπτες τα μυρίζουν για πρώτη φορά, γι’ αυτό και ο εγκέφαλός τους δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί τα οσφρητικά ερεθίσματα και μπαίνει σε κατάσταση συναγερμού.
Ο τρόμος… μια εξατομικευμένη εμπειρία
Οι φιγούρες που συναντά κανείς σε «στοιχειωμένα σπίτια» είναι ηθοποιοί που στην πραγματικότητα αυτοσχεδιάζουν. Όταν μπει για παράδειγμα μία ομάδα φίλων που δεν τρομάζει εύκολα με τα λόγια, οι ηθοποιοί περνούν γρήγορα στο βαρύ πυροβολικό του τρόμου, στις κινήσεις και τις ξαφνικές εκπλήξεις.
Όσο πιο απλό, τόσο το καλύτερο
Κάποια θεματικά στοιχειωμένα σπίτια δοκίμασαν κάποτε μια νέα ιδέα, να στήσουν ένα ολόκληρο σύμπαν με δύο αντίμαχα στρατόπεδα, καλούς στρατιώτες που πολεμούν ενάντια σε έναν μοχθηρό εγκέφαλο. Οι επισκέπτες υποτίθεται ότι έπρεπε να διαλέξουν με τίνος τη μεριά θα είναι. Μόνο που, εξαιτίας της πολυπλοκότητας και των πολλών ερεθισμάτων, κανείς δεν το κατάλαβε. Με άλλα λόγια, όταν το μυαλό μας είναι σε κατάσταση φόβου, δεν πολυαναλύει υποπλοκές και δευτερεύοντα ερεθίσματα – δέχεται μόνο τον πολύ βασικό κορμό μιας αφήγησης ή μιας κατάστασης.
Ο τρόμος… ωφελεί την υγεία
Η αδρεναλίνη, η ντοπαμίνη και οι ενδορφίνες που εκκρίνονται κατά την διάρκεια μιας τρομακτικής εμπειρίας είναι στην ουσία ένας φυσικός τρόπος να βελτιώσουμε τη διάθεσή μας. Γι’ αυτό και στο τέλος ενός θρίλερ νιώθουμε κατά κάποιο τρόπο μια λύτρωση: Μέσα από την δυσάρεστη αίσθηση που βιώνουμε, στο τέλος προκαλείται το θετικό συναίσθημα της κάθαρσης.
Μέσα από τον φόβο… γυρνάμε στις ρίζες μας
Ο άνθρωπος εξελίχθηκε σε περιβάλλοντα πολύ πιο επικίνδυνα μέχρι να φτάσει στη σημερινή του κατάσταση. Στον πολιτισμένο κόσμο πλέον, λίγο-πολύ όλοι κινούμαστε σε ασφαλή και προβλέψιμα πεδία. Σε χώρους όπως τα στοιχειωμένα σπίτια και άλλα φοβιστικά μέρη, ζούμε ξανά την αγωνία και τον κίνδυνο που αποτελούσε καθημερινότητα για τους μακρινούς προγόνους μας, και κατά κάποιο τρόπο αναβιώνουμε τα αρχέγονα ένστικτά μας.
Πηγή: Mental Floss
