Γιατί ζηλεύουμε;

Γιατί είμαστε ανασφαλείς. Γιατί ο άλλος μας δίνει δικαιώματα. Γιατί στο στάδιο του έρωτα που προηγείται της οικειότητας –η οποία οδηγεί με μεγάλα βήματα στην απομυθοποίηση– η φαντασία μας οργιάζει: ο περίγυρος του συντρόφου μας δεν είναι η βαρετή παρέα με την οποία θα αρνούμαστε να βγούμε ένα χρόνο αργότερα, αλλά οι αναμφισβήτητα συναρπαστικοί άνθρωποι που αποκλείεται να μην είναι κρυφά ερωτευμένοι με την εξίσου συναρπαστική προσωπικότητά του. Οι πιθανές απαντήσεις στην ερώτηση «γιατί ζηλεύουμε;» είναι άπειρες, και όλες εν μέρει σωστές.

Κατ’ αρχάς, να ξεκαθαρίσουμε τη βασική αρχή της ζήλιας: ανασφαλείς και μη, ενθουσιώδεις και συγκρατημένοι, αιθεροβάμονες και ρεαλιστές, όλοι ζηλεύουμε. Ειδικά όσοι ισχυρίζονται ότι δε ζηλεύουν. «Δηλώνοντας ότι δε ζηλεύεις, διαφημίζεις ουσιαστικά μια ανωτερότητα: δεν έχω κάτι να ζηλέψω από εσένα, είμαι ανώτερο ον. Κι αυτό έκφραση ζήλιας είναι» εξηγεί η ψυχολόγος του in2life, που απαντά στις ερωτήσεις των αναγνωστών στο ένθετο Σεξ & Σχέσεις.

Σύμφωνα με την εξελικτική ψυχολογία, η ζήλια είναι στη φύση μας. Είναι ένα από τα συναισθήματα που παίρνουμε «πακέτο» με τα γονίδιά μας. Όπως εξηγεί ο κλινικός ψυχολόγος Nando Pelusi, Ph.D., στο εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του στο Psychology Today «καθώς η διάρκεια της ζωής του πρωτόγονου ανθρώπου ήταν επικίνδυνα μικρή, οι πρόγονοί μας είχαν πολύ σπάνια δεύτερη ευκαιρία για να ζευγαρώσουν».

«Έπρεπε, λοιπόν, να είναι διαρκώς σε επαγρύπνηση για οποιαδήποτε αληθινή ή φανταστική απειλή για τη σχέση τους» συνεχίζει. «Όσοι δεν κατάφεραν να βρουν σύντροφο και να τον κρατήσουν τόσο όσο χρειάζεται για να ζευγαρώσουν δεν είναι πρόγονοι κανενός. Ήταν φυσικό σε αυτήν την ανταγωνιστική κοινωνία να αναπτυχθεί η ζήλια ως εγγενές σύστημα συναγερμού».

«Το ότι η ζήλια είναι γραμμένη στα γονίδιά μας αποδεικνύεται από το γεγονός ότι την εκδηλώνουν και μικρά παιδιά, και νεογέννητα μωρά, απέναντι στα αδέλφια τους, ή στον γονιό που αποσπά την προσοχή του άλλου γονιού από την φροντίδα τους» συμπληρώνει η ψυχολόγος μας.

«Μεγαλώνοντας, το συγκεκριμένο συναίσθημα στρέφεται εναντίον οποιασδήποτε πραγματικής ή φανταστικής απειλής, και επιστρατεύεται για να προστατεύσει την αποκλειστικότητα της σχέσης. Το πώς εκδηλώνεται εξαρτάται από την κουλτούρα στην οποία μεγαλώνουμε. Οι μεσογειακοί λαοί είμαστε πολύ πιο ανεκτικοί απέναντι σε ακραίες εκδηλώσεις ζήλιας, απ’ ό,τι είναι, για παράδειγμα, οι Σκανδιναβοί. Αυτό δε σημαίνει ότι εκείνοι δε ζηλεύουν. Η ζήλια είναι οικουμενικό συναίσθημα» καταλήγει.

Μπορούμε, δηλαδή, να κάνουμε ελεύθερα σκηνές και να ρίχνουμε το φταίξιμο στα γονίδιά μας; «Όταν δεν εξωτερικεύεται, το συναίσθημα είναι δηλητηριώδες» απαντά η ψυχολόγος μας. Από την άλλη, βέβαια, όπως εξηγεί ο Dr. Pelusi, «η υπερβολική εκδήλωση ζήλιας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια τον σύντροφο στην αγκαλιά του αντίζηλου, όπως μας διδάσκει ο Οθέλλος».

Πού καταλήγουμε λοιπόν; Στο εξίσου αρχέγονο «παν μέτρον άριστον». Αν κάπου το χάνετε, οδηγίες για να τιθασεύσετε τον άνθρωπο των σπηλαίων μέσα σας θα βρείτε σε παλαιότερο δημοσίευμα του in2life.

Ηρώ Κουνάδη