Χρυσός: Πώς μπορούμε να κερδίσουμε από την άνοδο;

της Έλενας Μπούλια

Χρησιμοποιήθηκε ως είδος λατρείας από τους αρχαίους Αιγυπτίους, τους Αζτέκους και τους Ίνκας, 4.000 χρόνια πριν. Λειτούργησε ως πρώτη ύλη για νόμισμα από τους αρχαίους Ρωμαίους και τους Έλληνες. Με την πάροδο των αιώνων, η κατοχή όποιας μορφής χρυσού έγινε ένδειξη πλούτου και υψηλής κοινωνικής θέσης σε πολλούς πολιτισμούς, μέχρι που οι σύγχρονες κοινωνίες περιόρισαν την χρήση του στην κοσμηματοποιία. Ο χρυσός, αν και έχασε έτσι λίγη από την αίγλη του, αναμίχθηκε με άλλα υλικά, μπήκε σε εκατομμύρια σπίτια, έγινε βέρες, αλυσίδες, δόντια… Κι όμως, δεν έχασε ποτέ την πραγματική του αξία. Η παραπάνω πρόταση είναι σήμερα τόσο αληθής όσο λίγες φορές στην ιστορία.

Ανέκαθεν, σε περιόδους πολιτικής ή οικονομικής αβεβαιότητας, ο χρυσός έπαιξε ρόλο σωσίβιας λέμβου. Όταν το χάρτινο νόμισμα χάνει την αξία του και ο παγκόσμιος πληθωρισμός αρχίζει να ανεβαίνει, ο χρυσός υπάρχει για να προσφέρει σιγουριά και να λειτουργήσει ως επενδυτικό καταφύγιο. Στις πρόσφατες συναλλαγές της Τρίτης, 8 Ιουνίου 2010, μάθαμε πως η τιμή του χρυσού έκλεισε σε «νέο ιστορικό υψηλό» με 1.245,60 δολάρια ανά ουγγιά. Αυτό  σημαίνει πως η αξία του χρυσού, σε κάθε του μορφή αυξάνεται προσφέροντας αξία στον κάτοχό του. Ή μήπως όχι;

Πώς μεταφράζεται η αύξηση της τιμής του χρυσού στην καθημερινότητά μας, πόσο μπορεί να επωφεληθεί σήμερα κάποιος που διαθέτει ή που σκέφτεται να αποκτήσει χρυσό και γιατί είναι τελικά ο χρυσός τόσο πολύτιμος; Οι ειδικοί της αγοράς εξηγούν και εμείς εξετάζουμε τις εναλλακτικές μας.

Το ευγενέστερο των μετάλλων
Τι είναι αυτό που κάνει τον χρυσό τόσο σημαντικό; Ως μέταλλο ο χρυσός είναι πολύ ελατός και όλκιμος. Μπορεί, δηλαδή, με κατάλληλη κατεργασία, να γίνει λεπτά φύλλα ή λεπτά σύρματα. Ένας βασικός λόγος της πολυτιμότητάς του είναι η σπανιότητά του. Χαρακτηριστικό είναι πως έχει υπολογιστεί πως αν συγκεντρώσουμε τον χρυσό όλου του κόσμου σε ένα κύβο, αυτός θα έχει πλευρά μικρότερη των 46 μέτρων. Σε ένα "καλό" ορυχείο χρυσού, θα πρέπει να μετακινηθούν και να καθαριστούν τουλάχιστον δέκα τόνοι λάσπης και πέτρας για να εξορυχτεί μία μόνο ουγγιά χρυσού (περίπου 28,34 γραμ.) Και δεν υπάρχουν πολλά «καλά» ορυχεία στον κόσμο.

Ένας δεύτερος βασικός λόγος που κάνει πραγματικά πολύτιμο τον χρυσό -και που του δίνει την ονομασία του "ευγενούς" μετάλλου- είναι η χημική του αδράνεια: το γεγονός ότι δεν σκουριάζει (οξειδώνεται) και δεν προσβάλλεται από ισχυρά οξέα –με εξαίρεση το βασιλικό ύδωρ. Είναι μάλιστα τόσο αδρανής που μπορεί να βρεθεί στην φύση σε μορφή ψήγματος. Στην ουσία, δηλαδή, ο χρυσός είναι αιώνιος.

Άλλος λόγος που κάνει τον χρυσό πολύτιμο είναι η αθραυστότητά του: όσο κι αν τον χτυπήσει κανείς είναι μάλλον απίθανο να σπάσει, ενώ οπωσδήποτε ρόλο παίζει και το χρώμα του. Μαζί με τον χαλκό είναι τα μόνα έγχρωμα μέταλλα, όμως μόνο ο χρυσός διαθέτει αυτό το λαμπερό, εντυπωσιακό κίτρινο χρώμα που διαρκεί για πάντα. Γι’αυτό, άλλωστε, χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για να καλύπτει αρχαία εδώλια και τέμπλα αφιερωμένα σε πρόσωπα υψηλού κοινωνικού στάτους. Τέλος, ο χρυσός δείχνει να μην είναι ανεξάντλητος. Πολλά ορυχεία κλείνουν και όλο λιγότερα ανοίγουν, ενώ παράλληλα οι χρήσεις του χρυσού αυξάνονται, εισχωρώντας στην τεχνολογία –π.χ. στην καλύτερη μεταφορά ηλεκτρισμού και σε ανταλλακτικά μέρη υπολογιστών. Η αξία του, λοιπόν, δεν πρόκειται ποτέ να μειωθεί.

Ο χρυσός στην κοσμηματοποιία
Αν, βέβαια, πιστεύετε ότι επειδή έχετε πολλά χρυσά κοσμήματα κατέχετε περιουσία τεράστιας αξίας, πιθανότατα κάνετε λάθος. Στην κατασκευή κοσμημάτων χρησιμοποιείται ελάχιστη ποσότητα καθαρού χρυσού με προσμίξεις. Η καθαρότητα του χρυσού μετράται είτε με καράτια (ο καθαρός χρυσός είναι 24 καράτια) είτε με χιλιοστά (1.000 χιλιοστά για τον καθαρό χρυσό). Στα κοσμήματα, ωστόσο, χρησιμοποιείται συνήθως η ποιότητα των 14 καρατίων (585 χιλιοστά) και των 18 καρατίων (750 χιλιοστά), χωρίς αυτό, βέβαια, να σημαίνει ότι τα κοσμήματα αυτά είναι λιγότερο «καλά». Δεν είναι λίγοι οι χρυσοχόοι που συχνά συμβουλεύουν κάποιον να μην αγοράσει κόσμημα 24 καρατίων, καθώς, λόγω της υψηλής του περιεκτικότητας σε καθαρό χρυσό, αυτό μπορεί να λυγίσει ή να «τσακίσει» πιο εύκολα.

Πώς μπορώ να αγοράσω και να πουλήσω χρυσό;
Στην Ελλάδα, ράβδους χρυσού σε φυσική μορφή μπορεί κανείς να αγοράσει μόνο από την Τράπεζα της Ελλάδος και την Τράπεζα Πειραιώς (σε βάρος από 5 γραμμάρια έως 1 κιλό), ενώ για να χαρίσει ή να δωρίσει κάποιος που τις κατέχει απαιτούνται διάφορες χρονοβόρες διαδικασίες ελέγχου. Χρυσές λίρες, από την άλλη, μπορεί κανείς να αγοράσει σε μεγάλες ποσότητες μόνο από την Τράπεζα της Ελλάδος. Για αγορά ωστόσο, άνω των 15.000 ευρώ σε χρυσές λίρες, είναι απαραίτητο να προσκομίσει κανείς εκκαθαριστικό σημείωμα εφορίας ή άλλα έγγραφα που να δικαιολογούν το πόθεν έσχες των χρημάτων.

Η ρευστοποίηση χρυσού στην Τράπεζα της Ελλάδος είναι μία πραγματικά δύσκολη υπόθεση. Τραπεζικοί αναλυτές επισημαίνουν πως την εποχή αυτή είναι σχεδόν απίθανο να δεχτεί η Τράπεζα να αγοράσει χρυσό και έχει αμέτρητα επιχειρήματα για να αιτιολογήσει αυτή την άρνηση –στην πραγματικότητα, δεν την συμφέρει. Αν τελικά δεχτεί να αγοράσει από κάποιον π.χ. χρυσές λίρες, το άτομο θα πρέπει να γνωρίζει πως θα πάρει αρκετά λιγότερα χρήματα από την τρέχουσα τιμή πώλησης της χρυσής λίρας, ενώ ρόλο στο πόσο αξίζει η λίρα του θα παίξει η αρτιότητά της. Τυχόν αλλοιώσεις ή φθορές, όπως χτυπήματα από πτώσεις ή μικρές απώλειες σε βάρος, έχουν ως αποτέλεσμα να αγοράζονται από την Τράπεζα της Ελλάδος ως ελαττωματικές με σημαντική διαφορά στην τιμή.

Περισσότερες πληροφορίες για την τιμής χρυσής λίρας και την διαδικασία αγοραπωλησίας χρυσού θα βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος, καθώς και στην ιστοσελίδα της Τράπεζας Πειραιώς.

Πώς μπορώ να επενδύσω σε χρυσό και τι να προσέξω;
Είναι, λοιπόν τώρα κατάλληλη η εποχή για να αγοράσει κανείς χρυσό; Ο οικονομικός αναλυτής και συντάκτης της εφημερίδας Μέτοχος & Επενδύσεις, κ. Γ. Σαββάκης είναι σκεπτικός «εξαρτάται από τις εκτιμήσεις του καθενός και τις προοπτικές που ‘βλέπει’ για την παγκόσμια οικονομία τα επόμενα χρόνια. Ο χρυσός, στη φυσική του μορφή, αποτελεί μακροχρόνια επενδυτική επιλογή και παρόλο που έχει προσφέρει στο παρελθόν σημαντικά κέρδη σε περιόδους αβεβαιότητας, οι επενδυτές που θα αποφασίσουν να επενδύσουν σε αυτόν θα πρέπει να τοποθετήσουν σε χρυσό ένα μικρό μέρος του χαρτοφυλακίου τους και θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι αυξάνουν πολλαπλά τον κίνδυνο που αναλαμβάνουν».

Στην περίπτωση που αποφασίσει, τελικά, κάποιος να επενδύσει σε χρυσό, οι επιλογές της μορφής επένδυσης είναι διάφορες και εξαρτώνται πάλι από την εκτίμηση του καθενός. Ο κ. Σαββάκης εξηγεί: «Μια παραδοσιακή επενδυτική κίνηση των Ελλήνων είναι η αγορά χρυσών λιρών. Τους τελευταίους μήνες παρατηρείται σημαντική αύξηση στη συναλλακτική δραστηριότητα χρυσών λιρών στην Τράπεζα της Ελλάδος, αφού όχι μόνο η ζήτηση αλλά και η προσφορά χρυσών λιρών έχει αυξηθεί. Εκτός των χρυσών λιρών Αγγλίας, οι οποίες αποτελούν και το μοναδικό νόμισμα με θεσμοθετημένη αγορά στην Ελλάδα, υπάρχουν και άλλα χρυσά νομίσματα όπως η καναδική σφενδάμη, ο αμερικανικός αετός και άλλα».

Επένδυση, βέβαια, σήμερα μπορεί να γίνει και μέσω του Χρηματιστηρίου Αθηνών, όπως λέει ο κ. Σαββάκης. «Πέραν του παραδοσιακού τρόπου επένδυσης σε χρυσό προσφέρονται και πιο ανεπτυγμένες μορφές επένδυσης όπως τα αμοιβαία κεφάλαια χρυσού. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα την παρούσα χρονική στιγμή προσφέρονται δύο αμοιβαία κεφάλαια συνδεμένα άμεσα ή έμμεσα με την τιμή του πολύτιμου μετάλλου. Τράπεζες όπως η Citibank και η Geniki μπορούν να ενημερώσουν τον ενδιαφερόμενο για την διάθεση αυτών των αμοιβαίων κεφαλαίων. Τέλος, μια ακόμη επενδυτική επιλογή είναι τα διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETF) χρυσού. Ωστόσο, η αγορά χρυσού μέσω ETF είναι πολύ διαφορετική από τη συνήθη πρακτική που οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εξοικειωμένοι. Μερικά από τα οφέλη της διακράτησης χρυσού μέσω ETF είναι η ευελιξία των αγορών ή πωλήσεων όπως στις μετοχές και η άμεση ρευστοποίηση των μεριδίων. Από την άλλη πλευρά, το βασικό μειονέκτημα της κατοχής μεριδίων σε ένα ETF που επενδύει σε χρυσό είναι ότι ο επενδυτής δεν μπορεί να εξαγοράσει το χρυσό ή να παραλάβει το χρυσό σε φυσική μορφή». Αγοραπωλησίες μεριδίων ETF μπορούν να πραγματοποιηθούν από τις μεγάλες χρηματιστηριακές εταιρίες της χώρας. Αν, λοιπόν, το σκέφτεστε δείτε εδώ πού μπορείτε να απευθυνθείτε.