Μεγάλοι έρωτες στην Ιστορία
Περικλής και Ασπασία, Αντώνιος και Κλεοπάτρα, Πιέρ και Μαρί Κιουρί. Και άλλες ιστορίες αγάπης που άλλαξαν τον κόσμο –προς το καλύτερο ή το χειρότερο.
της Ηρώς Κουνάδη
Υπάρχουν ιστορίες αγάπης από τις οποίες ξεκίνησαν πόλεμοι που διέλυσαν, τελικά, ολόκληρες αυτοκρατορίες. Υπάρχουν κι άλλες, που συνέβαλαν στην πρόοδο της επιστήμης, κι έκαναν τον κόσμο λίγο καλύτερο. Υπάρχουν ιστορικοί έρωτες που τέλειωσαν άδοξα, και άδοξοι έρωτες που έγραψαν ιστορία. Όπως αυτοί που ακολουθούν.
Περικλής και Ασπασία
Εκείνος, επιφανής Αθηναίος πολιτικός, εκείνη εταίρα (σύμφωνα με κάποιες πηγές που όμως αμφισβητούνται) σίγουρα πάντως ξένη, από την Μίλητο. Το γεγονός αυτό την απέλασε από τις νομικές δεσμεύσεις που κατά παράδοση καθήλωναν τις Αθηναίες στα σπίτια τους, κι έτσι της επιτρεπόταν να συμμετέχει στη δημόσια ζωή της πόλης. Η Ασπασία και ο Περικλής έγιναν εραστές την δεκαετία του 440 π.Χ., και απέκτησαν ένα γιο, τον οποίο ονόμασαν Περικλή.
Μετά το διαζύγιο του Περικλή από την πρώτη του σύζυγο (περί το 445 π.Χ.) άρχισαν να συγκατοικούν, αν και δεν υπάρχει κοινά αποδεκτή άποψη για το αν παντρεύτηκαν ή όχι. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι η –ιδιαίτερα μορφωμένη και έξυπνη– Ασπασία επηρέασε τον Περικλή σε ζητήματα που είχαν να κάνουν με την πολιτική του αθηναϊκού κράτους. Η σχέση τους ξεσήκωσε αντιδράσεις, οι οποίες διακρίνονται και στα έργα των σατιρικών ποιητών της εποχής, που κατηγορούν την Ασπασία μεταξύ άλλων και για τον… Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Μάρκος Αντώνιος και Κλεοπάτρα
Εκείνη, βασίλισσα της Αιγύπτου. Εκείνος, Ρωμαίος Ύπατος και εν συνεχεία ένας εκ των τριών (μαζί με τον Οκταβιανό και τον Λέπιδο) της παντοδύναμης Β’ Ρωμαϊκής Τριανδρίας. Γνωρίστηκαν στην Κιλικία, με τον Μάρκο Αντώνιο αποφασισμένο να τιμωρήσει την αναιδή αιγύπτια βασίλισσα για την βοήθεια που εκείνη είχε προσφέρει στον Βρούτο και τον Κάσσιο, δολοφόνους του Καίσαρα. Λογάριαζε, όμως, χωρίς τον έρωτα.
Καθώς η ερωτική τους ιστορία εξελισσόταν, η Κλεοπάτρα άρχισε να επηρεάζει τον Μάρκο Αντώνιο στις πολιτικές του αποφάσεις. Όταν εκείνος της έκανε δώρο εκτεταμένα εδάφη της Ασίας και ζήτησε διαζύγιο από τη γυναίκα του Οκταβία, αδελφή του Οκταβιανού, η Σύγκλητος και ο ρωμαϊκός λαός εξοργίστηκαν, κηρύσσοντάς του τον πόλεμο, οποίος κρίθηκε στο Άκτιο, στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου. Ο Μάρκος Αντώνιος, νικημένος, επέστρεψε στην Αίγυπτο.
Όταν ο Οκταβιανός έφτασε στα τείχη της Αλεξάνδρειας, η Κλεοπάτρα κλείστηκε σε ένα ταφικό μνημείο κάπου στην πόλη, δίνοντας στον Μάρκο Αντώνιο την εντύπωση ότι αυτοκτόνησε. Ο Μάρκος Αντώνιος κατάφερε χτύπημα στον εαυτό του με το σπαθί του, αλλά δεν πέθανε προτού μπει στο μέρος όπου κρυβόταν η Κλεοπάτρα. Κανείς δεν ξέρει τι συνέβη εκεί παρά μονάχα η βασίλισσα και δύο ακόλουθοί της. Όταν οι Ρωμαίοι έφτασαν εκεί βρήκαν απλά το άψυχο σώμα του. Ο θάνατος της Κλεοπάτρας αποτελεί μέχρι σήμερα μυστήριο: Το σίγουρο είναι ότι βρέθηκε νεκρή, ντυμένη με τα βασιλικά της ρούχα, μέρες μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων με τον Οκταβιανό, ο οποίος είχε στο μεταξύ εισέλθει ως κατακτητής στην πόλη.
Ναπολέων και Ζοζεφίνα
Εκείνος, γάλλος στρατηγός και μετέπειτα αυτοκράτορας. Εκείνη, χήρα της υψηλής κοινωνίας της Γαλλίας, έξι χρόνια μεγαλύτερή του, και με δύο παιδιά από τον προηγούμενο γάμο της όταν γνωρίστηκαν. Για τον έρωτά τους, όμως, αυτές ήταν ασήμαντες λεπτομέρειες –όπως και οι αντιρρήσεις της οικογένειας του στρατηλάτη. Γνωρίστηκαν το 1795 και παντρεύτηκαν λίγους μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 1796, δύο ημέρες πριν εκείνος φύγει για να οδηγήσει τα γαλλικά στρατεύματα στην Ιταλία. Από εκεί τις έγραφε: «Εσύ που η φύση σου έχει δώσει πνεύμα, γλυκύτητα και ομορφιά, εσύ που μόνη μπορείς να κινείς και να εξουσιάζεις την καρδιά μου, εσύ που ξέρεις πολύ καλά την απόλυτη δύναμη που ασκείς επάνω της».
Η Ζοζεφίνα, που είχε μείνει μόνη της στο Παρίσι, ξεκίνησε το 1796 μια σχέση με τον όμορφο υπολοχαγό Ιππόλυτο Τσαρλς. Οι φήμες για τον δεσμό τους έφτασαν στα αυτιά του Ναπολέοντα, ο οποίος εξοργίστηκε και για να την εκδικηθεί άρχισε να δημιουργεί διάφορες παράλληλες σχέσης, γνωστότερη εκ των οποίων είναι αυτή με την Pauline Fourès, γυναίκα ενός υπαξιωματικού του, κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Αίγυπτο, το 1798. Η Πωλίν έμεινε γνωστή και με το όνομα «η Κλεοπάτρα του Ναπολέοντα».
Στις 10 Ιανουαρίου του 1810, ο Ναπολέων και η Ζοζεφίνα τελικά χώρισαν, υπό την επίσημη δικαιολογία ότι εκείνη δεν μπορούσε να κάνει παιδιά, και ο θρόνος της Γαλλίας χρειαζόταν διάδοχο. Κατά τη διάρκεια της επίσημης τελετής του διαζυγίου, διάβασαν και δηλώσεις αφοσίωσης ο ένας στον άλλο. Ο Ναπολέων παντρεύτηκε την Μαρία Λουίζα της Αυστρίας, για την οποία αργότερα δήλωσε ότι «παντρεύτηκε μια μήτρα».
Βασίλισσα Βικτώρια και Πρίγκιπας Αλβέρτος
Εκείνη, η μακροβιότερη μονάρχης της Αγγλίας, που έδωσε το όνομά της σε μια ολόκληρη εποχή. Εκείνος, ο πρώτος ξάδερφός της, καθόλου δημοφιλής στους βασιλικούς κύκλους αρχικά εξαιτίας της γερμανικής καταγωγής του, αλλά σεβαστός αργότερα για την ειλικρίνεια και την αφοσίωση στην οικογένειά του. Η Βικτώρια ανέβηκε στον θρόνο το 1837, μετά τον θάνατο του θείου της, Ουίλιαμ ΣΤ’. Τρία χρόνια αργότερα, το 1840, παντρεύτηκε τον Πρίγκιπα Αλβέρτο, με τον οποίο απέκτησε εννιά παιδιά. Οι δυο τους αγαπιόνταν πολύ –λέγεται μάλιστα ότι εκείνη βασιζόταν στις συμβουλές του σε θέματα πολιτικής, και κυρίως διπλωματίας.
Όταν ο Αλβέρτος πέθανε, το 1861, η Βικτώρια ήταν συντετριμμένη. Δεν έκανε δημόσιες εμφανίσεις για τρία ολόκληρα χρόνια, ενώ η απομόνωσή της προκάλεσε έντονη δημόσια κριτική. Έγιναν, μάλιστα, και αρκετές απόπειρες δολοφονίας της. Ήταν, τελικά, ο Πρωθυπουργός Benjamin Disraeli που επέμεινε και κατάφερε να την πείσει να εμφανιστεί ξανά δημοσίως, ανοίγοντας την Βουλή το 1866. Παρ’ όλα αυτά, η βασίλισσα δεν έπαψε ποτέ να πενθεί τον Αλβέρτο, φορώντας μαύρα μέχρι τον θάνατό της, το 1901.
Pierre και Marie Curie
Εκείνη, μία μέλλουσα λαμπρή επιστήμονας από την Πολωνία, που μάζεψε τα μπογαλάκια της και αφίχθη στην Πόλη του Φωτός το 1891, γιατί τα πανεπιστήμια της πατρίδας της δεν επέτρεπαν σε γυναίκες να σπουδάζουν. Εκείνος, διευθυντής ενός χημικού εργαστηρίου στο οποίο η επιμελής φοιτήτρια ξενυχτούσε σχεδόν κάθε βράδυ. Επειδή, όμως, οι επιμελείς φοιτήτριες δεν έχουν συνήθως το μυαλό τους στους έρωτες, ο Pierre Curie χρειάστηκε να κάνει πολλές προσπάθειες, και αρκετές προτάσεις γάμου, πριν καταφέρει τελικά να παντρευτεί την Maria Sklodowska, το 1895.
Το 1898, οι δυο τους ανακάλυψαν το πολώνιο και το ράδιο, και το 1903 βραβεύτηκαν με το Νόμπελ Φυσικής, από κοινού με τον Henri Becquerel, για την ανακάλυψη της ραδιενέργειας. Όταν ο Pierre πέθανε, το 1904, η Marie ανέλαβε να συνεχίσει το έργο τους. Πήρε την θέση του στη Σορβόννη, πράγμα που την έκανε την πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο γαλλικό πανεπιστήμιο. Το 1911 ήταν ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που τιμήθηκε με δεύτερο βραβείο Νόμπελ, αυτή την φορά το Νόμπελ Χημείας. Συνέχισε τα πειράματα και την διδασκαλία μέχρι τον θάνατό της, το 1934.
Υπάρχουν ιστορίες αγάπης από τις οποίες ξεκίνησαν πόλεμοι που διέλυσαν, τελικά, ολόκληρες αυτοκρατορίες. Υπάρχουν κι άλλες, που συνέβαλαν στην πρόοδο της επιστήμης, κι έκαναν τον κόσμο λίγο καλύτερο. Υπάρχουν ιστορικοί έρωτες που τέλειωσαν άδοξα, και άδοξοι έρωτες που έγραψαν ιστορία. Όπως αυτοί που ακολουθούν.
Περικλής και Ασπασία
Εκείνος, επιφανής Αθηναίος πολιτικός, εκείνη εταίρα (σύμφωνα με κάποιες πηγές που όμως αμφισβητούνται) σίγουρα πάντως ξένη, από την Μίλητο. Το γεγονός αυτό την απέλασε από τις νομικές δεσμεύσεις που κατά παράδοση καθήλωναν τις Αθηναίες στα σπίτια τους, κι έτσι της επιτρεπόταν να συμμετέχει στη δημόσια ζωή της πόλης. Η Ασπασία και ο Περικλής έγιναν εραστές την δεκαετία του 440 π.Χ., και απέκτησαν ένα γιο, τον οποίο ονόμασαν Περικλή.
Μετά το διαζύγιο του Περικλή από την πρώτη του σύζυγο (περί το 445 π.Χ.) άρχισαν να συγκατοικούν, αν και δεν υπάρχει κοινά αποδεκτή άποψη για το αν παντρεύτηκαν ή όχι. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι η –ιδιαίτερα μορφωμένη και έξυπνη– Ασπασία επηρέασε τον Περικλή σε ζητήματα που είχαν να κάνουν με την πολιτική του αθηναϊκού κράτους. Η σχέση τους ξεσήκωσε αντιδράσεις, οι οποίες διακρίνονται και στα έργα των σατιρικών ποιητών της εποχής, που κατηγορούν την Ασπασία μεταξύ άλλων και για τον… Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Μάρκος Αντώνιος και Κλεοπάτρα
Εκείνη, βασίλισσα της Αιγύπτου. Εκείνος, Ρωμαίος Ύπατος και εν συνεχεία ένας εκ των τριών (μαζί με τον Οκταβιανό και τον Λέπιδο) της παντοδύναμης Β’ Ρωμαϊκής Τριανδρίας. Γνωρίστηκαν στην Κιλικία, με τον Μάρκο Αντώνιο αποφασισμένο να τιμωρήσει την αναιδή αιγύπτια βασίλισσα για την βοήθεια που εκείνη είχε προσφέρει στον Βρούτο και τον Κάσσιο, δολοφόνους του Καίσαρα. Λογάριαζε, όμως, χωρίς τον έρωτα.
Καθώς η ερωτική τους ιστορία εξελισσόταν, η Κλεοπάτρα άρχισε να επηρεάζει τον Μάρκο Αντώνιο στις πολιτικές του αποφάσεις. Όταν εκείνος της έκανε δώρο εκτεταμένα εδάφη της Ασίας και ζήτησε διαζύγιο από τη γυναίκα του Οκταβία, αδελφή του Οκταβιανού, η Σύγκλητος και ο ρωμαϊκός λαός εξοργίστηκαν, κηρύσσοντάς του τον πόλεμο, οποίος κρίθηκε στο Άκτιο, στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου. Ο Μάρκος Αντώνιος, νικημένος, επέστρεψε στην Αίγυπτο.
Όταν ο Οκταβιανός έφτασε στα τείχη της Αλεξάνδρειας, η Κλεοπάτρα κλείστηκε σε ένα ταφικό μνημείο κάπου στην πόλη, δίνοντας στον Μάρκο Αντώνιο την εντύπωση ότι αυτοκτόνησε. Ο Μάρκος Αντώνιος κατάφερε χτύπημα στον εαυτό του με το σπαθί του, αλλά δεν πέθανε προτού μπει στο μέρος όπου κρυβόταν η Κλεοπάτρα. Κανείς δεν ξέρει τι συνέβη εκεί παρά μονάχα η βασίλισσα και δύο ακόλουθοί της. Όταν οι Ρωμαίοι έφτασαν εκεί βρήκαν απλά το άψυχο σώμα του. Ο θάνατος της Κλεοπάτρας αποτελεί μέχρι σήμερα μυστήριο: Το σίγουρο είναι ότι βρέθηκε νεκρή, ντυμένη με τα βασιλικά της ρούχα, μέρες μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων με τον Οκταβιανό, ο οποίος είχε στο μεταξύ εισέλθει ως κατακτητής στην πόλη.
Ναπολέων και Ζοζεφίνα
Εκείνος, γάλλος στρατηγός και μετέπειτα αυτοκράτορας. Εκείνη, χήρα της υψηλής κοινωνίας της Γαλλίας, έξι χρόνια μεγαλύτερή του, και με δύο παιδιά από τον προηγούμενο γάμο της όταν γνωρίστηκαν. Για τον έρωτά τους, όμως, αυτές ήταν ασήμαντες λεπτομέρειες –όπως και οι αντιρρήσεις της οικογένειας του στρατηλάτη. Γνωρίστηκαν το 1795 και παντρεύτηκαν λίγους μήνες αργότερα, τον Ιανουάριο του 1796, δύο ημέρες πριν εκείνος φύγει για να οδηγήσει τα γαλλικά στρατεύματα στην Ιταλία. Από εκεί τις έγραφε: «Εσύ που η φύση σου έχει δώσει πνεύμα, γλυκύτητα και ομορφιά, εσύ που μόνη μπορείς να κινείς και να εξουσιάζεις την καρδιά μου, εσύ που ξέρεις πολύ καλά την απόλυτη δύναμη που ασκείς επάνω της».
Η Ζοζεφίνα, που είχε μείνει μόνη της στο Παρίσι, ξεκίνησε το 1796 μια σχέση με τον όμορφο υπολοχαγό Ιππόλυτο Τσαρλς. Οι φήμες για τον δεσμό τους έφτασαν στα αυτιά του Ναπολέοντα, ο οποίος εξοργίστηκε και για να την εκδικηθεί άρχισε να δημιουργεί διάφορες παράλληλες σχέσης, γνωστότερη εκ των οποίων είναι αυτή με την Pauline Fourès, γυναίκα ενός υπαξιωματικού του, κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Αίγυπτο, το 1798. Η Πωλίν έμεινε γνωστή και με το όνομα «η Κλεοπάτρα του Ναπολέοντα».
Στις 10 Ιανουαρίου του 1810, ο Ναπολέων και η Ζοζεφίνα τελικά χώρισαν, υπό την επίσημη δικαιολογία ότι εκείνη δεν μπορούσε να κάνει παιδιά, και ο θρόνος της Γαλλίας χρειαζόταν διάδοχο. Κατά τη διάρκεια της επίσημης τελετής του διαζυγίου, διάβασαν και δηλώσεις αφοσίωσης ο ένας στον άλλο. Ο Ναπολέων παντρεύτηκε την Μαρία Λουίζα της Αυστρίας, για την οποία αργότερα δήλωσε ότι «παντρεύτηκε μια μήτρα».
Βασίλισσα Βικτώρια και Πρίγκιπας Αλβέρτος
Εκείνη, η μακροβιότερη μονάρχης της Αγγλίας, που έδωσε το όνομά της σε μια ολόκληρη εποχή. Εκείνος, ο πρώτος ξάδερφός της, καθόλου δημοφιλής στους βασιλικούς κύκλους αρχικά εξαιτίας της γερμανικής καταγωγής του, αλλά σεβαστός αργότερα για την ειλικρίνεια και την αφοσίωση στην οικογένειά του. Η Βικτώρια ανέβηκε στον θρόνο το 1837, μετά τον θάνατο του θείου της, Ουίλιαμ ΣΤ’. Τρία χρόνια αργότερα, το 1840, παντρεύτηκε τον Πρίγκιπα Αλβέρτο, με τον οποίο απέκτησε εννιά παιδιά. Οι δυο τους αγαπιόνταν πολύ –λέγεται μάλιστα ότι εκείνη βασιζόταν στις συμβουλές του σε θέματα πολιτικής, και κυρίως διπλωματίας.
Όταν ο Αλβέρτος πέθανε, το 1861, η Βικτώρια ήταν συντετριμμένη. Δεν έκανε δημόσιες εμφανίσεις για τρία ολόκληρα χρόνια, ενώ η απομόνωσή της προκάλεσε έντονη δημόσια κριτική. Έγιναν, μάλιστα, και αρκετές απόπειρες δολοφονίας της. Ήταν, τελικά, ο Πρωθυπουργός Benjamin Disraeli που επέμεινε και κατάφερε να την πείσει να εμφανιστεί ξανά δημοσίως, ανοίγοντας την Βουλή το 1866. Παρ’ όλα αυτά, η βασίλισσα δεν έπαψε ποτέ να πενθεί τον Αλβέρτο, φορώντας μαύρα μέχρι τον θάνατό της, το 1901.
Pierre και Marie Curie
Εκείνη, μία μέλλουσα λαμπρή επιστήμονας από την Πολωνία, που μάζεψε τα μπογαλάκια της και αφίχθη στην Πόλη του Φωτός το 1891, γιατί τα πανεπιστήμια της πατρίδας της δεν επέτρεπαν σε γυναίκες να σπουδάζουν. Εκείνος, διευθυντής ενός χημικού εργαστηρίου στο οποίο η επιμελής φοιτήτρια ξενυχτούσε σχεδόν κάθε βράδυ. Επειδή, όμως, οι επιμελείς φοιτήτριες δεν έχουν συνήθως το μυαλό τους στους έρωτες, ο Pierre Curie χρειάστηκε να κάνει πολλές προσπάθειες, και αρκετές προτάσεις γάμου, πριν καταφέρει τελικά να παντρευτεί την Maria Sklodowska, το 1895.
Το 1898, οι δυο τους ανακάλυψαν το πολώνιο και το ράδιο, και το 1903 βραβεύτηκαν με το Νόμπελ Φυσικής, από κοινού με τον Henri Becquerel, για την ανακάλυψη της ραδιενέργειας. Όταν ο Pierre πέθανε, το 1904, η Marie ανέλαβε να συνεχίσει το έργο τους. Πήρε την θέση του στη Σορβόννη, πράγμα που την έκανε την πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στο γαλλικό πανεπιστήμιο. Το 1911 ήταν ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που τιμήθηκε με δεύτερο βραβείο Νόμπελ, αυτή την φορά το Νόμπελ Χημείας. Συνέχισε τα πειράματα και την διδασκαλία μέχρι τον θάνατό της, το 1934.
