Κάνναβη: Η «μαύρη» αλήθεια

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Αν στον κόσμο των φυτών υπήρχαν… celebrities, τότε χωρίς αμφιβολία ο θάμνος εν ονόματι κάνναβη θα κατείχε τα πρωτεία στην δημοσιότητα. Συζητήσεις επί συζητήσεων (επιστημονικές η μη), κινήματα αποποινικοποίησης (god damn hippies), κινηματογραφικές ταινίες, τραγούδια εξώφυλλα δημοφιλών περιοδικών ακόμα και… μουσεία εξ’ ολοκλήρου αφιερωμένα σε αυτήν. Προς τι λοιπόν, τόσος χαμός – και τόσα ντουμάνια - γύρω από το όνομά της;

Πες μας τι... πίνεις;

Τι είναι λοιπόν η κάνναβη; Η κάνναβη είναι ένα θαμνώδες φυτό που διακρίνεται για τη μεγάλη του ικανότητα προσαρμογής σε διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες. Είναι αναμφίβολα το φυτό της… επικαιρότητας και από ανασκαφές που έγιναν στην Ταϊβάν έγινε γνωστό ότι είχε αρχίσει να καλλιεργείται τρεις χιλιάδες χρόνια π.Χ. Ο Ηρόδοτος μάλιστα, αναφέρει ότι οι Σκύθες χρησιμοποιούσαν κάνναβη  για να υφαίνουν τα ρούχα τους, ενώ η χρήση της κάνναβης σε ταφικές τελετές έχει επιβεβαιωθεί από την αρχαιολογία.  Η πιο διαδεδομένη – και αμφιλεγόμενη - μορφή κάνναβης είναι η… ήμερη (Cannabis Sativa), μιας και από αυτή παράγεται κατά κύριο λόγο το χασίς και η μαριχουάνα.
 
Οι ποικιλίες της βέβαια είναι εκατοντάδες και η διαφορά τους έγκειται στην περιεκτικότητά τους σε ψυχοδραστικές ουσίες συμπεριλαμβανομένων της Δ9-τετραϋδροκανναβινόλης (κοινώς συντομογραφημένη ως THC), της κανναβιδιόλης (CBD), της κανναβινόλης (CBN) και της τετραϋδροκανναβιβαρίνης (THCV). Έτσι έχουμε δεκάδες «μεταλλαγμένα» παράγωγα ή υβρίδια της πέρα από το παραδοσιακό χασίς και τη μαριχουάνα όπως το skunk (διασταύρωση από Μεξικανικά, Κολομβιανά και Αφγανικά σπόρια) και τα Original Haze, Afghani 1, Hindu Kush, California Orange, Early Girl, Hawaiian Indica, Northern Lights, Big Bud, Hash Plant, G-13 και Bubblegum. Κάτι σαν τις ποικιλίες τον αμπελιών ένα πράγμα… 

Κάπνιζε και… ερεύνα

Οι επίσημες έρευνες που έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς σχετικά με τις επιδράσεις – αρνητικές ή θετικές – της χρήσης της κάνναβης και των «ποικιλιών» της είναι εκατοντάδες. Ορισμένες μιλούν για την ευεργετική της δράση σε διάφορες περιπτώσεις, άλλες κατά κύριο λόγο για τις αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των χρηστών. Ακολουθούν μερικές από τις πιο αντιπροσωπευτικές.

* Η χρήση μαριχουάνας συνδέεται με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης ψύχωσης κατά 40%, σύμφωνα με Βρετανούς ερευνητές, οι οποίοι ανέλυσαν 35 μελέτες που εξέταζαν την ενδεχόμενη σχέση της μαριχουάνας με ψυχολογικές διαταραχές. Όπως αποκαλύφτηκε, όσοι έκαναν χρήση μαριχουάνας είχαν 41% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ψύχωση, σε σχέση με όσους δεν χρησιμοποίησαν ποτέ την ουσία. Δείτε την έρευνα εδώ.

* Η συχνή ή μακρόχρονη χρήση μαριχουάνας μπορεί ενδεχομένως να αυξήσει τον κίνδυνο ενός άντρα να εμφανίσει καρκίνο των όρχεων, σύμφωνα με αμερικανική έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε σε 369 άντρες και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ‘Cancer’. Μόνο με το να είναι κάποιος χρήστης μαριχουάνας είχε 70% επιπλέον κίνδυνο, ενώ αυτοί που κάπνιζαν τακτικά ή είχαν αρχίσει τη χρήση από μικρή ηλικία είχαν διπλάσιο κίνδυνο σε σύγκριση με αυτούς που δεν κάπνισαν ποτέ. Δείτε όλη την έρευνα εδώ.

* Σύμφωνα με Ερευνητές του Εθνικού Ινστιτούτου για τη χρήση ναρκωτικών των ΗΠΑ η μαριχουάνα οδηγεί σε αλλαγές στο κυκλοφορικό σύστημα του οργανισμού, που μπορούν να θέσουν τους χρόνιους χρήστες σε κίνδυνο για σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα, όπως καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο.Δείτε την έρευνα εδώ.

* Μαριχουάνα και… περιοδοντίτιδα; Και όμως. Η χρήση μαριχουάνας, όπως και το τσιγάρο, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο περιοδοντίτιδας, η οποία οδηγεί σε απώλεια των δοντιών, ανακοίνωσαν ερευνητές, ύστερα από μελέτη που έγινε σε 903 ανθρώπους στη Νέα Ζηλανδία και η οποία ανακάλυψε ότι άνθρωποι που κάπνιζαν συχνά μαριχουάνα είχαν τριπλάσιο κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια των ούλων και 60% περισσότερες πιθανότητες για πιο ελαφριά μορφή αυτής, σε σχέση με ανθρώπους που δεν κάπνισαν ποτέ.

* Γάλλοι ερευνητές οι οποίοι εξέτασαν στοιχεία από δυο χωριστές έρευνες που περιλάμβαναν πάνω από 50000 άτομα, διαπίστωσαν ότι το 14% με 17% των ατόμων που κάπνιζαν μαριχουάνα τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα ήταν λιγότερο παχύσαρκοι σε σχέση με 22% με 25% των ανθρώπων που δεν κάπνιζαν μαριχουάνα. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο American Journal of Epidemiology. 

* Σύμφωνα με νέα έρευνα Αυστραλών επιστημόνων του πανεπιστημίου Λα Τρομπ της Μελβούρνης η μαριχουάνα έχει αρνητική επίδραση στην ανδρική στυτική λειτουργία. Αναλυτικότερα, τέσσερις φορές υψηλότερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα στο σεξ έχουν οι άνδρες που καπνίζουν μαριχουάνα σε καθημερινή βάση, ενώ σύμφωνα με τη μελέτη πολλοί χρήστες παρουσιάζουν πρόωρη εκσπερμάτωση. Δείτε την έρευνα εδώ.

* Πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε αρουραίους στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα στο Ισραήλ, έδειξε πως η κάνναβη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως φάρμακο για τη μείωση των συμπτωμάτων του μετα-τραυματικού στρες, εάν χορηγηθεί νωρίς. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως ένα συστατικό στην κάνναβη μπλοκάρει τα συναισθήματα του άγχους, αφού χορηγήθηκε μέσα σε ένα εικοστετράωρο από το αγχωτικό γεγονός. Δείτε την έρευνα εδώ.

«Αφού σε χαλάει, τι το πίνεις;»

Κατά καιρούς αρκετή συζήτηση έχει γίνει γύρω από τις συνέπειες της χρήσης κάνναβης, ιδιαίτερα στον ψυχισμό του ατόμου. Από την μία πλευρά οι «υποστηρικτές» της μιλούν για ένα… φυτικό προϊόν που δεν έχει καμία αρνητική επίδραση στην ψυχολογία του ατόμου, από την άλλη οι «πολέμιοι» μιλούν για άμεσο συσχετισμό της χρήσης της με την εμφάνιση ψυχώσεων. Τι ισχύει εν τέλει;

«Το ότι η χρήση κάνναβης μπορεί να προκαλέσει ψυχώσεις αποδεικνύεται από επαναλαμβανόμενες έρευνες διαχρονικά», λέει ο κ. Στράτος Λαμπούσης, Ψυχίατρος. Τονίζει ότι η αντίληψη του «είναι φυτικό άρα δεν επηρεάζει αρνητικά τον ψυχισμό» είναι εντελώς λανθασμένη και αντιεπιστημονική.

«Σε άτομα που έχουν προδιάθεση, η βαριά και μακροχρόνια χρήση μπορεί να προκαλέσει ψυχώσεις και αγχώδεις διαταραχές», προσθέτει.

Μάλιστα σε έρευνα που έγινε το 2008 στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, φάνηκε ότι η βαριά χρήση κάνναβης προκαλεί με αλλαγές στην δομή του εγκεφάλου και ιδιαίτερα στην αριστερή πλευρά του «ιππόκαμπου», η οποία συνδέεται με την μνήμη και τα ψυχωτικά σύνδρομα. Η προδιάθεση βέβαια, παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση των συνδρόμων αυτών. Αλλά όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Λαμπούσης: «Πώς μπορεί να ξέρει κάποιος ότι έχει προδιάθεση; Είναι ένα πείραμα με απρόβλεπτες συνέπειες».

Πιες το… φάρμακό σου

Πέρα από τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν επισημάνει κατά καιρούς μελέτες και έρευνες, η φαρμακευτική δράση της κάνναβης είναι ευρέως γνωστή στο επιστημονικό τοπίο. Κατά τον 19ο αιώνα η κάνναβη χρησιμοποιήθηκε ως αναλγητικό για ρευματικούς και οδοντικούς πόνους, ενώ στην Ινδία χρησιμοποιήθηκε και ως αντιεμετικό. Μάλιστα, η αντιεμετική δράση της Δ9-τετραϋδροκανναβινόλης (ΤΗC) έχει κατά καιρούς μελετηθεί και αποδειχθεί ότι είναι δραστική κατά της ναυτίας και της τάσης για εμετό που προκαλείται κυρίως κατά την διάρκεια χημειοθεραπειών. Οι παρενέργειες που προκαλούνται από την χορηγούμενη δόση (περί τα 15mg), όπως υπνηλία, έντονη καταπράϋνση και ψυχική ευφορία, οδήγησαν τον FDA (Food and Drug Administration) στην Αμερική να εγκρίνει από το 1986 τη χρήση της THC ως αντιεμετικού στις περιπτώσεις ναυτίας που προκαλούνται κατά τις θεραπευτικές αγωγές καρκινοπαθών.

Τον Ιούνιο του 2010 επίσης, κυκλοφόρησε επίσημα στο Ηνωμένο Βασίλειο από την εταιρεία GW Pharmaceuticals ένα φάρμακο εν ονόματι Sativex, το οποίο παράγεται από κάνναβη και χρησιμοποιείται για την θεραπεία και ανακούφιση των συμπτωμάτων της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Πρόκειται στην ουσία για το πρώτο συνταγογραφούμενο φάρμακο που φτιάχνεται από κάνναβη και πωλείται με την έγκριση του κράτους σε οποιαδήποτε χώρα.

Το «μαύρο» στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Αν και η κάθε χώρα – μέλος της Ε.Ε. αντιμετωπίζει με διαφορετικό νομικό πλαίσιο το ζήτημα της χρήσης κάνναβης, υπάρχει μία γενικευμένη κατεύθυνση από όλα τα κράτη μέλη προς την ανάπτυξη πολλαπλών και διαφορετικών μέτρων που αφορούν την ποινική μεταχείριση των συλληφθέντων χρηστών κάνναβης με μικροποσότητες για προσωπική χρήση. Αυτά τα μέτρα είναι κυρίως πρόστιμα, παρατηρήσεις, αναστολή και συμβουλευτική θεραπεία.

Η Κύπρος, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία χαρακτηρίζουν την κάνναβη ως ουσία, της οποίας τα αδικήματα χρήζουν διαφορετικής αντιμετώπισης, ελέγχου και ποινών. Η Ιρλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Ισπανία και η Πολωνία δίνουν προνόμια ειδικά στα αδικήματα που σχετίζονται με την κάνναβη δια νόμου, ενώ χώρες όπως η Γερμανία, η Εσθονία, η Τσεχία και η Δανία, παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές ή δικαστική ευχέρεια για να υπάρξει μείωση της ποινής για προσωπική χρήση κάνναβης.

Δείτε αναλυτικά το ισχύον νομικό πλαίσιο για όλες τις χώρες της Ε.Ε εδώ.

Οι Έλληνες (θα) την «πίνουν»… καλύτερα

Στην χώρα μας σήμερα, όπως για όλα τα ναρκωτικά, η κατοχή μικροποσότητας είναι πταίσμα που τιμωρείται με πρόστιμο ή 30 μέρες διοικητική κράτηση Μικροποσότητα θεωρούνται τα 20 γραμμάρια μαριχουάνα ή τα 10γρ χασίς. Η κάνναβη διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα ναρκωτικά όσον αφορά την καλλιέργειά της, όμως η τελευταία θεωρείται αδίκημα ακόμα και αν είναι για αποκλειστικά προσωπική χρήση.

Όλα αυτά βέβαια, πρόκειται να αλλάξουν άρδην με το νέο νομοσχέδιο που κατάρτισε η ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή και κατατέθηκε από τον υπουργό Δικαιοσύνης στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής. Σε γενικές γραμμές, προβλέπει πλήρη αποποινικοποίηση της χρήσης απαγορευμένων ουσιών, ελαφρύτερες ποινές για τα "βαποράκια", τιμωρία ανάλογη με την οικονομική αξία των ναρκωτικών και όχι την ποσότητα, αυστηρές διατάξεις για τους μεγαλέμπορους και ευνοϊκή μεταχείριση για όσους συμμετέχουν οικειοθελώς σε θεραπευτικά σχήματα ή προγράμματα αποκατάστασης.

Θα μπορούν δηλαδή οι Έλληνες να καταναλώνουν ελεύθερα κάνναβη στους δρόμους; Όχι ακριβώς. Η κατοχή μικροποσότητας προς ιδία χρήση και η καλλιέργεια κάνναβης θα είναι ποινικά κολάσιμες, αλλά πλέον μόνο ως πταίσμα με ποινή φυλάκισης έως και τρεις μήνες.

«Το σχέδιο νόμου μιλάει για θεραπεία, αλλά στην Ελλάδα όπως ξέρετε υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές. Εκτός βέβαια, αν έχει προβλεφθεί η επέκτασή τους με την δημιουργία νέων μονάδων», αναφέρει ο κ. Κωνσταντίνος Κοκκώλης, ψυχίατρος και υπεύθυνος Γ΄ Μονάδας Βραχείας Διαρκείας και Α΄ Μονάδας Ολοκληρωμένης Θεραπείας Υποκατάστασης στον ΟΚΑΝΑ Πειραιά. Προς το παρόν όμως, όπως μας πληροφορεί, η αναμονή για κάποιον ο οποίος αποφασίζει να μπει σε πρόγραμμα απεξάρτησης είναι ούτε λίγο ούτε πολύ επτά χρόνια.

«Στόχος του σχεδίου είναι να αδειάσουν οι φυλακές και είναι λογικό», λέει χαρακτηριστικά. «Η φυλακή κοστίζει στο κράτος πολύ περισσότερο απ’ ό,τι η θεραπεία, ενώ το κόστος είναι και κοινωνικό. Από την φυλακή κάποιος βγαίνει χειρότερος, από την θεραπεία βγαίνει καλύτερος».

«Είναι μια βάση, η οποία συμβαδίζει με τα ευρωπαϊκά δεδομένα», καταλήγει, «αλλά είναι αμφίβολο το αν θα μπορέσει να υλοποιηθεί στην Ελλάδα».

Κάνναβη και slang: Όταν καπνίζει ο λουλάς…

Η ονοματολογία της κάνναβης είναι περίπου το ίδιο χαώδης με τις ποικιλίες της. Έτσι η κάνναβη είναι γνωστή και ως λεμόνι, κασέρι, τυρί, ντάχα, μαύρο (αν και συνήθως έτσι καλείται το χασίς), βρομά (το μαύρο ανάποδα), οξυγόνο, φούντα, νταφού (η φούντα ανάποδα), φού, τσούρου, πράσο, φορφόλι, τζόϊν (απο το αγγλικό joint), φώξεν, λαλάκι, γρασίδι, χόρτο, ντούρου,τσουρί,ντουντού, σμπιγδάνι, ντουμάνι, μπουρούχα (χαμηλής ποιότητας κάνναβη όπως το “αλβανικό”), πορτατίφ, λαμπατέρ, φαίος, μπέκος, ρο και ντι βι ντι.