Χρήσιμα πράγματα που θα μάθεις από τα σχολικά βιβλία

Τα σχολικά τα χρόνια δεν τα αλλάζεις με τίποτα, όμως από αυτά που σου δίδαξαν λίγα θυμάσαι; Νιώθεις άβολα κάθε φορά που κάνεις ένα γραμματικό λάθος ή δεν μπορείς να παρακολουθήσεις μια κουβέντα για τα βασικά της Ιστορίας; Θεωρείς τα Μαθηματικά... ξένη γλώσσα;

Μην ανησυχείς, ποτέ δεν είναι αργά για λίγη παραπάνω γνώση.

Ας ξεκινήσουμε με το θεωρητικό κομμάτι, λοιπόν.

Αν θες να μάθεις γιατί λέμε «συνέβη» κι όχι «συνέβηκε», «άνθρωποι» κι όχι «ανθρώποι» κλπ

Πολλές από τις απαντήσεις που ψάχνεις για καθημερινούς γλωσσικούς γρίφους βρίσκονται στην Γραμματική των Αρχαίων. Το βιβλίο της Α’ Γυμνασίου έχει να δώσει πολλά: η αύξηση «ε» που βάζουμε στους παρελθοντικούς χρόνους, η δασεία που μας κάνει να λέμε «καθοδόν» κι όχι «κατοδών», ο σωστός τονισμός των ουσιαστικών είναι μερικά απ’ αυτά.

H στίξη σώζει ζωές!



Για να γράφεις σαν άνθρωπος, σωστά και κατανοητά μπορείς να μάθεις τους βασικούς κανόνες στίξης από το βιβλίο Γραμματικής της Ε’ και Στ’ Δημοτικού.

«Παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη…»

Καμαρώνεις που καμαρώνεις για την πλούτο της αρχαίας ελληνικής, τη σημασία των μεγάλων τραγικών και φιλοσόφων, τη σπουδαιότητα των ομηρικών επών, δεν τους ρίχνεις και μια ματιά; Τα ακόλουθα σχολικά εγχειρίδια θα σε κατατοπίσουν, καθώς περιλαμβάνουν μεταφρασμένα αποσπάσματα από κορυφαία έργα της αρχαιοελληνικής γραμματείας αλλά και εισαγωγικές πληροφορίες για τον καθένα απ’ τους εκπροσώπους της: Ομήρου Οδύσσεια, Α’ Γυμνασίου, Ομήρου Ιλιάδα, Β’ Γυμνασίου, Αντιγόνη του Σοφοκλή και Επιτάφιος του Θουκυδίδη, Β’ Λυκείου

Παλιά λεγόταν «Φιλοσοφικός Λόγος» από πέρσι έχει το μυστηριώδες όνομα «Αρχαία Ελληνικά, Φάκελος Υλικού». Σε κάθε περίπτωση, το βιβλίο αρχαίων προσανατολισμού (το αντίστοιχο της τρίτης δέσμης, για να συνεννοηθούμε) περιλαμβάνει αποσπάσματα από έργα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Επίκουρου και άλλων μεγάλων αρχαίων φιλοσόφων, καθώς και πληροφορίες για την ιστορία, το περιεχόμενο και το κοινό της αρχαίας φιλοσοφίας.

Μην είσαι ανιστόρητος!

-Αρχαία Ιστορία: Ποιος πολέμησε στη Μάχη του Μαραθώνα και γιατί στην Κάτω Ιταλία μιλάνε ένα είδος ελληνικών; Τι δουλειά έχουν αρχαίοι ναοί στα παράλια της Τουρκίας και τι έκανε τέλος πάντων τους Σπαρτιάτες τόσο διάσημους πολεμιστές; Πατρίδα της δημοκρατίας γιατί λεγόμαστε; Κι από πότε; Και ποιος το σκέφτηκε αυτό το σύστημα; Όλες οι απαντήσεις βρίσκονται στα βιβλία Αρχαίας Ιστορίας της Α’ Γυμνασίου και Α’ Λυκείου. Στο πρώτο θα λύσεις βασικές απορίες, ενώ στο δεύτερο θα βρεις περισσότερες λεπτομέρειες και έξτρα πληροφορίες για άλλους σημαντικούς αρχαίους λαούς.

-Βυζαντινή Ιστορία: «Κωνσταντίνος την έχτισε, Κωσταντίνος την έχασε…», ναι. Αλλά ποιος Κωσταντίνος; Πότε; Πώς; Αν σαγηνεύεσαι απ’ την βυζαντινή ιστορία, δεν ξέρεις τι είναι η περίφημη «Στάση του Νίκα», σ’ ενδιαφέρει να μάθεις από πότε είμαστε Χριστιανοί στην Ελλάδα και μπερδεύεις Ιουστινιανό, Κομνηνούς και Παλαιολόγους, τα βιβλία Ιστορίας της Β’ Γυμνασίου και Λυκείου αντίστοιχα σε βοηθούν να ξενοιάσεις. Για πιο εισαγωγικά «μαθήματα» κάνει και το βιβλίο ιστορίας της Ε’ Δημοτικού.

-Σύγχρονη Ιστορία: Αν θες να μάθεις τα πάντα για την Ελληνική Επανάσταση, το έργο του Καποδίστρια, τις πρώτες ελληνικές πρωτεύουσες και τα πρώτα βήματα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, ρίξε μια ματιά στο βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Γυμνασίου. Αν τώρα σ’ ενδιαφέρουν περισσότερο οι Παγκόσμιοι Πόλεμοι και η ευρωπαϊκή ιστορία, ξεφύλλισε το εγχειρίδιο Ιστορίας Γ’ Τάξης Γενικού Λυκείου. Αν η καταστροφή της Σμύρνης και οι προσφυγικές ροές είναι η φάση σου, τότε τσέκαρε το κεφάλαιο για το Προσφυγικό Ζήτημα, απ’ το βιβλίο Ιστορίας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Επιστημών.

Όλη η ιστορία της Λογοτεχνίας της Ελλάδας σε λίγες (και κατανοητές) σελίδες

Ένα πολύ χρήσιμο και ελάχιστα γνωστό σχολικό βιβλιαράκι είναι η Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α, Β και Γ Γυμνασίου. Απ’ τα βυζαντινά μυθιστορήματα, τα δημοτικά τραγούδια και την κρητική αναγέννηση έως τον Σολωμό, τον Καβάφη και τον Ελύτη, αυτό το βιβλίο τα βάζει όλα σε μια σειρά.

Τα εμπέδωσες; Ή έστω τα σημείωσες; Υπέροχα. Πάμε να δούμε και λίγο τι γίνεται με τα Μαθηματικά; Μη φοβάσαι, δεν δαγκώνουν – πολύ.

Θέλω έναν άνδρα εκατό τοις εκατό

Τόσο στο βιβλίο των μαθηματικών της ΣΤ δημοτικού, μπορείς να ξεστραβωθείς λίγο σε σχέση με τις αναλογίες και τα ποσοστά. Που είναι χρήσιμα αυτά; Σίγουρα στο μαγείρεμα: συνταγή για 6 ανθρώπους 500 gr βούτυρο. Για 8 ανθρώπους πόσο βούτυρο να βάλω; Πρόσεχε τι θα απαντήσεις.

Τα ποσοστά, σκάνε μύτη παντού, ας μη γελιόμαστε. Αν σου πει το αφεντικό σου ότι θα πάρεις π.χ. το 30% από τον τζίρο που θα φέρεις, κι εσύ φέρεις λόγου χάρη 3.678 ευρώπουλα πρέπει να μπορείς να κάνεις έναν πολλαπλασιασμό 0,3 * 3 678  για να βρεις ποσά σου αναλογούν για να μη σε πιάσει κότσο.

Τρίγωνα κάλαντα

Στο βιβλίο της Β’ Γυμνασίου, πέρα από το πυθαγόρειο θεώρημα, που πρέπει να το ξέρεις για ιστορικούς λόγους, όπως ξέρεις ποιος έφτιαξε την Ακρόπολη, θα μάθεις για τα βασικά της τριγωνομετρίας και της στατιστικής. Πού θα σου χρησιμεύσουν όλα αυτά;

Διαβάζοντας τριγωνομετρία μπορείς, για παράδειγμα, βγάζοντας μια απλή φωτογραφία και μετρώντας μια γωνία, να απαντήσεις σε ερωτήματα του τύπου: το μπαλκόνι είναι τόσο, ο τοίχος είναι τόσο, άρα η τέντα είναι τόσο. Και άλλα τέτοια ωραία. Στη στατιστική τώρα, θα μάθεις πέντε βασικά πράγματα, έτσι ώστε όταν θα διαβάζεις ότι «η διάμεση ηλικία των κρουσμάτων» είναι τόσο, δεν θα την μπερδεύεις με την μέση τιμή.

Το έχεις κάνει σύστημα

Ανεβαίνοντας στην Γ’ γυμνασίου ενδιαφέρον έχουν τα συστήματα, που είναι χρήσιμα για να λύνεις τέτοια πραγματάκια και να κάνεις τον έξυπνο στους φίλους σου:



Επίσης, από το βιβλίο της Γ’ Γυμνασίου, μπορείς να διαβάσεις και κάτι ψιλά από πιθανότητες. Δεν θα πάρεις κάποια φοβερή ιδέα, αλλά θα σκαμπάζεις από τα βασικά και μπορούν να σε βοηθήσουν σε κανένα πλακωτό. Γιατί όχι;

Η γοητεία της (α)συμμετρίας

Από την Α’ Λυκείου, αξίζει να διαβάσεις τα παραρτήματα στη γεωμετρία που μιλούν για την ανακάλυψη της ασυμμετρίας και την ιστορία του πρώτου μαθηματικού συγγράμματος. Είναι δικό μας και είναι παγκοσμίως γνωστό: είναι τα στοιχεία του Ευκλείδη.

Ακόμα στην άλγεβρα της Α’ Λυκείου, αξίζει να διαβάσεις το εισαγωγικό κεφάλαιο, που αφορά την λογική, το κεφάλαιο των πιθανοτήτων και σίγουρα τις αποδεικτικές διαδικασίες που παίζουν στο κεφάλαιο 2. Μπορείς να μάθεις και τι είναι η εις άτοπο απαγωγή.

Ίσως μπορεί να ψηθείς να διαβάσεις λίγο και τις ακολουθίες και να μάθεις πως -λέει ο αστικός μαθηματικός μύθος- ο Γκάους υπολόγισε το άθροισμα 1+2+3+....+99+100 σε μερικά λεπτά, χωρίς να του βγει ο γλουτός. Επίσης, θα καταλάβεις τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάτι αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο.

Τέλος, πλάκα έχει και η θεωρία αριθμών στο βιβλίο της κατεύθυνσης. Έχει μηδέν προαπαιτούμενα και περιλαμβάνει και την αποδεικτική μέθοδο της μαθηματικής επαγωγής. Θα σου βγει η πίστη για να την καταλάβεις, αλλά αν σου αρέσει και ασχοληθείς να λύσεις ασκήσεις, έχει πολύ ενδιαφέρον κι είσαι και με το ένα πόδι έξω από τα σχολικά μαθηματικά.

* Ευχαριστούμε τις καθηγήτριες Φοίβη Γλύστρα και Άννα Κορφιάτη για τις πληροφορίες